Τρεις μήνες έκλεισαν από τον θάνατο του 17χρονου Ναέλ από τον εξ επαφής πυροβολισμό αστυνομικού στο προάστιο της Ναντέρ, έξω από το Παρίσι. Σε πολλές γαλλικές πόλεις χιλιάδες πολίτες κατέβηκαν στους δρόμους ζητώντας δικαιοσύνη και στηλιτεύοντας τη διαιώνιση της αστυνομικής βίας, που τείνει να κανονικοποιηθεί παράλληλα με την ατιμωρησία των υπευθύνων. «Ο αδελφός μου σκοτώθηκε το 2016 στο Μπεζιέ στη διάρκεια αστυνομικών βιαιοτήτων» είπε η Σενά στο δημόσιο ραδιόφωνο France Info, αναφερόμενη στον αδελφό της Γκοντφρουά Τζινεκού, 46 ετών, από την Τουλούζη, που έχασε τη ζωή του μετά την προσαγωγή του από την αστυνομία. «Επτά χρόνια μετά, το πένθος είναι αδύνατο. Δεν υπάρχει εξήγηση ούτε καταδίκη». Η υπόθεση αρχικά αρχειοθετήθηκε, για να ξανανοίξει αργότερα. Στις διαδηλώσεις υπήρχαν πανό με το σύνθημα «Ζιέντ, Τεό, Ανταμά, Ναέλ, δεν ξεχνάμε, δεν συγχωρούμε».
Η αστυνομική βία κατά διαδηλωτών βαίνει συστηματικά αυξανόμενη στη Γαλλία. Έχουν περάσει 50 χρόνια από τον θάνατο του Μαλικά Γιεζίντ, 8 ετών, το 1973. Πενήντα χρόνια που από τα δελτία ειδήσεων στην τηλεόραση, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και των περιοδικών παρελαύνουν εικόνες αστυνομικής βίας και των θυμάτων της: άνθρωποι νεκροί, ακρωτηριασμένοι, τραυματισμένοι από τις δυνάμεις της τάξης. Και πλέον, όπως έγραψε το περιοδικό Politis τον Δεκέμβριο του 2022, σύμφωνα με στοιχεία που ήρθαν πρώτη φορά στη δημοσιότητα, οι περιπτώσεις αστυνομικής βίας που φτάνουν ενώπιον της Δικαιοσύνης αυξήθηκαν κατά... 57% από το 2016 έως το 2021! Ειδικότερα, το 2016 ήταν 534 και το 2021 έφτασαν τις 836. Η πιο έντονη ετήσια αύξηση παρατηρείται μεταξύ 2019 και 2020 (προεδρία Μακρόν): Ο αριθμός των περιπτώσεων περνά από τις 596 στις 752, πρόκειται, δηλαδή, για αύξηση της τάξης του 26% μόλις μέσα σε έναν χρόνο. Στον αντίποδα, ο αριθμός των αστυνομικών-δραστών που διώκονται μειώνεται. Έτσι ενώ το 2016 διώχθηκε το 22% των κατηγορουμένων «εμπλεκόμενων σε άσκηση βίας ατόμων που διαθέτουν δημόσια εξουσία», το ποσοστό τους μειώνεται στο 16% το 2019 και βρίσκεται στο 17,5% το 2021. Ως μέτρο σύγκρισης, το 2019 το ποσοστό εκείνων που διώχθηκαν για άσκηση βίας ήταν 32% - το διπλάσιο.
