Τα αμερικανικά πανεπιστήμια βρίσκονται σε αναβρασμό. Αιτία είναι αυτό που διαπράττει το Ισραήλ στη Γάζα.
Πριν από μία εβδομάδα η αστυνομία διέλυσε μια κατασκήνωση διαμαρτυρίας στο Κολούμπια. Απολύτως ειρηνική.
Εκτοτε η αναταραχή έχει επεκταθεί στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, στο Γέιλ του Κονέκτικατ, στο ΜΙΤ, στο Ταφτς και στο Έμερσον της Μασαχουσέτης, στο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια και στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Και στο Οχάιο, και στη Βόρεια Καρολίνα, και παντού.
Στον «αφρό» δηλαδή. Είναι το μέλλον του πλανήτη που διαδηλώνει, δεν στέκουν τα «έρμαιο των μπαχαλάκηδων το ΜΙΤ».
Την περασμένη Κυριακή o Μπάιντεν εξέφρασε την αμέριστη συμπαράστασή του στο Ισραήλ και μίλησε για την ανησυχητική άνοδο του αντισημιστισμού στα πανεπιστήμια.
Αυτό ήταν ξεκάθαρα πράσινο φως για καταστολή των αντιπολεμικών εκδηλώσεων. Με την ευγενή δικαιολογία πως είναι αντισημιτισμός.
Πράγμα παράλογο φυσικά. Γιατί το να πεις ότι ο Νετανιάχου και οι κυβερνητικοί του εταίροι είναι αιμοσταγείς ακροδεξιοί παράφρονες δεν είναι ακριβώς αντισημιτισμός.
Γι’ αυτό άλλωστε στις εκδηλώσεις για την Παλαιστίνη συμμετέχουν και πάρα πολλοί Εβραίοι.
Το παράρτημα της οργάνωσης Εβραϊκή Φωνή για την Ειρήνη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια έχει τεθεί σε απαγόρευση λειτουργίας από τον Νοέμβριο του 2023.
Μαζί με την οργάνωση Φοιτητές για τη Δικαιοσύνη στην Παλαιστίνη.
Εχει πάντως ενδιαφέρον να δούμε πιο θεωρητικά αυτή τη σύγκρουση. Γιατί εδώ πρόκειται για καθαρή υπεράσπιση αρχών και αξιών.
Και προκύπτει ζήτημα ελευθερίας της έκφρασης.
Η υπεράσπιση αρχών, αξιών και ελευθεριών -όπως αυτή της έκφρασης- είναι στο DNA του πανεπιστημίου. Κι αυτό δύσκολα αλλάζει.
Γιατί δεν έχει να κάνει τόσο με νόμους και κανονισμούς που κατοχυρώνουν αυτά τα πράγματα. Έχει να κάνει με το πώς το πανεπιστήμιο λειτουργεί μέσα στους ανθρώπους.
Από την άλλη, βλέπει κανείς ξεκάθαρα τα όρια ανάμεσα στο πανεπιστήμιο ως χώρο ελεύθερης σκέψης και στο πανεπιστήμιο ως φορέα κανόνων της αγοράς.
Το πρώτο που έχει συμβεί είναι ότι πολλές πανεπιστημιακές διοικήσεις χαρακτήρισαν τις κινητοποιήσεις «αντισημιτισμό». Και πιέστηκαν και από τους χορηγούς να το κάνουν.
Οταν πιέζει ο χορηγός, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια να του πας κόντρα. Αν φύγει, ένα πανεπιστήμιο που δεν είναι δημόσιο θα μείνει χωρίς χρήματα.
Επομένως, ο χορηγός έχει πάντα δίκιο. Άμα λέει ότι είναι αντισημιτισμός, είναι αντισημιτισμός. Τελεία.
Το δεύτερο είναι οι αποβολές. Οι αποβολές συνιστούν χαμένα δίδακτρα. Κι αυτό είναι μεγάλο κόστος για τους φοιτητές και τις οικογένειές τους.
Και τσακίζονται περισσότερο αυτές και αυτοί που έχουν υποτροφίες. Το θέμα είναι ξεκάθαρα ταξικό.
Καταλαβαίνει κανείς πόσο ισχυρή είναι η πίεση. Και μάλιστα απέναντι σε φοιτητές που δεν διαπράττουν κάποιο αδίκημα, τη γνώμη τους εκφράζουν.
Από την άλλη, βέβαια, ο αγώνας για αρχές, αξίες και δημοκρατία δοκιμάζεται στα όρια που βάζουν απέναντί του.
Και το γεγονός ότι εδώ και έναν αιώνα το πανεπιστήμιο αγωνίζεται για ευγενή πράγματα δεν σχετίζεται με την ανοχή των διοικήσεων, των συμβουλίων ιδρύματος και των χορηγών.
Σχετίζεται με την ψυχή των φοιτητών και των δασκάλων τους.
Και κάτι ακόμα. Ας παρατηρήσουμε πόσο συμπαθητικά φαίνονται τα πράγματα όταν φοιτητικές οργανώσεις δρουν για τον ίδιο σκοπό χωρίς να προσπαθούν η μία να φάει την άλλη.
Και χωρίς φιλοδοξία να συσπειρώσει η καθεμία όλο τον κόσμο στο δικό της πλαίσιο.
Αυτό είναι επίσης δημοκρατία. Και ανοίγει το παιχνίδι, αντί να συρρικνώνει και να περιχαρακώνει.
