Μυρωδιά χωματερής, ξεθωριασμένες ταμπέλες, παρακάτω κάποια σκραπατζίδικα, εν είδει προθαλάμου για τον Ασπρόπυργο. Η λεωφόρος Μεγάλου Αλεξάνδρου στα Άνω Λιόσια παραμένει το ιδανικό σκηνικό για ταινία του Γιάννη Οικονομίδη - την ευρύτερη περιοχή είχε επιλέξει πριν 13 χρόνια για να γυρίσει τον «Μαχαιροβγάλτη» του.
Για κάποιους άλλους, όπως η Γεωργία Ακούλογλου, η καθημερινότητα «παραπέμπει περισσότερο σε γουέστερν»: «Είμαι εδώ από τον Σεπτέμβριο του 2019 και έχω δει πολλά. Μια φορά πήγαμε σε μία μάντρα και ο εργοδότης ευθύς εξαρχής μας συμπεριφέρθηκε προκλητικά: “Έλεγχο σ’ εμένα;”. Κρατούσε απειλητικά το -φανερά ετοιμοπόλεμο- σκυλί του δίπλα μας και ισχυρίστηκε ότι οι εργαζόμενοι παρέμεναν εκεί μιάμιση ώρα μετά τη λήξη του ωραρίου τους για… καφέ. Η περιοχή αρμοδιότητάς μας, κυρίως ο Ασπρόπυργος, είναι μια δύσκολη, υπό πολλές έννοιες, περιοχή. Για να βρεις τις ελεγχόμενες επιχειρήσεις, πολλές φορές δεν αρκεί ούτε το GPS. Αναγκαζόμαστε συχνά να περάσουμε μέσα από τον καταυλισμό της Νέας Ζωής, όπου είναι άθλιες οι συνθήκες των δρόμων».
Είναι επιθεωρήτρια Εργασίας και αντιπρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Εργαζομένων Επιθεώρησης Εργασίας, η μία από τους μόλις τέσσερις υπαλλήλους (τρεις επιθεωρητές και μία διοικητική υπάλληλος) που υπηρετούν στα Άνω Λιόσια. Μπορεί να περιγράφει επί ώρες σοβαρά ή επικίνδυνα περιστατικά κατά τα οποία εργοδότες επιχείρησαν να αποφύγουν ελέγχους ή να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις τους. Πανομοιότυπες ιστορίες διηγούνται οι περισσότεροι συνάδελφοί της ανά την Ελλάδα.
Εριξαν μολότοφ
Η εικόνα, όμως, που αντίκρισε στις 7.30 το πρωί της Μ. Πέμπτης περισσότερο της θυμίζει σενάριο αστυνομικής ταινίας. «Σπασμένα γυαλιά στην είσοδο. Η είσοδος του τμήματος, που είναι και χώρος αναμονής των πολιτών, είχε μετατραπεί κυριολεκτικά σε τζάκι που έχει σκάσει. Στους υπόλοιπους χώρους, μαύρα τα ταβάνια και οι τοίχοι. Σοκ. Κοιτούσαμε αποσβολωμένοι, δεν ήταν ο χώρος μας αυτός. Περνώντας τη μισή μας καθημερινότητα εκεί, νιώσαμε σαν να καταστράφηκε μέρος του σπιτιού μας. Αισθανθήκαμε παράλληλα τρομοκρατημένοι. Ευτυχώς που δεν έγινε κατά τη διάρκεια της εργασίας μας γιατί πλέον θα μιλούσαμε για δολοφονική επίθεση. Το αξιοπερίεργο είναι ότι, ενώ κυριολεκτικά έλιωσαν τα κλιματιστικά, τα έπιπλα και οι φάκελοι στο γραφείο έμειναν άθικτοι». Προς απογοήτευση, ενδεχομένως, των δύο δραστών. Όπως έδειξε και η κάμερα του απέναντι καταστήματος, γύρω στις 2.30 τα ξημερώματα σταμάτησαν με το δίκυκλο μπροστά από την τζαμαρία, την έσπασαν με σφυρί και πέταξαν στον προθάλαμο μια βόμβα μολότοφ. «Αμέσως λαμπάδιασε, αλλά ευτυχώς μένει ακριβώς από πάνω ο γιος του ιδιοκτήτη του κτηρίου και έσβησε τη φωτιά πριν να πάρει διαστάσεις».
