Με μια κίνηση που δείχνει φυσιολογική, το βράδυ της Πέμπτης, στο κέντρο του Βόλου, μια νεαρή κοπέλα μαζεύει με ένα μπουκαλάκι νερό από εκείνο που ρέει στα αυλάκια των δρόμων. Την προσπάθειά της φωτίζουν κάθε τόσο οι προβολείς των αυτοκινήτων που στρίβουν στον κεντρικό δρόμο της οδού Δημητριάδων, χωρίς όμως η ίδια να αποσπάται, γεμίζοντας σταθερά τον κουβά που είχε ακουμπήσει δίπλα της στο πεζοδρόμιο. Όπως είχαμε ήδη μάθει κατά το οδοιπορικό μας στην πρώτη πόλη που βρέθηκε στη δίνη της κακοκαιρίας «Daniel», η εικόνα ανθρώπων να μαζεύουν νερό απέξω είχε γίνει κάτι το σύνηθες εκείνες τις ώρες.
«Το ίδιο συνέβαινε και με τις υδρορροές των πολυκατοικιών. Έπαιρναν νερό για να το ρίξουν στην τουαλέτα» μας λέει ένας από τους κατοίκους. Έξω από την πόρτα του είχε αφήσει μια μεγάλη λεκάνη στην αυλή και για τους άλλους. Για να παίρνει όποιος είχε ανάγκη το νερό που συσσωρευόταν στην ταράτσα και στα μπαλκόνια.
Η στέρηση βασικών αγαθών, όπως το νερό, συνεπάγεται τη στέρηση πολλών περισσότερων πραγμάτων απ’ όσο μας επιτρέπει να φανταστούμε μια κανονικότητα μακριά από τις πλημμύρες. Δεν είναι μόνο το νερό που δεν μπορεί κάποιος να βάλει στο ποτήρι για να πιει. Είναι το νερό που στερείται για να κάνει μπάνιο. Το νερό για να γεμίσει την κατσαρόλα του και να βράσει ένα πακέτο μακαρόνια. Να ξεπλύνει το πάτωμά του από τις λάσπες.
Το ίδιο ισχύει και για το ρεύμα. Βυθισμένος στο σκοτάδι, ο κόσμος έμενε το βράδυ με κρατημένη την ανάσα μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Μέσα σε δωμάτια στα οποία η ανησυχία θέριευε από τις βροντές και την πλημμύρα που έφτανε στο παράθυρό τους.
Παρατημένοι στο σημείο που τους άφησε η καταστροφή
Κάποια στιγμή, η αγωνία δεν αφορούσε το πλεόνασμα νερού, αλλά την έλλειψή του. Το πρωί της Παρασκευής η συννεφιά υποχώρησε. Μαζί με τους δρόμους όμως άρχισαν να στεγνώνουν και τα ρυάκια που τροφοδοτούσαν τους κατοίκους. Κάποιοι στράφηκαν στη θάλασσα, παρά το γεγονός ότι είχε σχηματιστεί στην επιφάνειά της, σε αρκετά μεγάλη απόσταση από τις προβλήτες και τις παραλίες, μια χωμάτινη κρούστα, με παγιδευμένους σωρούς από σκουπίδια τα οποία παρασύρθηκαν με τους χειμάρρους που διαχύθηκαν σε ολόκληρη την πόλη. Το βράδυ της Πέμπτης, η σύζυγος ενός θύματος της κακοκαιρίας και ιδιοκτήτη αντιπροσωπείας αυτοκινήτων δήλωσε την εξαφάνισή του. Όταν θα ξημέρωνε, η σορός του θα εντοπιζόταν από το λιμεναρχείο να επιπλέει στη θάλασσα, στην περιοχή της Αναύρου. Όπως έγινε γνωστό, είχε πάει αρχικά να γεμίσει μπιτόνια σε σιντριβάνι, επειδή όμως δεν βρήκε νερό, πλησίασε στη θάλασσα και φαίνεται ότι στην προσπάθειά του να τα καταφέρει, έπεσε από σημείο με βράχια έχοντας χάσει προηγουμένως την ισορροπία του.
