Ο Νίκολα Ντιμιτρόφ ήταν ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας δίχως όνομα που έβαλε την υπογραφή του κάτω από τη Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία... εγεννήθη η Βόρεια Μακεδονία. Σήμερα οργώνει όλη την Ευρώπη παλεύοντας για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας του, αλλά και του συνόλου των Δυτικών Βαλκανίων. Με όχημα μια δεξαμενή σκέψης, ονόματι «Λύση». Πρόκειται για το Βαλκανικό Κέντρο Εποικοδομητικών Πολιτικών (Balkan Centre for constructing policies), το οποίο συνεργάζεται με 15 οργανώσεις σε όλη την Ευρώπη με στόχο τη διεύρυνση. Ο Νίκολα Ντιμιτρόφ έρχεται όσο πιο συχνά μπορεί στην Ελλάδα. Για δουλειά, αλλά και για ευχαρίστηση, όπως είπε στην ΑΥΓΗ. Αυτή τη φορά ήρθε για μια συζήτηση για το μέλλον της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με αφορμή την έκδοση ενός σημαντικού βιβλίου, το οποίο επιμελήθηκαν οι πρώην υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Αλβανίας Νίκος Κοτζιάς και Ντιτμίρ Μπουσάτι.
Ο χρόνος σύμφωνα με τον Ν. Ντιμιτρόφ μετράει αντίστροφα: «Αν δεν καταφέρουμε να υλοποιήσουμε σύντομα το ευρωπαϊκό όνειρο της γειτονιάς μας, σε δέκα χρόνια θα το έχουμε χάσει. Και μαζί του θα έχουμε χάσει μια γενιά» λέει. Εξιστορεί με αγωνία την τεράστια έξοδο των νέων από τη Βόρεια Μακεδονία προς την Κεντρική Ευρώπη. «Πηγαίνουν στη Γερμανία και σε άλλες χώρες γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να βρουν μια καλή δουλειά και να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή στο εξωτερικό παρά να μείνουν και να παλέψουν στην πατρίδα τους» υποστηρίζει.
Βλέπετε, το brain drain δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα.
Στο ερώτημα αν βλέπει να σημειώνεται πρόοδος στην ενταξιακή πορεία της χώρας του, ο Ν. Ντιμιτρόφ χαμογελά. Προσπαθεί να δει το ποτήρι μισογεμάτο, μάλλον ανεπιτυχώς. «Δεν έχουμε πολλά να επιδείξουμε μετά τη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης το 2003» λέει, «όταν με ελληνική πρωτοβουλία οι Ευρωπαίοι ηγέτες μάς είπαν ότι το μέλλον μας είναι στην Ε.Ε.». Επισημαίνει ότι τα παιδιά που γεννήθηκαν στη Βόρεια Μακεδονία όταν έγινε υποψήφια χώρα σήμερα ψηφίζουν - και δεν έχουν δει ούτε ένα εκατοστό προόδου.
Διπλή προσποίηση
Την ευθύνη για αυτή την ακινησία ο Ν. Ντιμιτρόφ την επιμερίζει στην Ε.Ε., αλλά και στις υποψήφιες χώρες. «Η Ε.Ε. προσποιείται ότι κάνει διεύρυνση και οι υποψήφιες χώρες προσποιούμαστε ότι κάνουμε μεταρρυθμίσεις» λέει. Αυτή η προσποίηση κράτησε πολύ καιρό - και τώρα, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, πρέπει να τελειώσει. «Η ρωσική επίθεση μας προσγείωσε όλους απότομα, διότι απέδειξε ότι δεν μπορείς να έχεις άλυτα προβλήματα επ’ άπειρον, οι παγωμένες συγκρούσεις μπορεί να αναφλεγούν» υποστηρίζει. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας θεωρεί ότι ήρθε η ώρα να κάνει η Ε.Ε. μια αξιόπιστη προσφορά στις υποψήφιες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. «Πρέπει να μας πουν με ειλικρίνεια ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα και ποιος είναι ο στόχος. Η πλήρης ένταξη; Η ένταξη στην εσωτερική αγορά; Η όποια προσφορά της Ε.Ε. θα πρέπει να είναι ικανή να αναγεννήσει τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις στις χώρες μας, οι οποίες έχουν παραλύσει» ξεκαθαρίζει.
Στην επισήμανση ότι πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα η Γαλλία, επιμένουν ότι στόχος είναι η πλήρης ένταξη των υποψήφιων χωρών, πλην όμως πρώτα πρέπει να μεταρρυθμιστεί ο τρόπος λειτουργίας της Ε.Ε. ώστε να δημιουργηθεί χώρος για νέα μέλη, ο Ντιμιτρόφ απαντά ότι αν οι υποψήφιες χώρες περιμένουν να τελειώσει η συζήτηση για αυτή τη μεταρρύθμιση, ζήτω που καήκανε. Και επιμένει ότι αυτές οι δύο διαδικασίες, η διεύρυνση και η μεταρρύθμιση της Ε.Ε., πρέπει να προχωρήσουν παράλληλα.