Η Γ. Ακούλογλου αποκλείει το ενδεχόμενο να είναι τυχαία η ενέργεια. «“Δυσαρεστημένοι” με την Επιθεώρηση Εργασίας μπορεί να είναι πολλοί. Αντιμετωπίζουμε συχνά κακοποιητικές συμπεριφορές. Αλλά ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα επιβάλαμε σε κάποιες περιπτώσεις πολύ υψηλά ποσά προστίμων». Κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, στη βιομηχανική περιοχή του Ασπροπύργου και αφορούσαν -τι άλλο;- μαύρη εργασία, κυρίως μεταναστών. «Καθώς όταν υποβάλλεται μια καταγγελία στο τμήμα, μπορεί κανείς να αντιληφθεί τι ενδεχομένως μπορεί να πάει στραβά, στους πρόσφατους ελέγχους μας είχαμε προνοήσει να ζητήσουμε τη συνδρομή του οικείου αστυνομικού τμήματος. Και φυσικά πέσαμε μέσα! Αδήλωτοι εργαζόμενοι, κρυμμένοι πίσω από κλειστές πόρτες και άλλοι που τους έκρυβαν σε διπλανά οικόπεδα».
Προκλητική αδιαφορία από ψηλά
Η Γ. Ακούλογλου και οι συνάδελφοί της είναι ακόμα μουδιασμένοι. «Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να στείλουμε το μήνυμα ότι τίποτα δεν θα μας αποτρέψει από το να κάνουμε το έργο μας, παρά τις εκφοβιστικές και απειλητικές ενέργειες απέναντί μας».
Από «ψηλά» εκπέμπεται, όμως, μια προκλητική αδιαφορία που αποθρασύνει τους εργοδότες. Για την εμπρηστική επίθεση στα Άνω Λιόσια δεν έγινε καμία αναφορά από τον υπουργό Εργασίας ούτε και από τον διοικητή της Αρχής· ίσως δεν αξιολογείται ως σοβαρότερη από τα τρικάκια που κατά καιρούς προκαλούν τον αποτροπιασμό της Ν.Δ. και των φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ. Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχουν κληθεί για κατάθεση η Γ. Ακούλογλου και οι συνάδελφοί της, πλην της προϊσταμένης που βρέθηκε στο σημείο τα ξημερώματα της Μ. Πέμπτης. Στην ιστοσελίδα της Επιθεώρησης Εργασίας δεν αναφέρεται καν ο λόγος που η υπηρεσία παρέμεινε κλειστή επί σχεδόν δύο εβδομάδες. «Η μη αναφορά στους λόγους για τους οποίους έκλεισε το τμήμα προκάλεσε σε όλους τη χείριστη εντύπωση. Περιμέναμε από τη διοίκηση τη δημόσια καταδίκη της βομβιστικής επίθεσης. Δεν κλείσαμε επειδή χάλασαν απλά τα υδραυλικά της υπηρεσίας! Πήραμε την πρωτοβουλία να καλέσουμε συνεργείο για μια εκτίμηση του κόστους των επισκευών. Ηλεκτρολόγος μάς μίλησε για ολοσχερή καταστροφή των ηλεκτρολογικών».
Εκρηξη μαύρης εργασίας
Η δουλειά τους, όμως, δεν μπορεί να μείνει πίσω. Τέσσερις μόλις υπάλληλοι έχουν υπό την ευθύνη τους τον αχανή Ασπρόπυργο με τουλάχιστον 27.000 εργαζόμενους σε περίπου 3.000 επιχειρήσεις, τα Άνω Λιόσια (Δήμος Φυλής) με πάνω από 7.000 εργαζόμενους σε περίπου 1.700 επιχειρήσεις, καθώς και την περιοχή Καματερού-Αγίων Αναργύρων με πάνω από 3.000 επιχειρήσεις και περισσότερους από 7.500 εργαζόμενους. «Παντού διαπιστώνουμε έκρηξη της μαύρης εργασίας και της παραβατικότητας των εργοδοτών. Στα logistics και στις βιομηχανίες, εκτός από το μόνιμο προσωπικό, οι εργολαβικοί, των οποίων ο τυπικός εργοδότης έχει άλλη έδρα, είναι σχεδόν το ήμισυ του προσωπικού» (άρα οι παραπάνω αριθμοί μεγαλώνουν). «Βοηθητικό προσωπικό, πικαδόροι, χαμαλοδουλειές, σκραπατζίδικα, πολλοί μετανάστες χωρίς χαρτιά. Όταν κάνουμε έλεγχο μαζί με την αστυνομία, κινδυνεύουν να μπλέξουν αυτοί οι ίδιοι και να απελαθούν, αντί να τιμωρηθεί ο εργοδότης…»
Κατήγγειλε υποψήφιο της Ν.Δ. και ακόμα σέρνεται στα δικαστήρια
Επιθεωρητές συχνά σύρονται στα δικαστήρια, έρμαια της εκδικητικότητας εργοδοτών. «Ιδιοκτήτης συνεργείου που έφαγε πρόστιμα μας κατήγγειλε ότι δήθεν του ζητήσαμε χρήματα και η εκδίκαση ακόμα εκκρεμεί» αναφέρει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής επιθεωρητής από την περιφέρεια υπό καθεστώς ανωνυμίας. Ειδικά στις μικρές πόλεις, οι συνάδελφοί του νιώθουν απροστάτευτοι. Τρεις φορές στο παρελθόν τού έσκασαν τα λάστιχα και η αστυνομία δήλωσε «ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα».
