Πέθανε σε ηλικία 84 ετών, ο Μάρκος Μέσκος, μετά από μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής ποίησης και ένας έντονα πολιτικοποιημένος άνθρωπος. Στις εθνικές εκλογές το Σεπτέμβρη του 2015 ήταν στην 12η τιμητική θέση των υποψηφίων βουλευτών Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Μάρκος Μέσκος γεννήθηκε το 1935 και πέρασε τα μαθητικά του χρόνια στην Έδεσσα. Σπούδασε στο τμήμα γραφικών τεχνών και διακόσμησης του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Σχολής Δοξιάδη Αθηνών, από όπου και αποφοίτησε το 1968. Αρχικά εργάστηκε στο εμπορικό κατάστημα του πατέρα του, έπειτα, από το 1965, ως γραφίστας σε αρκετά διαφημιστικά γραφεία της Αθήνας, αλλά και ως επιμελητής εκδόσεων.
Έχει εικονογραφήσει διάφορες ποιητικές συλλογές, τόσο δικές του όσο και άλλων ποιητών, όπως του Ηλία Κεφαλά και του Γιάννη Χρυσανθόπουλου. Πολύ πριν την εγκατάστασή του στην Αθήνα (από το 1957), είχε συνδεθεί με τη συντακτική ομάδα του περιοδικού Μαρτυρίες. Άρχισε να γράφει ποιήματα σε εφηβική ηλικία και πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1955 Από το 1981 έχει εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη, όπου και υπήρξε συνιδρυτής της εκδοτικής ομάδας των Χειρογράφων, ενώ το 1987-1993 εργάστηκε ως υπεύθυνος των εκδόσεων της Α.Σ.Ε.
Η ποιητική του αναγνώριση επισφραγίζεται τις τελευταίες δεκαετίες με το πλήθος σημαντικών βραβείων που του έχουν απονεμηθεί. Το 1996 τιμήθηκε με το βραβείο ποίησης του περιοδικού Διαβάζω (πρόκειται μάλιστα για την πρώτη φορά που απονεμήθηκε το βραβείο) για τη συλλογή του Χαιρετισμοί (1995), το 2005 με το βραβείο Καβάφη, το 2006 με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού του έργου, και το 2013 με Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του Τα λύτρα (2012).
Ο Μέσκος ήταν πολιτικοποιημένος άνθρωπος και αυτό φαίνεται και μέσα από συνεντεύξεις του, στις οποίες έχει αναφερθεί στις πληγές του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, την αριστερά, τη δεξιά και τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.
Δημοσίευσε μεταξύ άλλων τα ποιητικά βιβλία «Πριν από τον θάνατο» (1958), «Μαυροβούνι» (1963), «Τα ανώνυμα» (1971), «Άλογα στον ιππόδρομο» (1973), «Ιδιωτικό νεκροταφείο» (1975), «Τα ισόβια ποιήματα» (1977), «Τα φαντάσματα της ελευθερίας» (1979), «Άνθη στο καταραμένο φίδι» (1983), «Στον ίσκιο της γης» (1986), «Χαιρετισμοί» (1995), «Ψιλόβροχο» (2000), «Ελεγείες» (2005), «Στον ενικό και πληθυντικό ψίθυρο» (2009), «Τα λύτρα» (2012), «Τα ποιήματα της σκάλας» (2013), «Στην όχθη του παραδείσου» (2016) και «Όνειρα στον Άδη» (2018).
Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση στα νεοελληνικά γράμματα ήταν το 1956 με το ποίημα "Ειρήνη" στο περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης, (τεύχος 13, Ιανουάριος 1956, σελίδα 46), όπου χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Κούλης Αυγερινός. Έχει χρησιμοποιήσει επίσης κατά καιρούς τα ψευδώνυμα Δημήτρης Γραμματικός και Πέτρος Μηλιώνης. Ποιήματά του μεταφράστηκαν σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Συνεργάστηκε με ποιήματά και μελέτες του στα περιοδικά Επιθεώρηση Τέχνης, Εφημερίδα των ποιητών, Καινούργια Εποχή, Νέα Εστία, Νέα Πορεία, Ο Λογοτέχνης, Μαρτυρίες, Σημειώσεις, Δεκαπενθήμερος Πολίτης, Αντί, Ελίτροχος, Το Δέντρο, Γράμματα και Τέχνες κ.ά.
Το ποιητικό και πεζογραφικό έργο του Μέσκου έχει μια ιδιότυπη θέση στη μεταπολεμική λογοτεχνία, κυρίως λόγω της ταυτόχρονης διασύνδεσης του με την παράδοση και τη νεοτερικότητα.
