«Μόλις άκουσα για το πλάνο της Περιφέρειας Αττικής, ειλικρινά τρόμαξα. Δεν είναι δυνατόν να σχεδιάζουν τσιμεντένιους εναέριους ποδηλατόδρομους, μεταλλικές κατασκευές με δεντρόσπιτα μέσα στον δασικό πυρήνα, νέες εγκαταστάσεις και μαγαζιά».
Για τη Δήμητρα Αναγνωστοπούλου, το Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς της. Στην καραντίνα πέρασαν εκεί με τον σύζυγο και τον σκύλο τους ατελείωτο χρόνο. «Είναι αυτό που μας έκανε να αντέξουμε. Την άνοιξη, παρατηρώ με τις ώρες τα αγριολούλουδα και την εναλλαγή των χρωμάτων. Αυτήν την εποχή, βέβαια, σε μαγνητίζουν οι κουτσουπιές με το έντονο μωβ». Ξέρει κάθε σπιθαμή. Η περιήγηση μαζί της, την περασμένη Κυριακή, έστρεψε το βλέμμα σε όσα προσπερνά αδιάφορα ο ευκαιριακός επισκέπτης. «Θυμώνω διότι εδώ που υπήρχαν χαμομήλια και μοσχοβολούσε ο τόπος σκάβουν για να βάλουν αντιοικολογικό γκαζόν». Βρισκόμαστε στο σημείο όπου μέχρι πρόσφατα γέμιζε άχαρα την πλατεΐτσα ένα κακόγουστο σιντριβάνι. «Καλώς το ξήλωσαν, αλλά πάλι τσιμέντο έβαλαν. Αυτό είναι το μόνιμο αντανακλαστικό τους».
Μας δείχνει τον λόφο πέρα από τις τεχνητές λίμνες, στο βορειοδυτικό κομμάτι του Πάρκου, όπου απλώνεται το μικρό δάσος χαλέπιας πεύκης. Εκεί, ο σχεδιασμός που παρουσίασε πριν από μερικές εβδομάδες ο Γ. Πατούλης προέβλεπε την «κατασκευή του μοναδικού στην Ελλάδα ξενοδοχείου δεντρόσπιτων», σε μια τεράστια έκταση που «βάφτηκε» πορτοκαλί στο σχέδιο. «Μετά τις σφοδρές αντιδράσεις, μας είπαν ότι θα είναι αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς»,σχολιάζει η Δ. Αναγνωστοπούλου.
Προχωράμε προς το ιστορικό κτηριακό συγκρότημα της Οθωνικής Αυλής με τον πανέμορφο κήπο που ξαναζωντάνεψε το 2019. Άλλες εγκαταστάσεις του Πάρκου παραμένουν παρατημένες και βανδαλισμένες, την ώρα που προαναγγέλλονται νέες κατασκευές. Κατά μήκος του καναλιού, ο περιφερειάρχης Αττικής επαίρεται ότι θα δημιουργηθεί ο «κύριος εμπορικός δρόμος του πάρκου με χρήσεις εμπορικές και εστίασης [...] με κτήρια-pavillions (sic)» και η Δ. Αναγνωστοπούλου εξανίσταται: «Δεν θέλουμε άλλα μαγαζιά, πράσινο θέλουμε! Δεν φροντίζουν επιμελώς ούτε το υπάρχον. Πριν αναλάβει η σημερινή διοίκηση του Φορέα Διαχείρισης κάναμε συχνά δενδροφυτεύσεις, σε συνεργασία με την προηγουμένη. Από το 2019 δεν γίνεται σχεδόν τίποτα». Πάνω από την έκταση με τις καλλιέργειες φιστικιάς, όπου απαγορεύεται οποιαδήποτε παρέμβαση, θα εκκινεί, κατά τη μακέτα του κ. Πατούλη, ο «πρώτος εναέριος ποδηλατόδρομος στη χώρα», στηριζόμενος σε τεράστιες ποσότητες τσιμέντου - από τα πιο τερατώδη κομμάτια του σχεδίου.
