Η επίκληση του νέου Ποινικού Κώδικα που ψήφισε η ελληνική Βουλή το 2019, λίγο πριν από τις εκλογές εκείνου του χρόνου, δεν υπήρξε απλώς ένα αντικείμενο εργαλειοποίησης από την πλευρά της σημερινής κυβέρνησης. Πολύ περισσότερο από όλα αυτά υπήρξε μια κολυμβήθρα του Σιλωάμ -από κυβερνητική σκοπιά- για κάθε απόφαση της Δικαιοσύνης, ακόμα και την πιο αδικαιολόγητη, και παράλληλα ένας μοχλός ψεμάτων από αυτά που αρέσκεται να λέει η Νέα Δημοκρατία.
Η αρχή έγινε ήδη από τις πρώτες μέρες της εκλογής της κυβέρνησης Μητσοτάκη, όταν το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Λαμίας -που εξελίσσεται σε «πρωτεύουσα» των σκανδαλωδών δικαστικών αποφάσεων-, λαμβάνοντας το μήνυμα των καιρών, αναγνώρισε τότε το ελαφρυντικό του πρότερου νόμιμου βίου στον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα που είχε δολοφονήσει εν ψυχρώ τον 15χρονο Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο στα Εξάρχεια. Τότε, για πρώτη φορά, ακούστηκε το επιχείρημα ότι με τους «ποινικούς κώδικες του ΣΥΡΙΖΑ» (όρος βέβαια εντελώς αδόκιμος, καθώς ο νέος Ποινικός Κώδικας ήταν αποτέλεσμα πολλών χρόνων επιστημονικής δουλειάς και όχι κομματικό νομοθέτημα), η αναγνώριση του ελαφρυντικού είχε καταστεί υποχρεωτική. Φυσικά, αρκεί κανείς να έχει ερασιτεχνική και μόνο σχέση με τη νομική επιστήμη για να γνωρίζει ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να στέκει (το ελαφρυντικό αποτελεί καλώς ή κακώς δικαιοδοσία του δικαστηρίου). Άλλωστε ο Άρειος Πάγος δύο φορές έως σήμερα επέστρεψε αυτό το ελαφρυντικό ως απαράδεκτο. Όμως, όπως συνηθίσαμε αυτά τα πέντε τελευταία χρόνια, το ζήτημα δεν είναι τόσο η αλήθεια όσο η επικοινωνία και οι εντυπώσεις.
Η επίκληση του Ποινικού Κώδικα «του ΣΥΡΙΖΑ» υπήρξε επίσης το σταθερό μοτίβο των κυβερνήσεων Μητσοτάκη κάθε φορά που, καβαλώντας το κύμα του ποινικού λαϊκισμού, θέλησε να μεταρρυθμίσει τον Ποινικό Κώδικα ακολουθώντας όχι κάποιες επιστημονικές τάσεις ή επιταγές, αλλά το κλίμα των τηλεοπτικών δελτίων ειδήσεων. Πάντοτε η επωδός ήταν η απλουστευτική, αυταρχική και αντιεπιστημονική συνταγή: «Όσο αυστηρότερα τόσο καλύτερα». Βεβαίως, αυτός δεν ήταν ένας κανόνας χωρίς εξαιρέσεις. Γιατί, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, ο ποινικός λαϊκισμός έχει τα αγαπημένα του παιδιά - που δεν είναι οι Γαβριάδες. Έτσι, τα «λευκά κολάρα» είναι πάντα ευνοούμενοι όσων φωνάζουν για αυστηρότερες ποινές και πλάι σ’ αυτούς ποτίζονται και όσοι έχουν λεφτά για να πληρώσουν.
Στην περίπτωση της απόφασης του δικαστηρίου για την τραγωδία στο Μάτι, με τις ποινές να γίνονται αντιληπτές ως εξαιρετικά χαμηλές και επιεικείς από ένα μέρος της κοινής γνώμης και κυρίως από τους συγγενείς των θυμάτων, η κυβέρνηση επιχείρησε να στείλει το ίδιο μήνυμα. Μόνο που αυτή τη φορά δεν επρόκειτο απλώς περί ενός συνειδητού ψέματος αναφορικά με τον Ποινικό Κώδικα του 2019, αλλά επιπλέον για μια προσπάθεια να αποκρυφτεί ότι ο λόγος για τον οποίο όλοι όσοι καταδικάστηκαν πρωτόδικα για την τραγωδία αφέθηκαν ελεύθεροι είναι η μεταρρύθμιση που έκανε ο υπουργός Δικαιοσύνης της σημερινής κυβέρνησης Γιώργος Φλωρίδης.