Γνωστή σε όλη τη χώρα έγινε η περίπτωση του επιθεωρητή Εργασίας Χίου Δημήτρη Φραγκομίχαλου, που τον Ιούνιο 2019 εντόπισε ανασφάλιστη καθαρίστρια στο διαγνωστικό κέντρο του πολιτευτή της Ν.Δ. και υποψήφιου στις προσεχείς εκλογές Κώστα Τρομπούκη. Ο επιθεωρητής κατήγγειλε επίθεση σε βάρος του. Ασκήθηκε κατά του Κ. Τρομπούκη καταρχήν ποινική δίωξη για εξύβριση, απειλή, σωματική βλάβη και παρεμπόδιση ελέγχου. Για τα δύο πρώτα η ποινική δίωξη έπαυσε με «νόμο-σκούπα» το 2020. Ο εργοδότης δικάστηκε μόνο για τα άλλα δύο αδικήματα και τελικά απαλλάχθηκε, γιατί το δικαστήριο έκρινε ότι ο έλεγχος δεν παρεμποδίστηκε, ενώ η σωματική βλάβη χαρακτηρίστηκε ελαφρά, πταίσμα που πλέον δεν τιμωρείται. Ο εργοδότης υπέβαλε αγωγή σε βάρος του επιθεωρητή ζητώντας αποζημίωση 100.000 ευρώ.
«Το δικαστήριο απέρριψε την αγωγή. Όμως, πρόσφατα έμαθα ότι αντιμετωπίζω και τρίτο δικαστήριο, έπειτα από μήνυση του εργοδότη για ψευδή καταμήνυση και συκοφαντική δυσφήμηση!» δηλώνει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο Δ. Φραγκομίχαλος. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, κακώς θεώρησε ότι η προσβλητική συμπεριφορά του εργοδότη συνιστούσε παρεμπόδιση ελέγχου, όπως και ότι υπήρξε σωματική βλάβη, ενώ στην πραγματικότητα «ο εργοδότης, όπως κουνούσε τα χέρια του σε έξαλλη κατάσταση, έσπρωξε προς την κατεύθυνσή μου μία πλαστική θήκη για φυλλάδια, η οποία πέφτοντας με ακούμπησε στο χέρι»... Στις 30 Μαρτίου ο Δ. Φραγκομίχαλος υπέβαλε νέα αναφορά στην ηγεσία της Επιθεώρησης Εργασίας με βίντεο-ντοκουμέντο του περιστατικού και την κοινοποίησε στους τοπικούς βουλευτές της Ν.Δ. (Μηταράκης) και του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (Μιχαηλίδης). «Την επόμενη μέρα έλαβα εξώδικο από τον εργοδότη, που είχε πληροφορηθεί για την αναφορά και με καλούσε να μην τη δημοσιοποιήσω, για να μην αμαυρωθεί η φήμη του ως υποψηφίου».
«Από την τότε πολιτική ηγεσία, την κ. Αχτσιόγλου και ιδίως τον ειδικό γραμματέα ΣΕΠΕ κ. Κορφιάτη, έλαβα πλήρη στήριξη. Τα επόμενα 4 χρόνια δεν συνέβη το ίδιο, σε ηθικό ή υλικό επίπεδο. Δεν έχω πληρωθεί καν το σύνολο όσων ξόδεψα για τη νομική μου εκπροσώπηση, όπως προβλέπει ο νόμος. Ευτυχώς, με υποστηρίζουν οι συνάδελφοί μου και οι σύλλογοι». Αρκετές και αρκετοί επιθεωρητές, αποφεύγουν να υποβάλουν μήνυση για να μην επιβαρυνθούν οικονομικά και ψυχολογικά. Το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των επιθεωρητών βελτιώθηκε σημαντικά το 2018-2019. «Θα πρότεινα μικρές μόνο διορθώσεις και επίσης να ιδρυθεί τμήμα νομικής προστασίας επιθεωρητών Εργασίας, που θα καλύπτει πλήρως την εκπροσώπηση και τα έξοδά τους» συμπληρώνει.
