"Ο Γιάννης Κουνέλλης πέθανε από ανησυχία" λέει ο καλός φίλος του Ντένης Ζαχαρόπουλος, ιστορικός και κριτικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων του σπουδαίου εικαστικού. Ήταν ένας ανήσυχος άνθρωπος. Ανησυχούσε για όλα, για την τέχνη, για όσα συνέβαιναν στον πλανήτη σε αισθητικό, κοινωνικό, πολιτικό επίπεδο, ανησυχούσε για τον άνθρωπο πρωτίστως.
Ο σπουδαίος εικαστικός έφυγε από τη ζωή με το κεφάλι ψηλά. Το μεγαλείο του το αποτύπωσε ευκρινώς στην τέχνη του. Δημιούργησε υψηλή τέχνη από τα πιο ευτελή υλικά, έτσι ακριβώς όπως πίστευε στους θησαυρούς που μπορούν να αποθέσουν ακόμα και οι πιο ταπεινοί άνθρωποι στη διάθεση της κοινότητας. Μόνο για τον εαυτό του δεν ανησυχούσε. Κάπνιζε πολύ, κοιμόταν λίγο, ταξίδευε, εργαζόταν συνέχεια παρά τα 81του χρόνια. Κάπως έτσι ένα κρύωμα έγινε πνευμονία και η καρδιά του έπαψε να χτυπά. Πάγωσαν Έλληνες και Ιταλοί στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του την Πέμπτη το βράδυ. Πέθανε στη Ρώμη, την πόλη όπου επέλεξε να ζήσει φεύγοντας από τη χώρα μας στα μεταπολεμικά χρόνια προκειμένου να ξεκινήσει τις σπουδές που δεν μπόρεσε να κάνει στην Ελλάδα μετά την απόρριψή του από την ΑΣΚΤ.
Εκεί έφτασε το 1956 φέροντας το τραύμα του εμφυλίου. Εκεί πραγματοποίησε την πρώτη του έκθεση το 1960, εκεί τον αγκάλιασαν αμέσως και αναδείχτηκε σε διεθνή καλλιτέχνη αποτυπώνοντας το δικό του πρωτοπόρο στίγμα στο ιταλικό εικαστικό κίνημα της arte povera και στον μοντερνισμό γενικότερα.
Η σορός του χθες το μεσημέρι εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο δημαρχιακό μέγαρο της Ρώμης, ενώ η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα, στις 11.30 το πρωί, στην εκκλησία Σάντα Μαρία Ντελ Πόπολο, ευρύτερα γνωστή ως Chiesa degli Artisti (Εκκλησία των Kαλλιτεχνών), στην Piazza del Popolo. Κλειστή θα παραμείνει η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών τη Δευτέρα, σε ένδειξη πένθους.
Ο Γιάννης Κουνέλλης δήλωνε Ιταλός ελληνικής καταγωγής. Ωστόσο έφερε με καμάρι την ταυτότητα του Πειραιώτη. Γεννημένος στην Καστέλλα το 1936, πάντα ενδιαφερόταν για το λιμάνι. Είχε μάλιστα συμφωνήσει να γίνει μια καινούργια έκθεσή του στον Πειραιά, για την οποία θα χρησιμοποιούσε όλους τους χώρους του Δημοτικού Θεάτρου, ακόμα και το προαύλιό του. "Είχε δεχτεί την ιδέα μας, την οποία του μετέφερε ο Ντένης Ζαχαρόπουλος. Τον περιμέναμε στο τέλος Φεβρουαρίου εδώ στο θέατρο για να συζητήσουμε τις λεπτομέρειες προκειμένου να στήσουμε αυτό το μεγάλο project μετά τον Αύγουστο. Υπήρχε η σκέψη κάποιο τμήμα της έκθεσης να παρέμενε μόνιμα στο θέατρο. Ο δήμαρχος Πειραιά είχε υποσχεθεί την οικονομική και κάθε είδους στήριξη γι' αυτό το εγχείρημα" μας λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Νίκος Διαμαντής. Δεν πρόφτασε.
Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει την κορυφαία ελληνική του έκθεση, το 1994, όπου έστησε μια σημαντική αναδρομική εγκατάσταση της δουλειάς των 30 τελευταίων ετών στο φορτηγό πλοίο Ιόνιον στο λιμάνι του Πειραιά.
Πειραιώτης, άνθρωπος του λιμανιού αλλά και άνθρωπος του θεάτρου, ο Κουνέλλης στοχάστηκε πάνω στον χώρο και στη διασύνδεσή του με τις παραστατικές τέχνες. Ιστορικές έχουν μείνει οι εγκαταστάσεις που πραγματοποίησε με τον Θόδωρο Τερζόπουλο, με τον οποίο επίσης τον σενέδεε βαθιά φιλία, και το θέατρο "Άττις". Μνημειώδης παράσταση οι "Πέρσες" με τις τεράστιες πέτρες, δεμένες με σχοινιά μεταξύ τους, που αποτέλεσαν το επικό σκηνικό. Στενή υπήρξε και η συνεργασία τους στις παραστάσεις του Θόδωρου Τερζόπουλου στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, μεταξύ των οποίων οι "Περιμένοντας τον Γκοντό" του Μπέκετ, "Μάνα κουράγιο" του Μπρεχτ κ.ά. Επρόκειτο να συνεργαστούν επίσης για τις "Τρωάδες" του Ευριπίδη που θα παρουσιάζονταν το καλοκαίρι στην Πάφο, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2017.
Το έργο του κοσμεί μεγάλα μουσεία του πλανήτη και έχει εκτεθεί κατά καιρούς σε πολύ περισσότερα, από το Λονδίνο, το Βερολίνο, τη Μαδρίτη, το Σικάγο έως το Πεκίνο. Κάρβουνα, σίδερα, ξύλα, τσουβάλια, παλτά, βιομηχανικά υλικά, παπούτσια, στα χέρια του σπουδαίου ζωγράφου και γλύπτη μετατρέπονταν σε ένα σαφές μήνυμα για την εποχή, με ακόμα πιο σαφές πρόταγμα την ελευθερία του καλλιτέχνη και της κατασκευής. Επεκτάθηκε σε υλικά όπως ο καπνός, ο καφές, τα οποία, εκτός από την αισθητική κατηγορία της υφής, άπτονται και της οικονομίας, των μεταφορών, του εμπορίου, σε χαρακτηριστικά δηλαδή του σύγχρονου πολιτισμού. Ανάμεσά τους χρησιμοποίησε και ανθρώπους ως performance art. Τα μαύρα παλτά που εμφανίζονται συχνά στα έργα του μπορεί να αντιπροσωπεύουν τον καλλιτέχνη, τον θεατή ή και τον 'ανθρωπάκο', τον Σαρλώ της εποχής μας που συνθλίβεται καθώς οι κοινωνίες αλλάζουν. Με τα πιο απλά υλικά στοιχειοθετούσε σύνθετα έργα. Το έργο του έφερε το εύρος του πνεύματος και του βλέμματός του, τη μαχητικότητα της τέχνης του.
Παράλληλα με τη δημιουργική εργασία του δίδαξε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στο Ντίσελντορφ μέχρι το 2001. Το 2005 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής και το 2009 επίτιμος καθηγητής της ΑΣΚΤ.
Ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης έκανε λόγο για "ένα πρωτοπόρο δημιουργό της σύγχρονης τέχνης και βαθιά πολιτικοποιημένο καλλιτέχνη που επάξια κατέκτησε τη διεθνή αναγνώριση".
«Είναι μία ημέρα θλίψης. Έφυγε ένας μεγάλος δάσκαλος, θετός Ιταλός, ο οποίος με το έργο του επηρέασε καθοριστικά τη σύγχρονη τέχνη» έγραψε στο Twitter o Ιταλός υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι, ενώ τα θερμά της συλλυπητήρια εξέφρασε η Ελληνίδα υπουργός Λυδία Κονιόρδου.
Συλλυπητήρια εξέφρασαν επίσης η εκπρόσωπος των Ανεξάρτητων Ελλήνων Μ. Παπαδοπούλου, ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μόραλης, η Πρυτανεία της ΑΣΚΤ, το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ.