Οσο περνάει η ώρα, κόσμος συρρέει και από τις τέσσερις εισόδους. Παρά την παραμέληση, το Πάρκο Τρίτση -το μεγαλύτερο αστικό πάρκο της Ελλάδας- παραμένει όαση στην πυκνοδομημένη και περιβαλλοντικά υποβαθμισμένη Δυτική Αθήνα. «Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να ζήσω μακριά από τη δροσιά του, είναι πολύτιμο από κάθε άποψη» λέει η Δ. Αναγνωστοπούλου. Στην απέναντι πλευρά ακόμα γίνονται εργασίες για τη «βιοκλιματική-έξυπνη διαδρομή». «Βάζουν ένα υλικό αχρείαστο εκεί που υπήρχε χώμα (τι πιο οικολογικό, άραγε;) για να δικαιολογήσουν την παρέμβασή τους. Ενώ δεν... καταδέχονται να ασχοληθούν με τα στοιχειώδη, τον φωτισμό -δεν λειτουργεί σχεδόν στη μισή έκταση- και τη φύλαξη».
«Όραμα» Πατούλη, η αλλοίωση του χαρακτήρα του
Επιστροφή στην πλατεία, όπου ήδη έχουν συγκεντρωθεί, για τρίτη συνεχόμενη Κυριακή, κάτοικοι από τους Αγίους Αναργύρους, το Καματερό και το Ίλιον, θορυβημένοι από τις ανακοινώσεις Πατούλη για τη «μεταμόρφωση του Πάρκου». Στα πηγαδάκια, κάποιοι θεωρούν ότι τα φαραωνικά σχέδια είναι προεκλογικό (και ανεφάρμοστο) πυροτέχνημα, ελλείψει σχετικής μελέτης, ενώ πολλοί φοβούνται ότι η τσιμεντοποίηση και η περαιτέρω εμπορευματοποίηση θα προχωρήσουν.
Η γκροτέσκα εκδήλωση του περασμένου Φεβρουαρίου, με τις μακέτες, τους υψηλούς προσκεκλημένους και τη 3D παρουσίαση έμοιαζε με προεκλογική φιέστα. «Αν, όμως, συνυπολογίσουμε την αντίληψη των διοικούντων περί αυτοχρηματοδότησης του Πάρκου, το οποίο θα μετατραπεί από πάρκο περιβαλλοντολογικής ευαισθητοποίησης σε πάρκο αναψυχής και επενδυτικής ευκαιρίας, φαίνεται ότι έχουν πράγματι σχέδιο και το δρομολογούν» λέει ο Νίκος Πατσούρας, εκ των δεκάδων συμμετεχόντων στη συνέλευση των κατοίκων και δημοτικός σύμβουλος Αγίων Αναργύρων-Καματερού με την Αλληλεγγύη. Όταν μιλάμε για ιδιωτικοποίηση, «δεν εννοούμε εισιτήριο εισόδου (δεν τολμούν να βάλουν!), αλλά την παραχώρηση χώρων (διά του τεμαχισμού) και την πληθώρα δραστηριοτήτων επ’ αμοιβή». Θα προχωρήσει «μέσω ΣΔΙΤ ή, ακόμη χειρότερα, με κρατική χρηματοδότηση και μετέπειτα παραχώρηση της διαχείρισης σε “επενδυτές”».