Ακόμη και σήμερα, πολλές από τις γειτονιές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα φέρουν αναλλοίωτο το αποτύπωμα της καταστροφής, καθώς μετά το τέλος της βροχής επιχειρούσε μόνο ένας περιορισμένος αριθμός πυροσβεστικών, κυρίως για απαντλήσεις από υπόγεια, διαδικασία η οποία κράτησε απασχολημένο το προσωπικό από το πρωί έως αργά το απόγευμα, όπως ανέφερε ένα από τα μέλη των μονάδων. Ενώ ακόμη και μπροστά από το δημαρχείο εμφανίστηκαν μηχανήματα με σκοπό τη διάνοιξη των δρόμων μόλις την Παρασκευή το πρωί.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονταν στις περιοχές της Νεάπολης και του παλιού λιμεναρχείου, οι οποίες βρίσκονται κοντά στο ποτάμι του Κραυσίδωνα, το ένα από τα τρία που διασχίζουν την πόλη και υπερχείλισαν. Τα άλλα δύο είναι ο Άναυρος και ο Ξηριάς - οξύμωρο για το όνομά του, όπως θα παρατηρούσαν οι Βολιώτες βλέποντας το τελευταίο να ασφυκτιά.
«Ίσως είναι καλύτερα να μην έχεις κάτι που να σου ανήκει»
Οι πιο εμφανείς καταστροφές προκλήθηκαν σε υπόγεια, αποθήκες και καταστήματα τα οποία βρίσκονταν στο ισόγειο. «Ίσως είναι καλύτερα να μην έχεις κάτι που να σου ανήκει για να μην φτάσεις να χάσεις τα πάντα» μας λέει ένας άνθρωπος, με την πόρτα του μαγαζιού του πίσω του ανοιχτή και δεκάδες πλυντήρια απέξω βουτηγμένα στη λάσπη. Καθένα από αυτά, τα οποία δεν πρόλαβαν να πουληθούν, κοστίζει εκατοντάδες ευρώ και τώρα τον ζημίωσαν όλα μαζί. Λέει με απόγνωση ότι είναι πατέρας επταμελούς οικογένειας. Στον ίδιο χώρο είχε γεμίσει με ικανοποίηση τη δεξαμενή του πετρελαίου για να ζεσταίνονται τον χειμώνα, αλλά σμπαράλιασε τις μεταλλικές της σάρκες ο χείμαρρος.
Οπου κι αν κοίταζες, γύρω οι θέσεις των πραγμάτων ήταν αλλαγμένες. Οι κάδοι που βρίσκονταν στη μέση των δρόμων συμπύκνωναν το νόημα μιας καθημερινότητας που παρασύρθηκε ανήμπορη. Άλλοι ήδη μπορούν και μετρούν τις επιπτώσεις συγκεκριμένα. «Έχασα 200.000 ευρώ νέο εμπόρευμα» μας είπε ιδιοκτήτης με χημικά προϊόντα. Αλλού οι πληγές δεν είναι μετρήσιμες. Χάνονται στα βάθη του βλέμματος ενός παιδιού που είδε να παρασέρνουν τα νερά τον πατέρα του με το αυτοκίνητό του, στο οποίο επέβαιναν μαζί λίγη ώρα πριν. Ανιχνεύεται στην απελπισία που προκαλεί ο πόνος σ’ έναν άνθρωπο που γλιστρά στη λάσπη, όπως συνέβη σε κάποιον μεγαλύτερης ηλικίας. Γύρω του, ελπιδοφόρα πάλι, βρέθηκαν χέρια που προτάθηκαν για να τον κρατήσουν, αλλά κι εκείνα που φρόντισαν να μην ανοίξουν το καπάκι με το νερό απ’ το μπουκάλι που προσέφεραν για να μην λερωθεί η γουλιά που θα έπινε από τις βουτηγμένες στη λάσπη παλάμες τους.
Το τραύμα βρίσκεται όμως και στη συνήθη δόνηση του κινητού πάνω στο τραπέζι. Το σήμα που νομίζεις ότι ήρθε πάλι από το 112, το σήμα που σου δηλώνει ότι είσαι παντελώς απροστάτευτος.