Καμπή το πράσινο φως που έδωσε ο νόμος του 2017
Ως χρονιά-κλειδί για την επιδείνωση της κατάστασης καταγράφεται το 2017, όταν στις 28 Φεβρουαρίου εκείνης της χρονιάς, επί προεδρίας Φρανσουά Ολάντ, πέρασε νόμος που χαλάρωσε τις προϋποθέσεις χρήσης των όπλων από τους αστυνομικούς σε περιπτώσεις που οι πολίτες αρνούνται να συμμορφωθούν στις εντολές τους - η περίπτωση του Ναέλ. Έκτοτε πενταπλασιάστηκε ο αριθμός των θυμάτων σε σχέση με την περίοδο 2012-2017. Το 2019, επί Μακρόν, συστήνεται η εξαιρετικά αμφιλεγόμενη Μηχανοκίνητη Μονάδα Καταστολής της Βίας (Brav-M). Το 2021 ο νόμος για την «καθολική ασφάλεια» επιτρέπει τη χρήση όπλων των αστυνομικών εκτός υπηρεσίας σε κτήρια υποδοχής πολιτών. Ενώ το 2021 εγκαταλείπεται η λαβή ασφυξίας με τεχνική θανάτου, που είχε επικριθεί έντονα για τον θάνατο από αυτήν του 42χρονου ντελιβερά Σεντρίκ Σουβιά, πατέρα 5 παιδιών, στις 3 Ιανουαρίου 2020. Τρεις αστυνομικοί στο Παρίσι τον ακινητοποίησαν στο έδαφος με τη λαβή αυτή - πέθανε στο νοσοκομείο δύο ημέρες αργότερα. Το 2021, με υπουργό Εσωτερικών τον Ζεράλντ Νταρμανέν, που έχει και προεδρικές βλέψεις, επικαιροποιείται ο Εθνικός Σχεδιασμός Διατήρησης της Τάξης, που επιβεβαιώνει την κατασταλτική προσέγγιση που επιλέγει η κυβέρνηση. Σύμφωνα με εξειδικευμένη ιστοσελίδα καταγραφής της αστυνομικής βίας, από τον Νοέμβριο του 2018 μέχρι σήμερα τα θύματά της ανέρχονται σε 5.102! Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, μιλώντας στη Βουλή στις 28 Ιουλίου του 2020, ο Νταρμανέν αμφισβήτησε ακόμη και την ύπαρξη του φαινομένου της αστυνομικής βίας, παρά τα αποκαλυπτικά βίντεο, τις αποδείξεις και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που έχει καταδικάσει ούτε μία ούτε δύο, αλλά πέντε φορές τη Γαλλία από το 2017 ως το 2020 για περιπτώσεις που στα εθνικά δικαστήρια είχαν καταλήξει σε απαλλαγές των κατηγορούμενων ένστολων.
Κινητοποιήσεις απέναντι στην αδιαφορία και στην ατιμωρησία
Στην κινητοποίηση του περασμένου Σαββάτου για τις δημόσιες ελευθερίες, κατά των αστυνομικών βιαιοτήτων και του συστημικού ρατσισμού τα 80.000 άτομα (30.000 σύμφωνα με την κυβέρνηση) ζήτησαν την κατάργηση του νόμου του 2017, την κατάργηση της Γενικής Επιθεώρησης της Εθνικής Αστυνομίας και την αντικατάστασή της με ανεξάρτητη Αρχή ελέγχου, καθώς και την κατάργηση και άλλων μεθόδων ακινητοποίησης που σκοτώνουν. Και, φυσικά, βρέθηκαν αντιμέτωπα με τη σιωπή και την αδιαφορία της κυβέρνησης, που θεωρεί την υπόθεση «μη θέμα» και αρνείται να λάβει μέτρα. Πρόκειται ακριβώς για το είδος της αντίδρασης που καθυστερεί, όταν δεν ακυρώνει, την απόδοση δικαιοσύνης. «Από την αρχή οι άνθρωποι μου έλεγαν ότι πάλευα απέναντι σε έναν τοίχο. Η αποφασιστικότητά μου, καθώς κι εκείνη όσων με στήριξαν αυτόν τον τοίχο τον κατεδάφισαν». Τα λόγια ανήκουν στον Σαλάχ Ζαουγία, τον ηλικιωμένο πατέρα του εικοσάχρονου Ζαουάντ, που πέθανε κατά τη διάρκεια της προσαγωγής του το βράδυ της 22ης προς 23ης Ιουλίου του 1996. Δώδεκα χρόνια αργότερα, στις 17 Δεκεμβρίου του 2008, το Συμβούλιο του Κράτους τον δικαίωνε, κρίνοντας υπεύθυνο το κράτος για τον θάνατο του γιου του. Και όλα δείχνουν ότι αυτός ο μακρύς δρόμος για τη δικαίωση των θυμάτων αστυνομικής βίας δεν πρόκειται να αλλάξει, ενώ παράλληλα τα θύματα θα αυξάνονται και ο Ναέλ δεν πρόκειται να είναι το τελευταίο θύμα.