Διαχωρισμός σε 8 ζώνες διαφορετικών χρήσεων
Στο σχέδιο Πατούλη προβλέπεται ο διαχωρισμός του Πάρκου σε 8 ζώνες με διαφορετικές χρήσεις. Το Δημοτικό Συμβούλιο Αγίων Αναργύρων-Καματερού την περασμένη εβδομάδα (5 Απριλίου) υιοθέτησε ομόφωνα την κάθετη εναντίωση της ανοιχτής συνέλευσης των κατοίκων, ενώ στην ίδια κατεύθυνση αναμένεται να κινηθεί και το Δημοτικό Συμβούλιο Ιλίου, θέτοντας σε πλήρη απομόνωση τον περιφερειάρχη Αττικής. Καθώς η πορεία, πλέον, των κατοίκων διασχίζει το κεντρικό κομμάτι του Πάρκου, τα χρώματα της άνοιξης φτιασιδώνουν τις «εστίες» παραμέλησης. Η Δ. Αναγνωστοπούλου δείχνει στο κινητό της αποκαρδιωτικές φωτογραφίες προ τριών μηνών από πεύκα στον λόφο αριστερά του Θεάτρου, «προϊόν κοπιώδους δενδροφύτευσης σε χαλεπούς καιρούς», τα οποία αφέθηκαν να ξεραθούν. «Ένα από τα πρώτα “έργα” που έκανε η διοίκηση Πατούλη για το πάρκο ήταν να σπαταλήσει πάνω από 50.000 ευρώ (!) για να αποκαταστήσει την περιμετρική περίφραξη. Ανούσια παρέμβαση, καθώς οι ίδιες τρύπες έχουν ανοίξει ξανά, ενώ με τους χιονιάδες έσπασαν πολλά πεύκα χωρίς καμία μέριμνα για δεντροφύτευση» σημειώνει.
Το κινηματικό ραντεβού των κατοίκων ανανεώνεται για μετά το Πάσχα. «Κάθε φορά έρχονται όλο και περισσότεροι. Επιστρέφουμε ως απαράδεκτο το γιγαντιαίο πρόγραμμα “ανάπλασης” που θα αλλάξει προς το χειρότερο τον χαρακτήρα του Πάρκου σε βάρος της ποιότητας ζωής» προειδοποιεί η Δ. Αναγνωστοπούλου.
Επιμένουν στις «επενδυτικές ευκαιρίες»
Η Δυτική Αθήνα ζει το νιοστό επεισόδιο για ένα «φιλέτο» (στο μυαλό μερικών) που παραμένει το σημαντικότερο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης μιας μεγαλούπολης. Η οποία επιμένει αυτοκαταστροφικά να αποψιλώνει και να αστικοποιεί τις τελευταίες φυσικές περιοχές της, ακόμα και έναν τόσο σημαντικό θύλακα άγριας ζωής. Το Πάρκο Τρίτση πέρασε μεγάλες περιόδους εγκατάλειψης, όταν πολίτες και συλλογικότητες πάλευαν απέναντι στην αδιαφορία δήμων και κεντρικής διοίκησης. «Με δικά μας εργαλεία καθαρίζαμε το κανάλι, το δασικό κομμάτι, κάναμε δενδροφυτεύσεις με δανεικό εξοπλισμό από τους όμορους δήμους» θυμάται ο Στέλιος Βανδώρος, μέλος της διοίκησης των Φίλων του Πάρκου. Το 2016 δούλευαν (επί μήνες απλήρωτοι) μόλις τρεις άνθρωποι στην καθαριότητα μιας έκτασης τουλάχιστον 1.000 στρεμμάτων! Ο Στ. Βανδώρος θεωρεί κατάκτηση των κατοίκων τον Νόμο 4414/2016 και εκφράζει μεγάλη ανησυχία για την προαναγγελθείσα αλλαγή του χαρακτήρα του πάρκου. Μολονότι αυτό προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία, όπως παραδέχτηκε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς απαντώντας σε σχετική ερώτηση του ΜέΡΑ25 στις 7 Απριλίου.
