Πώς είναι να κοιτάζεις το σπίτι σου για τελευταία φορά; Σε κάποιες περιπτώσεις, αγνοείς ότι είναι η τελευταία. Είναι εκείνες που προηγούνται μιας ξαφνικής καταστροφής. Μιας κατάστασης που σου χτυπάει την πόρτα κι από τη μία σε κάνει να αισθάνεσαι τυχερός που δεν σε βρήκε μέσα, από την άλλη σού αφήνει την αβάσταχτη σκέψη ότι δεν κατάφερες ν’ αποχαιρετήσεις τον χώρο σου πριν αυτός χαθεί για πάντα.
Το βάρος αυτό το συνάντησα σε αρκετά ζευγάρια μάτια που μπαινόβγαιναν στα καμένα τους σπίτια στα Γεράνεια. Μια διαδικασία μάλλον αμήχανη, καθώς, στην πλειοψηφία των σπιτιών, η καταστροφή ήταν ολοσχερής και δεν υπήρχε κάτι για να περισώσουν.
Οι άνθρωποι που βρέθηκαν μπροστά σε αυτή την εφιαλτική συνθήκη στην πραγματικότητα αγνοούσαν τι έπρεπε να κάνουν. Ακόμη και το πιο απλό αντικείμενο, ένα πανί για να σκουπίσουν τα χέρια τους απ’ τις στάχτες, απουσίαζε. Ήταν κομμάτι της μαύρης σκόνης που τους λέρωσε από πάνω ώς κάτω.
Κάποιες φορές οι πυρόπληκτοι κοντοστέκονταν. Σκέφτονταν σποραδικά εικόνες από το παρελθόν. Εντελώς καθημερινές, όπως μια μέρα που τους έβρισκε ανυποψίαστους στον καναπέ. Απέναντι απ’ την τηλεόραση, με το κοντρόλ στο χέρι. Με μια κούπα στο χέρι γεμάτη καφέ. Ή με το ποτήρι τους γεμάτο κρασί.
Σ’ ένα από τα σπίτια, ο τρόπος που κάθισαν τελευταία φορά ως παρέα παρέμεινε αναλλοίωτος. Τα μαξιλάρια εξαϋλώθηκαν, αλλά οι σιδερένιες καρέκλες παρέμειναν ακριβώς όπως ήταν στη στάση που τις άφησαν εκείνοι που σηκώθηκαν ράθυμα κι ευχαριστημένοι από το τραπέζι.
Η οικειότητα αυτή θα λείψει. Αν ήξεραν, αν μπορούσαν, θα έπαιρναν κάποια πράγματα μαζί. Ό,τι θα χωρούσε σε δύο παλάμες. Ίσως κάποιες φωτογραφίες πάνω στο ψυγείο. Ένα δώρο από ταξίδι που δύσκολα θα ξαναγίνει. Την κιθάρα που άφησαν για το επόμενο μάζεμα.
Για τους μόνιμους κατοίκους των σπιτιών η εξέλιξη είναι αβίωτη. Δεν είναι μόνο η χαμένη οικειότητα, είναι μια ολόκληρη ζωή χαμένη, που πρέπει να ξαναχτιστεί από το μηδέν. Η τελευταία φορά που έβαλαν το κλειδί τους στην πόρτα για να το κλειδώσουν ήταν μία όπως οι αμέτρητες άλλες. Πλέον όμως δεν υπάρχει πόρτα για να μπει το κλειδί.
Μια γυναίκα στο Χάνι Δερβένι, περιοχή στην οποία η φωτιά δεν έδειξε κανένα έλεος αφήνοντας ένα σπίτι μόνο με το τζάκι και την καμινάδα, στέκει στη μέση του δικού της οικήματος αποσβολωμένη. Κοιτάζει αριστερά, δεξιά. Και η μόνη εικόνα που αντικρίζει είναι βουναλάκια από σωρούς θραυσμάτων και σκόνης. Ούτε τα χαλιά της, ούτε τους καναπέδες, ούτε το τραπέζι που κάθονταν. Μόνο στάχτη. Η σκιά της φαίνεται από μακριά όπως κι ο πόνος. Κοιτάζει μια τελευταία φορά πίσω και μπαίνει στο αυτοκίνητο. Τι να σώσεις; Γιατί να το ξαναφτιάξεις; Άλλωστε η ψυχή του σπιτιού δεν βρισκόταν μέσα στα δωμάτια, αλλά στο δάσος που φαινόταν απ’ το παράθυρο. Στα δέντρα που γαληνεύαν το βλέμμα, έφερναν δροσιά και ήταν φωλιά για κελαηδήματα.
Πλέον, το πράσινο έδωσε τη θέση του σ’ ένα απέραντο μαύρο και τα δέντρα που καμάρωναν ντόπιοι κι επισκέπτες για τις πυκνές τους φυλλωσιές έμειναν μόνο με τη λυγισμένη τους κορμοστασιά. «Οι ζωές μας γλίτωσαν, αλλά το βράδυ γίνονται μαύρα ακόμη και τα ρουθούνια μας», μας είπαν άνθρωποι που άφησαν την Αθήνα για το καυσαέριο και το βρήκαν από τα... υπολείμματα κλαδιών. Όποια ζωή και να διαλέξουν τώρα, το χρώμα της θα είναι πένθιμο. Μπρος τσιμέντο και πίσω κάρβουνο.