Το ζήτημα ανέδειξε άμεσα η εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Βούλα Κεχαγιά, η οποία επισήμανε ότι η εξαγορά της ποινής που καταργήθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επανήλθε με τον Ν. 5090/2024 από τον Γ. Φλωρίδη, που συνεχίζει να ψεύδεται. Με λίγα λόγια, αν είχε παραμείνει η πρόβλεψη του ΣΥΡΙΖΑ, οι υπεύθυνοι για την τραγωδία -όπως τους έκρινε το δικαστήριο- θα ήταν στη φυλακή. Μπορούν να είναι ελεύθεροι με εξαγορά της ποινής τους μόνο χάρη στο νομοθέτημα του Γ. Φλωρίδη.
Αντιδρούν οι νομικοί
Στο θέμα αναφέρθηκε και ο νομικός Βασίλης Σωτηρόπουλος, ο οποίος τόνισε ότι το άρθρο 302 που προσδιορίζει το αδίκημα παραμένει αναλλοίωτο στον Ποινικό Κώδικα από το 1950, δεν άλλαξε δηλαδή καθόλου από τη μεταρρύθμιση του 2019. Σε αντίστοιχο κλίμα ήταν και η τοποθέτηση του -συντηρητικού- νομικού Βασίλη Καπερνάρου, ο οποίος άφησε αιχμές για τη μετατροπή της κατηγορίας από κακούργημα σε πλημμέλημα, αναφερόμενος όμως στη διαδικασία που ακολουθήθηκε και όχι στον Ποινικό Κώδικα. Υπονόησε δε ότι υπάρχουν σκιές στον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη η δίκη. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι όσοι καταδικάστηκαν σε πρώτο βαθμό για παραλείψεις είχαν νωρίτερα επιβραβευθεί από τη Νέα Δημοκρατία με προαγωγές σε θέσεις ευθύνης.
Αποδόμηση από τον Βενιζέλο
Εξαιρετικά σαφής ως προς το ότι ο νέος Ποινικός Κώδικας δεν έχει την παραμικρή σχέση με την απόφαση υπήρξε και ο συνταγματολόγος και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος μιλώντας στην ΕΡΤ είπε: «Όποιος Κώδικας και να ίσχυε, έχει ασκηθεί δίωξη για πλημμεληματικού χαρακτήρα πράξεις. Κατά διαστήματα ο ανακριτής, από ό,τι έχω παρατηρήσει δημοσιογραφικά πληροφορούμενος, είχε ζητήσει να ασκηθούν διώξεις κακουργηματικού χαρακτήρα. Αυτές οι κατ’ επανάληψη διατυπωμένες προτάσεις του δεν έγιναν δεκτές και τελικά το Συμβούλιο παρέπεμψε τους κατηγορουμένους για πλημμελήματα. Τα πλημμελήματα τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης έως πέντε χρόνια. Θα μπορούσε αυτή να επαυξηθεί, αλλά πάντως δεν πρόκειται για κακουργήματα. Από κει και πέρα, κανείς δεν αναγκάζει, εννοώ κανείς νόμος, κανένας Ποινικός Κώδικας δεν αναγκάζει ένα δικαστήριο να αναγνωρίζει όλα τα ελαφρυντικά, να μετατρέψει οπωσδήποτε σε κάθε περίπτωση την ποινή και να δώσει αναστέλλουσα δύναμη στην έφεση που ασκείται».
Ψευδόμενη λοιπόν για ακόμη μια φορά αναφορικά με την παρουσίαση του Ποινικού Κώδικα του 2019 ως εξήγηση «διά πάσα νόσο», η κυβέρνηση αυτή τη φορά παρέλειψε και κάτι ακόμα: Ότι είναι αυτή η ίδια που επανέφερε τη δυνατότητα εξαγοράς, δίνοντας το δικαίωμα στους καταδικασθέντες για την υπόθεση στο Μάτι να πληρώσουν και να παραμείνουν ελεύθεροι.