Αξιοκρατία και λογοδοσία
Ο Ντιμιτρόφ αναγνωρίζει και τις ευθύνες των υποψήφιων χωρών. «Υποσχόμαστε μεταρρυθμίσεις και δεν τις κάνουμε. Λέμε πολλά και δεν τα εννοούμε. Στη χώρα μου κυριαρχούν η διαφθορά και η ατιμωρησία. Η πολιτική έχει γίνει το εργαλείο για να βολεύεις τους δικούς σου ανθρώπους στα νοσοκομεία, στα σχολεία, στα δικαστήρια. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι να δυσκολέψουμε τη ζωή των διεφθαρμένων πολιτικών, να απαιτήσουμε αξιοκρατία και λογοδοσία, να αγωνιστούμε για να μείνει κάτι από την πίτα και για τους πολίτες» ξεσπαθώνει. «Στην περιοχή μας κυριαρχούν αυτή την εποχή απογοήτευση και απάθεια, αλλά δεν είμαστε καταδικασμένοι να μείνουμε σ’ αυτή την κατάσταση. Οι άνθρωποί μας μας που πάνε σε άλλες χώρες τα πάνε πολύ καλά. Δεν είναι πολιτισμικό το ζήτημα, το πρόβλημα είναι το σύστημα. Και, δυστυχώς, μάθαμε τα τελευταία χρόνια ότι οι εκλογές δεν αρκούν για να αλλάξει το σύστημα».
Στο ερώτημα αν φοβάται αναθέρμανση των παγωμένων διενέξεων στα Βαλκάνια (Σερβία-Κόσοβο, Βοσνία Ερζεγοβίνη) ο Ντιμιτρόφ αποφεύγει να κάνει την Κασσάνδρα. «Το γεγονός ότι έχουμε ακόμη άλυτα ζητήματα με τα σύνορα έχει να κάνει κυρίως με την αποτυχία μας να υλοποιήσουμε το ευρωπαϊκό μας όραμα. Όταν είσαι μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας, τα σύνορα δεν είναι τόσο σημαντικά» λέει. «Αντιθέτως, όταν αυτός ο κεντρικός δρόμος παραμένει κλειστός, οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τα εθνικιστικά αφηγήματα».
Αθετημένη υπόσχεση
Η αλήθεια είναι ότι μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών ο δρόμος της ένταξης για τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία άνοιξε, αλλά έβαλε φρένο η Γαλλία. «Η Συμφωνία των Πρεσπών δημιούργησε μια μοναδική ευκαιρία για την περιοχή και για την Ευρώπη. Μια ευκαιρία που χάθηκε επειδή η Ε.Ε. δεν τήρησε τις υποσχέσεις της» επισημαίνει ο Ντιμιτρόφ. Μιλάει με πάθος για την ανάγκη της συνεργασίας: «Ζούμε σε μια όμορφη μικρή περιοχή που μπορείς να διασχίσεις μέσα σε μια μέρα πέντε χώρες με το αυτοκίνητο. Να απολαύσεις τα βουνά, τη θάλασσα, τις λίμνες, να συναντήσεις καλούς ανθρώπους που θα σε κεράσουν στο σπίτι τους καφέ, ελληνικό ή τούρκικο ή όπως θες να τον λες. Μπορούμε να τα πάμε καλύτερα με τους γείτονές μας. Να καταλάβουμε ότι οι απειλές στους γείτονες μας κάνουν όλους μικρούς. Ή θα μάθουμε να συνεργαζόμαστε στη γειτονιά μας ή θα καταλήξουμε όλοι ηττημένοι».
Το λάθος με τις πινακίδες
Για τον Ν. Ντιμιτρόφ το καλύτερο παράδειγμα είναι η Συμφωνία των Πρεσπών: «Υπάρχουν ακόμη προβλήματα στην υλοποίηση και στις δύο χώρες» επισημαίνει και αναδεικνύει τα μικρά, αυτά της καθημερινότητας: «Στον συνοριακό σταθμό νότια της Μπίτολα είδα μια ταμπέλα που γράφει FYROM. Η Συμφωνία υπογράφτηκε και επικυρώθηκε από τη Βουλή, δεν μπορεί ο καθένας να λέει δεν μου αρέσει, δεν την υλοποιώ. Το να μην αλλάζει η ταμπέλα είναι λάθος. Και βοηθάει τους εχθρούς της Συμφωνίας στη Βόρεια Μακεδονία να πουν: “Είδατε; ακόμη είμαστε FYROM για τους γείτονες”».
Παρά τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση της Συμφωνίας, πάντως, ο Ντιμιτρόφ υπογραμμίζει ότι η ουσία του προβλήματος με την Ελλάδα έχει επιλυθεί και κάθε μέρα που περνάει τα πράγματα γίνονται καλύτερα στις διμερείς μας σχέσεις. «Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Να καταλάβουμε ότι αν τα πάει καλά η Ελλάδα, είναι και δικό μας καλό. Μια επιτυχία στα Τίρανα, μια επιτυχία στα Σκόπια είναι καλό για όλη την περιοχή. Αν μάθουμε να σκεφτόμαστε έτσι, θα είναι καλύτερα για όλους μας» καταλήγει.
