Με τυμπανοκρουσίες από την κυβέρνηση ολοκληρώθηκε η διάσκεψη του «Our Ocean Conference» (OOC-9) που φιλοξένησε η χώρα μας. Η 9η Διεθνής διάσκεψη για την προστασία των ωκεανών χαρακτηρίστηκε από την κυβέρνηση ως επιτυχία τόσο από οργανωτικής, όσο και από ουσιαστικής πλευράς.
Συγκεκριμένα ο κ. Γεραπετρίτης μετά το πέρας του συνεδρίου επισήμανε ότι «Η Διάσκεψη, για την οποία ο ίδιος ο πρωθυπουργός και η Προεδρία της κυβέρνησης είχαν ιδιαίτερη μέριμνα, στέφθηκε με επιτυχία, τόσο από οργανωτικής, όσο και από ουσιαστικής πλευράς».
«Η οικονομική δραστηριότητα και η προστασία της φύσης μπορούν και πρέπει να συμβαδίζουν», δήλωσε ο Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο συνέδριο δίνοντας νέες υποσχέσεις, ωστόσο η πραγματικότητα τον διαψεύδει. Ενώ ο αριθμός των δεσμεύσεων μπορεί να αυξήθηκε από πέρυσι, γεγονός ελάσσονος σημασίας όπως θα δείτε παρακάτω, το χρηματικό ποσό των 11,35 δισ. που δεσμεύτηκε ήταν λίγο παραπάνω από το μισό, σε σχέση με το περσινό και αρκετά μικρότερο των προηγούμενων ετών.
Στην διάσκεψη του OOC 2023, που πραγματοποιήθηκε στον Παναμά, οι δεσμεύσεις αφορούσαν 20 δισεκατομμύρια δολάρια για την υλοποίηση 341 δεσμεύσεων, ενώ το 2022, δεσμεύτηκαν για 16 δισεκατομμύρια δολάρια για 1.800 δεσμεύσεις στο OOC στο Παλάου. Πριν από την πανδημία, το OOC που έλαβε χώρα στη Νορβηγία το 2019 συγκέντρωσε 63 δισεκατομμύρια δολάρια σε δεσμεύσεις για 370 δεσμεύσεις. Όπως καταλαβαίνουμε το χρηματικό πόσο μειώνεται δραματικά με τα χρόνια και ο αριθμός των δεσμεύσεων δεν παίζει κάποιο ουσιαστικό ρόλο.
Αύξηση των προστατευμένων περιοχών μόλις 0,1% τα τελευταία τέσσερα χρόνια
Εκτός από τη μείωση των οικονομικών συνεισφορών, οι κυβερνήσεις δεν προχωρούν αρκετά γρήγορα στην εφαρμογή των δεσμεύσεων τους, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για τους ωκεανούς. Το 2016 στο «Our Ocean Conference», οι πολιτικοί ηγέτες ανακοίνωσαν τον ορισμό ή την επέκταση μερικών από τις μεγαλύτερες και πιο εμβληματικές προστατευόμενες από τη θάλασσα περιοχές στον κόσμο.
Στο τέλος του έτους, τα Ηνωμένα Έθνη εξέδωσαν μια δήλωση ανακοινώνοντας ότι το 5% του ωκεανού προστατεύεται και έθεσαν στόχο για προστασία του 10% του ωκεανού έως το 2020. Το κλίμα ήταν τόσο αισιόδοξο για το μέλλον της διατήρησης των ωκεανών, που το 2016 θέσανε έναν ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο, να προστατεύσουν το 30% των ωκεανών μέχρι το 2030, με την Παγκόσμια Συνθήκη για τους Ωκεανούς.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα δύο τρίτα του παγκόσμιου ωκεανού είναι ανοιχτές θάλασσες, επομένως, θεωρείται καθοριστικής σημασίας σε ό,τι αφορά την επίτευξη του στόχου να τεθεί υπό καθεστώς προστασίας το 30% των εδαφών και των ωκεανών του πλανήτη έως το 2030 -στόχος ευρύτερα γνωστός ως «30 μέχρι το 30».
Σήμερα απέχουμε ακόμη πολύ από την επίτευξη του στόχου της προστασίας του 30% της γης και της θάλασσας μέχρι το 2030. Μόνο το 7,9% του παγκόσμιου ωκεανού προστατεύεται επί του παρόντος από το οποίο το 4,2% είναι πλήρως ή άκρως προστατευμένο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Βάση Δεδομένων Προστατευόμενων Περιοχών, κατά την έναρξη της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19 τον Φεβρουάριο του 2020, το 7,91% του ωκεανού ήταν προστατευμένο. Αυτός ο αριθμός ανέρχεται στο 8,01% σήμερα - μια αύξηση μόλις 0,1% τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καθώς ορισμένες προστατευόμενες καταργήθηκαν και ορισμένες κυβερνήσεις άρχισαν να ορίζουν τις «προστατευόμενες περιοχές» με υψηλότερα πρότυπα, παραλείποντας να αναφέρουν ακριβή στοιχεία στη βάση δεδομένων.
