Κυνηγοί– και όχι μόνο τροφοσυλλέκτριες– φαίνεται πως ήταν οι γυναίκες της προϊστορικής εποχής, σύμφωνα με διαρκώς αυξανόμενα επιστημονικά δεδομένα που καταρρίπτουν παγιωμένες αντιλήψεις αιώνων σε σχέση με τους ρόλους των δύο φύλων. Καταγραφές σε συνδυασμό με αρχαιολογικά ευρήματα, συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι γυναίκες από διάφορους πολιτισμούς συνειδητά κυνηγούσαν για λόγους επιβίωσης. Σχετική μάλιστα μελέτη που δημοσιεύτηκε στα τέλη Ιουνίου συγκέντρωσε στοιχεία από πολλά μέρη της Γης επιβεβαιώνοντας τη συγκεκριμένη υπόθεση.
Για ολόκληρους αιώνες κυριαρχούσε η άποψη ότι στις πρώιμες ανθρώπινες κοινωνίες οι άντρες ήταν οι κυνηγοί και οι γυναίκες ήταν τροφοσυλλέκτριες. Οι συγκεκριμένοι αυστηρά διακριτοί ρόλοι, που διατηρήθηκαν για αρκετό καιρό, ήταν εδραιωμένοι ισχυρά στην επιστημονική κοινότητα και στην κοινή γνώμη. Επιπρόσθετα, από τις αρχές μέχρι το μέσο του 20ου αιώνα μεγάλο μέρος των ανθρωπολόγων υποστήριζαν ότι το κυνήγι και η κατανάλωση κρέατος σχετίζονται με κορυφαίες εξελικτικές αλλαγές του ανθρώπινου είδους, όπως είναι η αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου, η δίποδη βάδιση και η χρήση των εργαλείων. Σε αυτήν την αφήγηση οι άντρες- κυνηγοί περιφέρονταν σε μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας θηράματα, ενώ οι γυναίκες παρέμεναν σε ασφαλή σημεία όπου συνέλεγαν τροφή από τα φυτά και φρόντιζαν τους απογόνους. Εθνογραφικές καταγραφές γραμμένες από λευκούς άντρες Αμερικανούς και Ευρωπαίους, επηρεασμένους από τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους, σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται ότι υποβαθμίζουν τη γυναικεία συνεισφορά στην εύρεση θηραμάτων.
Αρχαιολογικά ευρήματα και εθνογραφικές καταγραφές
Παρόλα αυτά συνεχώς προκύπτουν ευρήματα που αποδεικνύουν το αντίθετο: ένας τάφος 9.000 χρονων που βρέθηκε στο Περού περιλάμβανε το σώμα μιας ενήλικης γυναίκας, η οποία θάφτηκε μαζί με τα εργαλεία κυνηγιού και επεξεργασίας των ζώων. Η έρευνα σε άλλους χώρους ταφής στην Αμερικανική ήπειρο αποκάλυψε την ύπαρξη έντεκα γυναικών από δέκα σημεία που τάφηκαν μαζί με εργαλεία κυνηγιού μεγαλόσωμων θηραμάτων στο τέλος της πλειστόκαινου γεωλογικής περιόδου, πριν από χιλιάδες, δηλαδή, χρόνια. Σε αρχαιολογικές έρευνες έχουν, επίσης, εντοπιστεί όπλα σε τάφους δίπλα σε γυναικεία σώματα, επιβεβαιώνοντας την άποψη ότι οι γυναίκες συμμετείχαν και στον πόλεμο. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί ταφικό μνημείο 2.500 ετών με γυναίκες δίπλα σε όπλα και πολεμικό εξοπλισμό.