Η κριτική των Φίλων του Πάρκου, όπως και κάθε άλλη άποψη, δύσκολα θα ληφθεί υπόψη, αφού η «διαβούλευση» της Περιφέρειας Αττικής πραγματοποιείται μέσω αποστολής ηλεκτρονικού μηνύματος προς τον φορέα (έως τις 30 Απριλίου), «χωρίς να υπάρχει καμία αλληλεπίδραση ή/και ενημέρωση για το πλήθος και το είδος των προτάσεων που υποβάλλονται». Αντίθετα με την «προκλητική πρόταση» της Περιφέρειας Αττικής, «απαιτείται η έμφαση σε χρήσεις συμβατές με τον χαρακτήρα του πάρκου, όπως η συνέργεια με φορείς, με πανεπιστήμια για έρευνα αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος, η λειτουργία βοτανικού κήπου και σύγχρονου φυτώριου αττικής χλωρίδας, καθώς και μέτρα για την προστασία της πανίδας. Για τη βελτίωση της πρόσβασης και την αύξηση της επισκεψιμότητας, απαιτούνται η λειτουργική ενοποίηση του πάρκου με κοντινούς αστικούς ή περιαστικούς χώρους πρασίνου καθώς και η βελτίωση της συγκοινωνιακής σύνδεσης - ελάχιστοι γνωρίζουν ότι μπορείς να προσεγγίσεις το πάρκο από τον σταθμό του Πύργος Βασιλίσσης» αντιπροτείνει ο Κώστας Κάβουρας, δημοτικός σύμβουλος με την Αλληλέγγυα Πόλη-Συμμαχία για τον Ίλιον.
Πώς όμως θα εισακουστεί από έναν φορέα που στην πρόσφατη 5η Διεθνή Έκθεση Verde.tec έθεσε ως στόχο «ακόμα περισσότερες δράσεις εντός των ορίων του πάρκου και τη δημιουργία νέων επενδυτικών και επιχειρηματικών ευκαιριών»; Σκεπτικό που ταιριάζει γάντι με τα φαραωνικά σχέδια Πατούλη. Ο Ν. Πατσούρας επιμένει στην ανάγκη να διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας του πάρκου, με ελάχιστες παρεμβάσεις, χωρίς αλλαγές χρήσης γης. «Να μην χτιστεί τίποτα πέρα από τα υπάρχοντα κτίσματα, τα οποία είναι υπεραρκετά, να αποβληθούν όλοι οι καταπατητές χώρων του πάρκου και να ενισχυθεί ο δασικός χαρακτήρας του με καινούργιες δεντροφυτεύσεις», συνοψίζει τις προτεραιότητες, «αν η Αττική απαλλαγεί από τη διοίκηση Πατούλη». Τέλος, για να πάψει το πάρκο να είναι έρμαιο στις ορέξεις των εκάστοτε δημάρχων, χρειάζεται «μόνιμη και θεσμικά θωρακισμένη λύση στο πρόβλημα του νερού».
Πέταξε έτοιμη μελέτη, ανέβασε το κόστος
Μεταξύ της πλατείας και της κεντρικής λίμνης του πάρκου δεσπόζει η πινακίδα για το αναγκαίο έργο της στεγανοποίησης - λόγω κακής κατασκευής, η λίμνη δεν κρατούσε το νερό και ξεραινόταν το καλοκαίρι. Ο προϋπολογισμός ξεπέρασε, σύμφωνα με την πινακίδα, τις 800.000 ευρώ. Η σημερινή διοίκηση της Περιφέρειας, απαντώντας (5.4.23) σε όσους αντιδρούν στο σχέδιο για το Πάρκο Τρίτση, εντάσσει τη συγκεκριμένη παρέμβαση σ’ αυτές που υλοποίησε από τον Σεπτέμβριο του 2019 «ώστε το πάρκο να βγει από την εικόνα παρακμής και εγκατάλειψης που είχε περιπέσει και να καταστεί ξανά ένας χώρος φιλικός και ασφαλής για τους χιλιάδες επισκέπτες».
