Γύρω από την ιστορία της άδικα χαμένης Ελένης Παπαδάκη, έχουν γραφεί τρία τουλάχιστον μυθιστορήματα και λίγες μελέτες. Χρησιμοποιώντας ελεύθερα το υλικό τους, αλλά και ύλη από την προσωπική έρευνά του, χωρίς να τα ακολουθεί πιστά, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Μάνος Καρατζογιάννης δίνει στο πρωτότυπο έργο του: «Για την Ελένη», την τραγωδία της, που είναι την ίδια στιγμή τραγωδία του τόπου μας.
Το έργο είναι κάτι περισσότερο από άρτιο. Είναι τίμιο. Αντί άλλου μεταφέρω εδώ ένα απόσπασμα από το σημείωμα του συγγραφέα στο επιμελημένο πρόγραμμα με το κείμενο του έργου, των εκδόσεων Σοκόλη:
«Έχουν ειπωθεί πολλά, στα σκοτεινά, εκεί όπου προχωρούσαν και οι ήρωες» που έσωσε η Παπαδάκη λίγο πριν εκτελεστεί και η ίδια. Ένα όμως είναι το σίγουρο: Η Παπαδάκη δεν ήταν ο μέσος όρος. Θεατρίνα, ανύπαντρη, με αμφιλεγόμενη προσωπική ζωή, καπνίστρια, οδηγός αυτοκινήτου, μεγαλοαστή, ιδιαιτέρως καλλιεργημένη, μα πάνω από όλα μια σκηνικἠ ιδιοφυΐα, όπως οι ίδιοι οι κριτικοί του θεάτρου μαρτυρούν.
Η προσωπική της ετερότητα συναντά τη δημόσια εμφύλια περίοδο της χώρας και κάπου εκεί γράφεται, ίσως, η πιο μελανή ιστορία του θεάτρου μας.
Πόσο ανεκτικοί είμαστε στο διαφορετικό, το οποιοδήποτε ξένο, όταν οι συνθήκες γύρω μας στενεύουν; Πώς καταλαβαίνουμε τα δραματικά πρόσωπα και όχι τα ίδια τα βιολογικά πρόσωπα που τα γεννάνε;
Ίσως η παραφροσύνη του καιρού της γίνει το μέσον για να αρθρωθεί ολοκάθαρα το σημερινό αίτημα: μόνο μέσα από τον σεβασμό στην προσωπική ιστορία του άλλου, και όχι με τα συνήθη επαναστατικά τσιτάτα, ενδέχεται να έρθει η δημοκρατία που όλοι ονειρευόμαστε».
Η σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη, σε ύφος δημοτικού τραγουδιού, «παραλογής», καθοδηγεί σταθερά, με σίγουρο χέρι τη χαρισματική Μαρία Κίτσου σε μια εκ βαθέων προσωπική, άμεσα σωματική και ποιητική συνάμα ερμηνεία - μαρτυρία που συγκλονίζει. Δίπλα της, βουβός - εύγλωττος ρόλος, εντυπωσιάζει ο «νεαρός εκτελεστής» του Σπύρου Κυριαζόπουλου. Το σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη, τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, οι φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη, οι μουσικές επιλογές του Γιώργου Πούλιου, σαν από ένα σκοτεινό παραμύθι. Έξοχη η μουσική σύνθεση του τραγουδιού του Άρη Βλάχου. (Στίχοι Μάνου Ελευθερίου).
Έχω ξαναγράψει ότι το Θέατρο «Αλεξάνδρεια», με εμψυχωτή τον χαλκέντερο ηθοποιό και σκηνοθέτη Βασίλη Βλάχο, είναι μια εστία πολιτισμού στην υποβαθμισμένη σήμερα αστική γειτονιά των Κάτω Πατησίων. Με σταθερό προσανατολισμό την προβολή του νεότερου ελληνικού θεατρικού έργου σε διάλογο με το σύγχρονο ξένο, η «Αλεξάνδρεια» έχει παρουσιάσει, από το 2012 μέχρι σήμερα συγγραφείς όπως ο Κίμων Ρηγόπουλος, ο Δημήτρης Κεχαΐδης, ο Κώστας Μουρσελάς, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, κ.ά.
Ως εναρκτήριο έργο της φετινής περιόδου ο Βασίλης Βλάχος επέλεξε τη μαύρη κωμωδία του πολυβραβευμένου στην πατρίδα του και αλλού, Ισπανού συγγραφέα, σεναριογράφου, σκηνοθέτη και πολλά άλλα, Νταβίντ Πλανέλ: «Το παζάρι». Πρόκειται στην ουσία για ένα έργο πολιτικό, με θέμα του το μέλλον της Ευρώπης σε σχέση με το μεταναστευτικό πρόβλημα. Μέσα από ένα όντως έξυπνο, πρωτότυπο εύρημα, ο συγγραφέας αναπτύσσει μια ευρύτερη συλλογιστική γύρω από το «εμείς» και «οι άλλοι», ποιοι είμαστε, τι θέλουμε, τι μας ενώνει, τι μας χωρίζει, τους πλάνητες πολύπαθους λαούς της Μεσογείου, με τις κοινές καταβολές και ρίζες. Με όχημα την κοινή μας αίσθηση του φαεινού αστείου που, όμως, διαθέτει πάντα μια σκιερή «πίσω αυλή», προτείνει ένα μέτρο κατανόησης, ένα λόγο συμβιωτικό.
Στην καλή μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, με τα εύγλωττα σκηνικά - κοστούμια της Λέας Κούση, τους κατάλληλους φωτισμούς του Δημήτρη Τσιούμα, την ωραία μουσική του Γιάννη Ψειμάδα, η σκηνοθεσία του Νίκου Γκεσούλη κατορθώνει να αναδείξει, σε ύφος μετρημένου γκροτέσκο και ελεγχόμενης υπερβολής με αύξοντες ρυθμούς ως την τελική, απρόβλεπτη ανατροπή, την αστεία και σοβαρή μαζί πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης. Με τρεις καλούς, δουλεμένους «στην κόψη» σχεδόν, ρόλους: Βασίλης Βλάχος, Σάκης Σιούτης και Αντώνης Γουγής.
