Ρένη Πιττακή / Ο πόλεμος δεν είναι κάτι γενικό και αφηρημένο, είναι ο πόνος του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά
Μία από τις σπουδαιότερες Ελληνίδες ηθοποιούς, η Ρένη Πιττακή, μίλησε Στο Κόκκινο, με τη Ναταλί Χατζηαντωνίου και τη Μαρία Θανασούλια, για τη μεγάλη επιστροφή της στο ρόλο της Άτοσσας, στην παράσταση των Περσών του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά.
«Στην παράσταση του Καραντζά υπήρχε καινούρια άποψη τόσο για τον χορό, όσο και για τους ρόλους. Η Άτοσσα δεν είναι η ίδια με αυτήν της παράστασης του Κουν. Δεν είναι η ευσεβής, σεβαστική αρχόντισσα, η οποία συμμερίζεται το θρήνο του λαού της. Είναι μία σύγχρονη ηγέτιδα, της οποίας κύριο μέλημα είναι η διατήρηση της εξουσίας και της αρχής. Μία σιδηρά κυρία, η οποία, στον 21ο αιώνα, φόρεσε και τα παντελόνια που είχε λανσάρει η παλαιά Άτοσσα στη χώρα της.» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Για την προσέγγιση του χορού των Περσών από τον Δημήτρη Καραντζά
«Αυτό που έκανε ο Δημήτρης Καραντζάς με το χορό, είναι ότι προσωποποίησε το λαό. Η οδύνη του καθενός ήταν προσωπική. Ο πόλεμος δεν είναι κάτι γενικό και αφηρημένο, αλλά ο πόνος του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Ο χορός φωνάζει κατά τη διάρκεια της παράστασης τα ονόματα των αγαπημένων του, των ανθρώπων που έχει χάσει και για τους οποίους αγωνιά. Τα φωνάζει, τα ξαναφωνάζει και σιγά σιγά μέσα από το χαμό και το θάνατο, ο χορός παύει να είναι μάζα. Αποκτά ένα πρόσωπο που αφυπνίζεται, οργίζεται και αμφισβητεί σταδιακά. Στη συγκεκριμένη παράσταση υπάρχει ο πυρήνας των ηθοποιών που κρατούσε το κείμενο, αλλά στην πορεία, εισβάλλει και ένα πλήθος εθελοντών στο χορό, που αγωνιά να μάθει για τους δικούς του ανθρώπους» σημείωσε.
Η τελική σκηνή των Περσών του Καραντζά χαρακτηρίστηκε ως ένας συμβολισμός λαϊκής νίκης. Όπως εξήγεί η Ρένη Πιττακή «Στην τελική σκηνή, είναι τα κορμιά που οδηγούνται στην έξοδο και κρατιούνται ο ένας από τον άλλον, διασπώνται, πέφτουν, στηρίζονται, δεν ξέρουν πού πάνε και τί θα γίνει τελικά με τον Ξέρξη. Μένει έτσι, αναπάντητο και είναι ο κόσμος μας αυτός. Δεν ξέρει πού πάει. Θα μπορούσαμε εμείς να φανταστούμε ότι μετά από έναν πόλεμο, θα πηγαίναμε σε έναν άλλον; Ότι θα είχαμε μία παγκόσμια κυριαρχία; Ότι θα είχαμε τέτοιες μεταναστευτικές ροές ανθρώπων»;
Το τρίγωνο της εξουσίας
Σχετικά με την προσέγγιση των ρόλων στους Πέρσες του Δημήτρη Καραντζά, επισημαίνει πως «Ήταν μία άλλη ανάγνωση και για τον Δαρείο και για την Άτοσσα και για τον Ξέρξη. Είναι ένα τρίγωνο που εκφράζει την εξουσία με όλη της την αλαζονεία και την απάθεια σε σχέση με την καταστροφή. Στόχος αυτού του τριγώνου είναι να συνεχίσει να διατηρεί την εξουσία του, παρόλη την ευθύνη που φέρει ο διάδοχος.»
«Η στιγμή που η Άτοσσα αποχωρεί και βλέπουμε να χάνει το βάρος της σιδηράς κυρίας και να τρεκλίζει, είναι η στιγμή που αντιλαμβάνεται ότι κάτι χάνεται, πως κουνιέται το έδαφος κάτω από τα πόδια της. Γι’αυτό όταν επιστρέφει από το παλάτι καλοπιάνει τον λαό για να τον παραπλανήσει και να τον οδηγήσει στην επίκληση, καλώντας τον Δαρείο, ο οποίος επίσης θα πει τα ίδια με εκείνη, δηλαδή ότι ο Ξέρξης πρέπει να κρατηθεί στην εξουσία, ότι είναι νέος και ελαφρόμυαλος και πως ο λαός πρέπει να τον συμβουλεύσει».
Η βασίλισσα των αναβιώσεων
«Είναι η δεύτερη φορά που ερμηνεύω την Άτοσσα» σημειώνει. «Ήμουν η βασίλισσα των αναβιώσεων της παράστασης - σταθμός του Καρόλου Κουν. Πέρασαν δεκαετίες μετά το θάνατο του Κουν και η παράσταση αυτή συνεχιζόταν, με τη μουσική του Γιάννη Χρήστου, στην ίδια γραμμή και σκηνοθεσία, υπό την καθοδήγηση του Μίμη Κουγιουμτζή και του Γιώργου Λαζάνη».
«Η παράσταση του Κουν ήταν μαγική. Δεν είχε κάποια νέα ανάγνωση στους ρόλους, ήταν κυρίως ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε ο χορός αυτό που την διαφοροποιούσε. Σε συνδυασμό με τη μουσική του Χρήστου, η επίκληση των Περσών έφερνε πραγματικά τον Δαρείο από τον τάφο. Το θεολογικό στοιχείο του Αισχύλου κρατήθηκε σε αυτή την παράσταση και ο χορός των πιστών γερόντων ακολούθησε τον Ξέρξη στο τέλος, παρά τον θρήνο και τις σκέψεις τους για αυτή την καταστροφή».
Οι Πέρσες σήμερα
«Οι Πέρσες γράφτηκαν οχτώ χρόνια μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Είναι σαν ρεπορτάζ, με μία ποιητικότατη βέβαια περιγραφή της ναυμαχίας και της καταστροφής. Ήταν ένα μήνυμα προς τους Αθηναίους, οι οποίοι δεν άκουσαν την προειδοποίηση για την εξουσία και την αλαζονεία και μετά από μερικά χρόνια είχαμε τη Σικελική καταστροφή και την κατάρρευση».
Όσον αφορά τη συζήτηση που προκάλεσε η προσέγγιση του Δημήτρη Καραντζά, η Ρένη Πιττακή ανέφερε πως «κάθε φορά που γίνεται μία τομή, έρχεται μία αντίδραση, μία σύγκρουση, μία κουβέντα. Αυτό είναι το κέρδος. Έτσι είχε συμβεί και με την παράσταση του Κουν. Μην κοιτάτε που χρόνια μετά θεωρήθηκε κλασικό και ιστορικό ανέβασμα. Ο Δημήτρης Καραντζάς έφερε το έργο στο σήμερα. Το 2022 δεν είμαστε οι Αθηναίοι, είμαστε οι Πέρσες. Όλος ο κόσμος βιώνει μία ήττα. Ένας κόσμος που με την αμηχανία του και την παθητικότητά του, επιτρέπει σε κάθε ηγέτη να κάνει καταστροφικές κινήσεις».