Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καμαρώνει σε κάθε ευκαιρία για το σχέδιό της να κρατήσει τις βιομηχανίες επί ευρωπαϊκού εδάφους, συνδυάζοντάς το μάλιστα με την επίτευξη των κλιματικών στόχων. Μόνο που, όπως αποδεικνύουν έρευνες διεθνών ΜΚΟ, η αφήγηση της Φον Ντερ Λάιεν ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματικότητα.
Σύμφωνα με μια μελέτη της ολλανδικής οργάνωσης Follow the Money, αυτό που σχεδιάζει η Κομισιόν είναι να επιτρέψει στις χώρες της Ευρώπης να χρηματοδοτήσουν τη βαριά βιομηχανία τους με δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ την ερχόμενη επταετία προκειμένου να αποτρέψουν τη μετανάστευση επιχειρήσεων στις ΗΠΑ. Πώς θα γίνει αυτό; Τα κράτη-μέλη έλαβαν από το περασμένο φθινόπωρο την έγκριση να (ανα)χρηματοδοτήσουν ουσιαστικά από τους εθνικούς προϋπολογισμούς τις πιο ρυπογόνες βιομηχανίες, όπως η χαλυβουργία, η χημική βιομηχανία και η βιομηχανία χαρτιού, μέσω του συστήματος εμπορίας των ρύπων. Ως γνωστόν, οι εταιρείες ενέργειας δεν πληρώνουν για τους παραγόμενους ρύπους, αλλά μετακυλούν αυτό το κόστος στις παραγωγικές μονάδες. Δεν είναι όλες οι εταιρείες επιλέξιμες γι’ αυτήν την επιδότηση, μόνο εκείνες που ανταγωνίζονται εταιρείες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σύστημα αυτό ανεβάζει το κόστος παραγωγής, επιβαρύνει τελικά τους πολίτες και θεωρείται εσχάτως το μεγάλο βαρίδι για τη βαριά βιομηχανία χωρών με μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, όπως η Γερμανία. Γι’ αυτό και έρχεται να παρέμβει σωτήρια το κράτος για να βελτιώσει την «ιδιωτική» ανταγωνιστικότητα.
Μια ιδέα made in Germany
Αυτός είναι και ο λόγος που η Γερμανία υποστηρίζει εδώ και χρόνια αυτή τη μεθοδολογία κρατικής ενίσχυσης, που ισχύει και για τις αεροπορικές εταιρείες, με τη συμπαράσταση χωρών, όπως η Γαλλία, η Πολωνία, η Τσεχία, που επίσης διαθέτουν «βρόμικες» παραγωγικές μονάδες. Ενστάσεις για το ζήτημα έχει εκφράσει εσχάτως η Ολλανδία, επισημαίνοντας ότι «δεν υπηρετεί τους κλιματικούς στόχους της Ε.Ε.», αλλά και πως δεν συνάδει με τη λογική της εσωτερικής αγοράς, αφού δίνει ένα πλεονέκτημα στις χώρες με ισχυρά δημοσιονομικά. Η Ολλανδία είχε αναγκαστεί να το ακολουθήσει, αλλά τώρα αντιστέκεται μαζί με άλλες χώρες, κυρίως της Σκανδιναβίας, όπου η λογική του αντικρατισμού έχει βαθιές ρίζες στο πολιτικό σύστημα. Προειδοποιούν ότι η σχετική διευκόλυνση προς τη βιομηχανία θα ενισχύσει τις εσωτερικές ανισότητες σε βάρος των ασθενέστερων χωρών και θα αποδειχθεί καταστροφική για την πολυδιαφημισμένη πράσινη μετάβαση.
Το συγκεκριμένο σύστημα, το οποίο αποκαλείται έμμεση αντιστάθμιση κόστους για το σύστημα εμπορίας εκπομπών της Ε.Ε. (EU ETS), είχε κοστίσει στα ευρωπαϊκά κράτη περίπου 7,5 δισ. την τελευταία οκταετία, αλλά τώρα αναμένεται να εκτιναχτεί στα 65 δισεκατομμύρια ως το 2030 για 15 χώρες της Ε.Ε. που έχουν ανακοινώσει ότι θα το υιοθετήσουν.
Μια κούρσα εθνικών επιδοτήσεων
Από την πρώτη ημέρα εφαρμογής του το πρόγραμμα αυτό, όπως αναμενόταν, πυροδότησε μια κούρσα επιδοτήσεων μεταξύ των κρατών της Ε.Ε. Ο αριθμός των χωρών που παρείχαν κρατική βοήθεια αυξανόταν χρόνο με τον χρόνο, όπως και τα ποσά που εκταμιεύθηκαν. Ο κύριος λόγος είναι ότι η επιδότηση συνδέεται με την αυξανόμενη τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών. Αρχικά, το πρόγραμμα επιδοτήσεων κόστιζε στη Γερμανία μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, αλλά το 2020 ο λογαριασμός ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ. Τελικά, το συνολικό ύψος των επιδοτήσεων μεταξύ 2014 και 2021 έφτασε τα 3,6 δισ. ευρώ. Η Γαλλία παρείχε σχεδόν 1,2 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις.
Το 2022 οι χώρες έπρεπε να ζητήσουν και πάλι έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την παροχή οικονομικής υποστήριξης στις βιομηχανίες έως το 2030. Στις 19 Αυγούστου η Επιτροπή ανέφερε ότι είχε συμφωνήσει με το αίτημα του Βερολίνου να ενισχύσει με 27,5 δισ. ευρώ τη γερμανική βιομηχανία. Την ίδια ημέρα εγκρίθηκαν για τη Φινλανδία 678 εκατ. ευρώ. Μια ημέρα αργότερα εγκρίθηκε το αίτημα της Ολλανδίας για 834 εκατ. ευρώ. Οι εγκρίσεις από τις Βρυξέλλες συνέχισαν να πέφτουν βροχή και το επόμενο διάστημα: 10 δισ. ευρώ στην Πολωνία, 13,5 δισ. στη Γαλλία, 2,1 δισ. στη Φλάνδρα (Βέλγιο). Το συνολικό ποσό ανέρχεται επί του παρόντος σε σχεδόν 65 δισ. ευρώ.
Αυτή είναι η φιλόδοξη πράσινη ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική. Διάφορες μελέτες που έγιναν από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχαν αναγνωρίσει ήδη από το 2015 ότι η επιδότηση δεν συνάδει με την ευρωπαϊκή πολιτική για το κλίμα. Ειδικοί του χώρου αποκαλούν τη μέθοδο αυτή από στρεβλή έως διεστραμμένη. «Ενώ δηλώνουν ότι θέλουν οι εταιρείες να συμπεριλάβουν το κόστος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις τιμές των προϊόντων τους, σχεδιάζουν μια επιδότηση που αντισταθμίζει αυτό». Άρα, οι εταιρείες δεν έχουν κανένα κίνητρο να «κοπιάσουν» για να περιορίσουν τις εκπομπές τους. Αυτό, πάντως, δεν ενοχλεί τις κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας, που και στην περίοδο της πανδημίας έκαναν ό,τι μπορούσαν για να στηρίξουν πολύ στοχευμένα τις «εθνικές» βιομηχανίες τους, άσχετα αν μπορεί να μιλούν για την ευρωπαϊκή βιομηχανία γενικά και αόριστα. Αν και πλέον έχουν εγκαταλείψει αυτή τη φρασεολογία. Έχουν αναθέσει το καθήκον της διάδοσης παραμυθιών στην Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
