Αγαπητή Ευγενία,
Στις μέρες μας ζούμε μια μεγάλη αντίφαση. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είχε συνειδητοποιηθεί η πραγματική φύση του λεγόμενου γυναικείου ζητήματος. Ότι είναι πρόβλημα ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και δημοκρατίας. Ότι συνδέεται στενά με την κοινωνική πρόοδο. Ποτέ άλλοτε η ισότητα λόγω φύλου δεν είχε συμπεριληφθεί στις κορυφαίες προτεραιότητες παγκόσμια. Θυμήσου τους οκτώ αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας.
Από αυτήν την άποψη, διανύουμε την καλύτερη περίοδο για τις προπτικές της ισότητας. Ισότητα, που, σημειωτέον, αντιμετωπίζεται και ως αυτοτελής στόχος (stand-alone) και ως στόχος που διαπερνά όλους τους υπόλοιπους αναπτυξιακούς στόχους. Αναγνωρίζεται στη φτώχεια, στα αποτελέσματα του συστήματος παιδείας, της υγείας, στην αναχαίτιση της παιδικής θνησιμότητας, των μολυσματικών ασθενειών, στη διατήρηση του περιβάλλοντος.
Συγχρόνως βιώνουμε τις συνέπειες μιας κρίσης, που από τον τομέα της οικονομίας έχει επεκταθεί σε κάθε όψη της κοινωνικής ζωής. Και αυτό είναι το κάκιστο νέο. Η νεοφιλελεύθερης κοπής κρίση είναι το βασικό ανάχωμα στη στρατηγική της κοινωνικής απελευθέρωσης. Μας τραβάει πίσω. Και έχει χαρακτηριστικά που είναι όμοια είτε πρόκειται για ανεπτυγμένες είτε για υπό ανάπτυξη χώρες.
Διάβασα τη συνέντευξη του Τζων Χέντρα, βοηθού του γ.γ. του ΟΗΕ, που έχει την ευρύτερη εικόνα. Είναι σαφής και κατηγορηματικός: Η λιτότητα, εργαλείο της κρίσης, παντού συνοψίζεται σε περικοπή μισθών και συντάξεων, σταδιακή μείωση ή και κατάργηση των επιδομάτων, αύξηση των φόρων κατανάλωσης, στοχοποίηση των δικτύων ασφαλείας, αλλαγές (μετάφραζε ιδιωτικοποίηση) του συστήματος υγείας, ανατροπή στις εργασιακές σχέσεις εις βάρος των εργαζομένων. Οι φτωχότεροι και πλέον ευάλωτοι, η πλειοψηφία των οποίων είναι γυναίκες, πλήττονται σκληρότατα από τα μέτρα λιτότητας.
Ας θυμηθούμε ότι και προ κρίσης είχαμε δυσεπίλυτα προβλήματα. Η ανεργία ήταν υψηλότερη στις γυναίκες, η άτυπη, ανασφάλιστη, επισφαλής εργασία ήταν το θλιβερό προνόμιο του φύλου. Το χάσμα στις αμοιβές, παρά την ισχυρή νομοθεσία, ακλόνητο. Η υποαντιπροσώπευση των γυναικών στα κέντρα των οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων διαρκώς παρούσα. Με όλες αυτές τις αποσκευές εισήλθαν οι γυναίκες στην περίοδο της κρίσης. Όλοι αυτοί οι δείκτες επιδεινώθηκαν. Η άρση των κοινωνικών διευκολύνσεων ρίχνει τα βάρη της οικογενειακής φροντίδας, την πρωταρχική ευθύνη της οποίας έχει η γυναίκα, στους ώμους της οικογένειας.
Με λίγα λόγια, έχουμε απότομη επιδείνωση των κοινωνικών ανισοτήτων, την ώρα που έχει ξεκαθαρισθεί, λόγου χάρη, ότι η πείνα και η φτώχεια έχουν ιστορικού χαρακτήρα αίτια και άρα και τέλος. Την ώρα που η ισότητα των φύλων ανακηρύσσεται ως το μεγάλο πολιτικό σχέδιο του 21ου αιώνα!
Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η αντίφαση αυτή είναι παραπάνω από ορατή. Από τη μια έχουμε νομοθεσία για την ισότητα, σχεδιασμούς και οδικούς χάρτες, και από την άλλη καταστρεπτικές πολιτικές εξαθλίωσης. Μοιάζει η συζήτηση για αύξηση του μεριδίου των γυναικών στην αγορά εργασίας να είναι στον αέρα. Μην πω, ότι είναι προσχηματική και προκλητική. Και ακόμη και η σωστή κατά τα άλλα πολιτική για ίση συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα των αποφάσεων δεν έχει σήμερα σταθερές βάσεις, αφού τα νοικοκυριά αναλαμβάνουν το κόστος των δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών, οι γυναίκες ωθούνται στους παραδοσιακούς ρόλους, ηττάται η πολιτική για το ισομοίρασμα των ρόλων στον Οίκο και τον Δήμο.
Η αφύσικη αυτή κατάσταση δεν μπορεί για πολύ να συνεχιστεί!