Προκειμένου να προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα θα πρέπει να μελετηθούν ευρήματα από την περίοδο που ξεκινά πριν από περίπου 200.000 χρόνια, όταν εμφανίστηκε ο Homo sapiens ως ξεχωριστό είδος. Η περίοδος αυτή έληξε πριν από περίπου 9.000 χρόνια, όταν οι άνθρωποι άρχισαν να εγκαθίστανται σε ένα μέρος και να καλλιεργούν τη γη. Τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι πολύ περιορισμένα κι επομένως οι επιστήμονες για να αντλήσουν πληροφορίες στράφηκαν σε κοινωνίες που εξακολουθούν να βασίζονται στο κυνήγι και στη συλλογή τροφής για την επιβίωσή τους. Έτσι προέκυψαν αρκετές εθνογραφικές μελέτες αυτών των κοινωνιών που επιχείρησαν να σκιαγραφήσουν τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων.
Η γυναικεία συνεισφορά στο κυνήγι θηραμάτων
Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Ειρηνικού του Σιάτλ των Η.Π.Α. διεξήγαγε την πρώτη εις βάθος μελέτη σχετικά με τις σχέσεις των ανθρώπων και τους ρολους των δύο φύλων σε αυτές τις κοινωνίες που ανοίγουν ένα παράθυρο γνώσης στην προϊστορική εποχή. Η μελέτη συμπεριέλαβε εθνογραφικές καταγραφές από κοινωνίες τροφοσυλλεκτικές και κυνηγετικές. Αρχικά δημιούργησαν μια λίστα πιθανών τροφοσυλλεκτικών και κυνηγετικών κοινωνιών σε συνδυασμό με την τοποθεσία τους. Για να το πραγματοποιήσουν αυτό χρησιμοποίησαν τη βάση δεδομένων D-PLACE, η οποία προέκυψε από έναν εθνογραφικό άτλαντα που περιέχει αναλυτικές πληροφορίες για περισσότερες από 1.400 ανθρώπινες κοινωνίες. Από αυτές επιλέχθηκαν 391 κοινωνίες από διάφορα μέρη του πλανήτη και μελετήθηκαν ως προς την εύρεση τροφής, τα οικοσυστήματα και την τοποθεσία τους. Το κοινό γνώρισμα αυτών των κοινωνιών ήταν ότι οι άνθρωποι είναι τροφοσυλλέκτες και κυνηγοί άγριων ζώων. Επιπλέον χρησιμοποιήθηκαν καταγραφές για τις κοινωνίες αυτές από τα τέλη του 1800 έως το 2010. Οι γυναίκες παρουσιάζονται ως κυνηγοί στις 50 από τις 63 τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες, οι οποίες ήταν διάσπαρτες και στις πέντε ηπείρους.
Με την ανάλυση και επεξεργασία ενός μεγάλου όγκου δεδομένων οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στο 80% των υπό μελέτη κοινωνιών οι γυναίκες κυνηγούσαν. Παρά τις διαφορές στον τρόπο κυνηγιού και στα χρησιμοποιούμενα εργαλεία στις διάφορες κοινότητες, αλλά και ανάμεσα στα δύο φύλα, οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά στο κυνήγι. Τα βρέφη παραμένουν με τα άλλα μέλη της κοινότητας, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά ακολουθούν, επίσης, στο κυνήγι των θηραμάτων. Έτσι η εύρεση τροφής αναδεικνύεται ως μια συλλογική προσπάθεια που δεν έχει σχέση με την αυστηρή ανάθεση του κυνηγιού στο ανδρικό φύλο.
Η προαναφερθείσα μελέτη, σε συνδυασμό με τα αρχαιολογικά ευρήματα, καταρρίπτει τον μύθο για τον άντρα-κυνηγό. Μία πεποίθηση βαθιά ριζωμένη στις σύγχρονες κοινωνίες, η οποία εκτός όλων των άλλων ευθύνεται για την κατασκευή στερεοτύπων και λανθασμένων αντιλήψεων που επικρατούν και αναπαράγονται ακόμα και σήμερα.
Πηγές:
- https://www.science.org/
- Anderson A et al. The Myth of Man the Hunter: Women’s contribution to the hunt across ethnographic contexts PLOS ONE 18(6): e0287101