Σύμφωνα όμως με τον απολογισμό της διοίκησης του Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου την περίοδο πριν από τον Πατούλη (2016-2019), απολογισμός που έχει «εξαφανιστεί» από την ιστοσελίδα του Πάρκου, προκύπτει ότι είχε εκπονηθεί μελέτη, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης, για την υλοποίηση του εν λόγω έργου («Στεγάνωση 5ης Λίμνης»), με το κόστος να υπολογίζεται σε λιγότερο από το μισό (374.000 ευρώ) των χρημάτων που τελικά δαπανήθηκαν (αφού πρώτα πετάχτηκε στα σκουπίδια η προαναφερθείσα μελέτη).
«Η σημερινή αναβαθμισμένη εικόνα του Πάρκου Τρίτση δεν έχει καμία σχέση με την εικόνα του Πάρκου που παραλάβαμε» υποστηρίζει στην προαναφερθείσα ανακοίνωση η Περιφέρεια Αττικής. Εντελώς διαφορετική είναι η άποψη του πρώην προέδρου του Φορέα Διαχείρισης (ο πρώτος μετά τη σύστασή του, το 2016) Ιωάννη Πολύζου, ομότιμου καθηγητή ΕΜΠ. «Ενώ το 2016 υπήρχαν πλήρης διοικητική ανυπαρξία και υπέρογκα χρέη, αλλά και απλήρωτοι εργαζόμενοι, παραδώσαμε έναν οργανισμό με εκπληρωμένες υποχρεώσεις σε τρίτους και οικονομικά τακτοποιημένο, ενώ αποκαταστήσαμε τις περισσότερες υποδομές και τις βασικές λειτουργίες του πάρκου».
Προεκλογικά, ως ΚΕΔΕ, έκανε τα αντίθετα
Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ο Φορέας εποπτευόταν από το υπουργείο Περιβάλλοντος και προβλέφθηκε, μεταξύ άλλων, τακτική χρηματοδότηση σε μηνιαία βάση ύψους περίπου 58.000 ευρώ από την αναλογική κατανομή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), κίνηση που προκάλεσε την έντονη αντίδραση και προσφυγή στο ΣτΕ του (τότε προέδρου της ΚΕΔΕ) Γ. Πατούλη. Σήμερα, στον ρόλο του περιφερειάρχη Αττικής, διατηρεί κανονικά τη συγκεκριμένη χρηματοδότηση! Σύμφωνα με τον Ι. Πολύζο, ο κίνδυνος για αλλοίωση του χαρακτήρα του Πάρκου είναι υπαρκτός, διότι το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο που εκπονήθηκε πριν από το 2019 και το οποίο «θα εξασφάλιζε τον ενιαίο και δημόσιο χαρακτήρα και την ενιαία διαχείριση του συνόλου της έκτασης» δεν πήρε τη μορφή Προεδρικού Διατάγματος από τη σημερινή διοίκηση, η οποία «μάλλον βολεύεται από την πολεοδομική ασάφεια».
Διατηρούν… αμαξοστάσια
Πέρα από το χωροταξικό και το διαχειριστικό, διαχρονικό ζήτημα είναι η εύρυθμη λειτουργία της ροής των υδάτων στις λίμνες, οι οποίες προσελκύουν δεκάδες είδη πουλιών. Ω του θαύματος, μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2019, ο Δήμος Ιλίου (Ζενέτος) «θυμήθηκε» ότι το πηγάδι Πρέση μπορεί να τροφοδοτήσει με νερό τις λίμνες. Ως αντάλλαγμα, ο δήμος κράτησε την κυριότητα των αθλητικών εγκαταστάσεων που κόβουν το πάρκο στα δύο, ενώ και οι δύο όμοροι δήμοι διατηρούν ακόμα και σήμερα τα αμαξοστάσιά τους εντός των ορίων του Πάρκου Τρίτση - χρήσεις εντελώς ασύμβατες με ένα πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