Γαλάζιοι πολιτευτές παρεμβαίνουν συνεχώς για να σβηστούν πρόστιμα
«Είμαστε έκθετοι κάθε φορά που πηγαίνουμε για έλεγχο και δεν ξέρουμε τι θα συναντήσουμε. Όλο και πιο συχνά τίθεται σε κίνδυνο η σωματική μας ακεραιότητα» λέει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής επιθεωρήτρια από τη Θεσσαλία που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της. Μπροστά της έχει και η ίδια ένα δικαστήριο, τον Ιούνιο, καθώς πρόσφατα ένας ιδιοκτήτης καταστήματος εστίασης την έβρισε, άρπαξε από τα χέρια της το δελτίο ελέγχου και την απώθησε βίαια, με αποτέλεσμα να καλέσει την αστυνομία. «Ήταν επιθετικός από την αρχή γιατί ανακάλυψα αδήλωτη εργαζόμενη. Στο τέλος έκανε κομματάκια το δελτίο μπροστά στους αστυνομικούς. Καθώς πλησιάζει το δικαστήριο, δήλωσε μεταμέλεια για να πέσει στα μαλακά. Πλέον το σκέφτομαι δύο φορές όταν πρέπει να κατέβω σε υπόγειο. Νιώθω πως πρέπει να φυλάω τα νώτα μου».
«Έχουμε καταγράψει απειλές, εκφοβιστικά μηνύματα. Προϊστάμενος τμήματος δέχτηκε απειλές για τα παιδιά του και του έγραψαν “θα σου σπάσω τα πόδια”. Απείλησαν συνάδελφο ότι θα τον βρουν σε χαντάκι και η αστυνομία δεν έκανε τίποτα. Οι κλήσεις στα προσωπικά κινητά είναι μια νέα κανονικότητα έπειτα από ελέγχους» περιγράφει η Σταυρούλα Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων Επιθεώρησης Εργασίας και μέλος της Ε.Ε. της ΑΔΕΔΥ. Στηλιτεύει το γεγονός ότι ο διοικητής της (ανεξάρτητής Αρχής πλέον) Επιθεώρησης Εργασίας Γιώργος Τζιλιβάκης δεν έβγαλε ανακοίνωση καταδίκης της επίθεσης στα Άνω Λιόσια με το επιχείρημα ότι ο ίδιος δεν είναι πολιτικό πρόσωπο. Γενικότερα, «έχει δοθεί σήμα πλήρους ασυδοσίας στους εργοδότες». Σύμφωνα μάλιστα με τη Στ. Παπαδημητρίου, τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν πολλαπλασιαστεί οι πολιτικές παρεμβάσεις για να σβήνονται πρόστιμα. «Παίρνει ο τοπικός βουλευτής της Ν.Δ. για να σβήσεις ένα πρόστιμο 300 ευρώ, παίρνουν παράγοντες, διοικητές νοσοκομείων. Δεν μιλάμε για μία-δύο περιπτώσεις. Οι συνάδελφοί μου, απ’ ό,τι γνωρίζω, δεν υποκύπτουν στις πιέσεις».
Στην αντίθετη κατεύθυνση, η προηγούμενη κυβέρνηση «στήριξε με προσωπικό το Σώμα, έφτιαξε ένα θεσμικό πλαίσιο που μας καλύπτει, καθιστώντας επιβαρυντική περίσταση την παρεμπόδιση ελέγχου σε χώρο δουλειάς (βλ. διάταξη του άρ. 62 του Ν. 4611/2019), ενώ πάντα η πολιτική ηγεσία στεκόταν δίπλα στους επιθεωρητές στα δύσκολα».
Από το 2019, συνεχίζει η Στ. Παπαδημητρίου, με τους συνεχείς μετασχηματισμούς του ΣΕΠΕ, «είναι σαν να ξηλώνουν τα φτερά σε αεροπλάνο εν πτήσει και απλώς τους νοιάζει να δηλώνουμε ποσοτικά στοιχεία. Οι πολλοί έλεγχοι δεν είναι επαρκές στοιχείο για την αποτελεσματικότητα. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη πόσα πρόστιμα επιβάλλονται, πόσα εισπράττονται, αν υπάρχει συμμόρφωση. Αν περιοριστούμε στις μικρές επιχειρήσεις, δεν χτυπάμε τον πυρήνα της παραβατικότητας. Το σήμα το δίνουν οι μεγάλοι παίκτες, εκεί πρέπει να εστιάζουν οι έλεγχοι, στα μεγάλα ξενοδοχεία κ.α.».
Οι εργαζόμενοι στην Επιθεώρηση Εργασίας ζητούν να δημιουργηθεί πρωτόκολλο αντιμετώπισης περιστατικών εκφοβισμού ή παρεμπόδισης. Και, κυρίως, να μπορεί να προσφεύγει δικαστικά η υπηρεσία (και όχι ατομικά ο θιγόμενος επιθεωρητής) εναντίον εργοδοτών που βιαιοπραγούν. «Συνάδελφος στο Άργος που είχε τη στήριξη της υπηρεσίας για υπόθεση προ μερικών ετών δικαιώθηκε» μας λένε.