Ο δυνατός αέρας της ελευθερίας που πνέει στους ανοιχτούς χώρους, οι μαγικές και ταυτοχρόνως μαγεμένες εικόνες του φυσικού τοπίου, αλλά και η ματωμένη, άσβεστη μνήμη της Ιστορίας: αυτό είναι το τρίπτυχο που ορίζει το ποιητικό έργο του Μ. Μέσκου.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στη μυθολογία του αναλαμβάνουν τα ανδραγαθήματα μιας παράξενης κλεφτουριάς: μιας δράκας γενναίων που είναι έτοιμη να τα βάλει με όλα τα άδικα του κόσμου, έχοντας πλήρη επίγνωση πως η βία του εχθρού μπορεί ανά πάσα στιγμή να τη διαμελίσει. Ο φυσικός περίγυρος λειτουργεί εν προκειμένω ως αβίαστη λυρική και παραμυθητική πηγή ενόσω παράλληλα σπεύδει να κλείσει στους κόλπους του το ανείπωτο ανθρώπινο δράμα.
Η κηδεία του θα γίνει την Πέμπτη, στην Έδεσσα.
(ΤΑ ΑΝΩΝΥΜΑ, 1971)
XXVI
Τι είναι λοιπόν η Ποίηση;
Ψηλά τα τείχη της κενής δεξαμενής
στο μέσον η κατάξερη φωνή
στίχοι που δεν ειπώθηκαν ποτέ.
Κατά τον πρωινό νοτιά ο καιρός
ξεφλουδισμένο αυγό. Κι από σένα
(το πιο κοντινό πουλί μου)
στερνό φιλί να μην υπάρχει.
(ΑΛΟΓΑ ΣΤΟΝ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟ, 1973)
δρόμους
Στους δρόμους οι νεκροί δε με γνωρίζουν
αδιάφοροι προσπερνούν σημειώνοντας τη χλωμάδα στο πρόσωπο
και το άνυδρο τοπίο με τις μαύρες μύγες
στα νερά της πηγής.
Εκεί στις πέτρινες χαράδρες η μισή ζωή
και το καταστραμμένο τανκ πρόσχημα της πλαγιάς
παίζοντας όλη μέρα. Τιμόνι και κράνος γνωστά
όπως η τράπεζα με τους νυχτερινούς υπαλλήλους
από μια τρύπα βγαίνοντας στο φως κάθε πρωί.
Εσύ πρέπει να 'σαι ωραία.
Συντροφιά
Το σούρουπο γυρίζουν σπίτι τα νερά
αέρι δρόμοι σπαθί- στο σπίτι. Ο σκύλος
παίρνει το πόστο. Η άσπρη χαρακιά του Γαλαξία
στον ουρανό. Ώρα να φυλάξουμε καλά τ’ όνειρο
μην κρυώσει, μην λογιστεί ακόμη τα ξέφωτα.
...Καμιά φορά
πώς ξεπηδάει η σύμπτωση! Εκεί λοιπόν
στο ξέφωτο η βελανιδιά. Τα φύλλα
της βελανιδιάς με τα κλωνιά
κι αέρι και σκιά και μοιρολόι και μάνα-
κανείς, κανείς μην πει πως είναι μόνος.
(ΨΙΛΟΒΡΟΧΟ, 2000)
Δεν έμεινε κανένα περιθώριο ψεύδους. Αγάπα με λίγο να υπάρχω.
Ι
Δεν άκουσες ποτέ σου; Πονάει κάθε χάραμα η αυγή
στα αίματα και στη σιωπή ανεβαίνοντας ανατέλλει.
ΙΙ
Σε ποιον θάνατον πήγες˙ περνούσε αεράκι από εκεί;
ΙΙΙ
Τα παλιά όπλα τ' αμάραντα άνθη- ποιος
γηραλέος έρωτας κουρνιάζει εκεί;
ΧΙ
Δεν είναι η μνήμη. Σκιά και φως
σιωπή πολύγλωσση και αγκαλιά μονάχα.
LXXXI
Εδώ με θάψανε όχι μονάχον.
Μαζί κι αυτοί που χάθηκαν προτού πεθάνω˙
κι αυτοί που αγάπησα και ζωντανοί είναι ακόμα.
Διαβάστε συνέντευξη του Μάρκου Μέσκου στην ΑΥΓΗ τον Οκτώβρη του 2013
Μάρκος Μέσκος: Όταν με πλησιάζει ο θάνατος κινητοποιούνται οι γραφές μου
Εδώ συνέντευξή του ποιητή στο Κόκκινο