«Ενα κουπί σε καζάνι»
Η τελευταία κίνηση που έγινε από το αυτοκίνητό τους πριν ξεκινήσουν να ανεβούν στις πληγείσες περιοχές ήταν να αφήσουν στα χέρια μιας ταλαιπωρημένης γυναίκας από το κατεβασμένο παράθυρο του συνοδηγού ένα σλίπινγκ μπαγκ. Διότι πριν προλάβουν ακόμη να διανύσουν ένα μέτρο, είδαν το άγγιγμα της κακοκαιρίας στους δικούς τους ανθρώπους. «Σήμερα ήρθαν όλοι βρεγμένοι, κουρασμένοι, αλλά και νυσταγμένοι. Πού να ξαποστάσουν. Δεν άνοιξαν χώροι να τους φιλοξενήσουν. Ακόμη και τα πράγματα μέσα στις τσάντες τους είναι μούσκεμα» μας λέει μια γυναίκα που συμμετάσχει στην κοινωνική κουζίνα Ο Άλλος Άνθρωπος.
Η αλληλεγγύη δεν μπορεί να περιμένει. Ούτε όταν αφορά την έκτακτη ανάγκη ούτε όμως και την καθημερινή, η οποία είναι πάντα εκεί παρούσα ως ένα κοινωνικό ζήτημα που ποτέ δεν επιλύεται όσο υπάρχει ανισότητα. «Απέναντι στο μίσος που σκοτώνει πάνω στις μπουκαπόρτες πρέπει να αντιπαρατάσσουμε τον πολιτισμό του ενδιαφέροντος για τον διπλανό μας» είπε ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος, εμπνευστής της συλλογικής προσπάθειας, για να ρίξει στη συνέχεια ακόμα ένα βλέμμα πίσω του και να πατήσει το γκάζι.
Τρεισήμισι ώρες και 340 χιλιόμετρα μετά, ένα αμάξι φορτωμένο μέχρι την οροφή με είδη πρώτης ανάγκης βρισκόταν στην εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, λίγο έξω από το κέντρο του Βόλου και σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από το μεγαλύτερο μέτωπο της πλημμύρας, την κοίτη του Κραυσίδωνα. Έτσι, πριν προφτάσει να έρθει η λιακάδα της επόμενης ημέρας, πρόλαβε να συνυπάρξει η αλληλεγγύη με την καταστροφή. Μια πόρτα, απ’ όπου έβλεπες και μέσα και έξω, χώριζε μόνο το πλημμυρισμένο υπόγειο της εκκλησίας από την κουζίνα που είχε στήσει Ο Άλλος Άνθρωπος.
Από τη γιγάντια κατσαρόλα άχνιζε η ζεστασιά του φαγητού και της έγνοιας για τον άλλο. Το νερό με τα ζυμαρικά το ανακάτευαν με ένα κουπί από βάρκα. Βολιώτες που περίμεναν τον Κώστα να φτάσει και άνθρωποι που πήγαν αρχικά να γεμίσουν το πιάτο τους, αλλά άρχισαν να γεμίζουν και των υπολοίπων.
Οταν είδε να τραβούν κουπί όλοι μαζί, ο Κωνσταντίνος μοιράστηκε την ιστορία του. Όπως είπε, του το είχε δώσει πριν από κάποια χρόνια μια προσφύγισσα που κατάφερε να φτάσει στη Σκάλα Συκαμιάς στη Λέσβο. Από αυτό είχε γαντζωθεί να επιβιώσει μέσα στη θάλασσα. Πάτησε στη στεριά και το κρατούσε στην αγκαλιά της με το ένα χέρι. Από την παλάμη μέχρι μέσα στον αγκώνα, σαν νεογέννητο μέσα στην πρώτη κουβέρτα που το τύλιξε. Το χάρισε στον Κώστα γιατί τη βοήθησε να σωθεί. Κι έτσι ένα σύμβολο επιβίωσης μετετράπη σε σύμβολο αλληλεγγύης.
Η δράση της κοινωνικής κουζίνας θα συνεχιζόταν και τις επόμενες ημέρες. Μετά τον Βόλο ακολούθησε η Καρδίτσα. Με περισσότερο κόσμο ακόμη από την Αθήνα και με οχήματα που είχαν δίπλα στα σακούλια με τα ζυμαρικά κοντάρια για σκούπες, γαλότσες και εργαλεία. Δεν μπορεί να γίνει κι αλλιώς. Με ένα κράτος που, εκτός από επιτελικό, είναι και επιλεκτικό σε σχέση με τον ποιον σπεύδει να βοηθήσει, το ίδιο χέρι που κρατά το κουπί καλείται να πιάσει και το φτυάρι.