Κατά τη διάρκεια του OOC, υπήρξαν πολλές εκκλήσεις προς τα έθνη να επικυρώσουν την συνθήκη ανοιχτής θάλασσας. Η συνθήκη πρέπει πρώτα να επικυρωθεί και τα κράτη θα πρέπει να απαιτήσουν από τους περιφερειακούς οργανισμούς διαχείρισης της αλιείας και τη Διεθνή Αρχή των Θαλάσσιων Βυθού για να εφαρμοστεί, καθώς δεν προβλέπεται στη συμφωνία. Μέχρι στιγμής, 89 χώρες έχουν υπογράψει και μόνο τέσσερις χώρες έχουν επικυρώσει τη συνθήκη. Εξήντα χώρες πρέπει να επικυρώσουν τη συνθήκη για να τεθεί σε ισχύ ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Ο Angelo Villagomez, ιθαγενής περιβαλλοντολόγος του Chamorro, ο οποίος μίλησε στο OOC, σε πρόσφατο άρθρο του ανέφερε ότι «Με αυτόν τον ρυθμό, η αύξηση της περιοχής παγκόσμιας προστασίας των ωκεανών από 8% σε 30% θα διαρκέσει επιπλέον 880 χρόνια». Με άλλα λόγια, η επίτευξη αυτών των στόχων έως το 2030 θα απαιτούσε τον χαρακτηρισμό των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών με ρυθμό σχεδόν 150 φορές ταχύτερο από αυτό που συμβαίνει τώρα.
Εξορύξεις οι «Συμπληγάδες των θαλασσών»
Η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου επηρεάζει τους ωκεανούς μέσω σεισμικών δοκιμών, γεωτρήσεων, ρύπανσης και φυσικά από το τελικό στάδιο της καύσης ορυκτών καυσίμων, που επιταχύνει τη διαδικασία της κλιματικής αλλαγής, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία της θάλασσας και αυξάνοντας την οξίνιση των ωκεανών.
Στο πλαίσιο του OOC-9, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε 21 δεσμεύσεις, συνολικού ύψους άνω των 800 εκατ, μεταξύ των οποίων και τη δημιουργία δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο, ένα στο Αιγαίο Πέλαγος για την προστασία των θαλασσοπουλιών και ένα στο Ιόνιο Πέλαγος για την προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών, τα οποία θα καλύψουν περισσότερα από 4.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα περιοχών που προστατεύονται από το δίκτυο περιοχών Natura 2000 της ΕΕ. Όπως είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα αυξάνει την έκταση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών κατά 80%, «καλύπτοντας περίπου το 1/3 των χωρικών θαλάσσιων υδάτων μας». Ωστόσο, η χώρα μας δεν έχει καν ολοκληρώσει τη διαδικασία έκδοσης Προεδρικών Διαταγμάτων για τις περιοχές Natura 2000, έχοντας ως αποτέλεσμα την καταδίκη μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Επιπλέον, η κυβέρνηση συνεχίζει να αδειοδοτεί σεισμικές έρευνες των πετρελαϊκών και εξορύξεις σε Ιόνιο και την Κρήτη.
Η Δρ.Κάθριν Μάθιους, επικεφαλής επιστήμονας στη ΜΚΟ Oceana, είπε σε συνέντευξή της ότι «Υπάρχουν χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που συνεχίζουν να εκδίδουν νέες μισθώσεις για εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, κάτι που είναι απίστευτα ανησυχητικό». Πρόσθεσε ότι εάν οι παγκόσμιοι ηγέτες είναι σοβαροί για την αντιμετώπιση της καταστροφικής κλιματικής αλλαγής, ο ωκεανός είναι ένα το μέρος για να ξεκινήσουν.
Στη διάσκεψη υπήρξαν έντονες εκκλήσεις για διακοπή των κινήσεων για την έναρξη δραστηριοτήτων εξόρυξης βαθέων υδάτων, οι οποίες πιθανόν να ξεκινήσουν ήδη από το επόμενο έτος σε διεθνή ύδατα. Ορισμένα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας, των Νήσων Κουκ και της Ιαπωνίας, προσπαθούν επίσης να κάνουν εξορύξεις στα εθνικά τους ύδατα.
Η κλιματική κατάρρευση είναι εδώ
Οι 469 δεσμεύσεις των πολιτικών ηγετών για την προστασία των θαλασσών, καθώς και η δέσμευση χρηματικού ποσού συνολικού ύψους 11,35 δισ. δολαρίων, παρουσιάστηκαν τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τα διεθνή μέσα ως μια θετική εξέλιξη σε σχέση με τις αποφάσεις για το κλίμα και την προστασία των ωκεανών, όμως δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες του πλανήτη. Η θερμότητα των ωκεανών υπερφορτώνεται από την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία ενισχύεται από το φαινόμενο του Ελ Νίνιο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) και του Climate Reanalyzer του Πανεπιστημίου του Μέιν, οι ωκεανοί του πλανήτη έχουν πλέον βιώσει ένα ολόκληρο έτος πρωτοφανούς ζέστης, με νέα ρεκόρ θερμοκρασίας να καταρρίπτονται κάθε μέρα, πυροδοτώντας ακραία καιρικά φαινόμενα σε ολόκληρο τον πλανήτη, όπως άγριους τυφώνες, κύματα καύσωνα και έντονες βροχοπτώσεις.
Η κλιματική κατάρρευση δεν θα περιμένει τους ηγέτες να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους είναι εδώ και βιώνουμε τις συνέπειες της καθημερινά, απαιτούνται λοιπόν άμεσες ριζοσπαστικές δράσεις και όχι κενές υποσχέσεις που προκαλούν εντυπώσεις αλλά δεν αντιμετωπίζουν ουσιαστικά το θέμα της εξασφάλισης της βιωσιμότητας του πλανήτη.
