Σε πολλές χώρες παρατηρείται μείωση του αριθμού των μαθητών που επιλέγουν να σπουδάσουν Φυσικές Επιστήμες, Μηχανική και Μαθηματικά στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και το ποσοστό των πτυχιούχων επιστημονικών και τεχνολογικών πεδίων έχει μειωθεί σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν μια σειρά αδυναμιών: αρνητικές στάσεις των μαθητών στα αντικείμενα αυτά, μειωμένο ενδιαφέρον για τις Φυσικές Επιστήμες, χαμηλές επιδόσεις των μαθητών σε διεθνείς διαγωνισμούς σε πολλές χώρες της Ε.Ε., στερεοτυπικές αντιλήψεις για την επιστήμη και τους επιστήμονες και διαφορές στις στάσεις και τις επιδόσεις των μαθητών ανάλογα με το φύλο και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Οι Φυσικές Επιστήμες στο σχολείο
Τα προγράμματα σπουδών πολλών χωρών προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την έλλειψη κινήτρου και ενδιαφέροντος των μαθητών προτείνοντας διάφορες αποτελεσματικές μεθόδους μάθησης, όπως είναι ο πειραματισμός και η μάθηση μέσω των project, σε συνδυασμό με επισκέψεις σε μουσεία Επιστήμης και ανάλογες εκθέσεις. Το πρόβλημα είναι ότι οι προτάσεις αυτές σπάνια υλοποιούνται στην πράξη. Οι λόγοι είναι πολλοί. Τα προγράμματα σπουδών στις περισσότερες χώρες είναι υπερφορτωμένα και ιδιαίτερα απαιτητικά χρονικά, αφήνοντας λίγο χώρο για τις δραστηριότητες αυτές κατά τη διάρκεια των διδακτικών ωρών. Επιπλέον, τα σχολεία συχνά δεν διαθέτουν την υποδομή ή την εμπειρογνωμοσύνη που απαιτούνται για να εμπλέξουν τους μαθητές σε τέτοιες δραστηριότητες (εργαστηριακός εξοπλισμός, υπολογιστές, Διαδίκτυο, ανάλογη εμπειρία του διδακτικού προσωπικού κ.λπ.). Αυτό ξεκινά από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, όπου θέτονται τα θεμέλια της σχέσης των μαθητών με τις Φυσικές Επιστήμες. Ως αποτέλεσμα, οι μαθητές της Πρωτοβάθμιας και κατώτερης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σπάνια έρχονται σε επαφή με τις αυθεντικές συνθήκες επιστημονικής εργασίας ή του πειράματος και γνωρίζουν την επιστήμη μέσω των βιβλίων σε ένα θεωρητικό επίπεδο, σχηματίζοντας μια αποξενωμένη και συχνά απωθητική εικόνα για την επιστήμη.
Πέρα από τα παραπάνω, τα αναλυτικά προγράμματα συχνά αντικατοπτρίζουν μια παραδοσιακή άποψη για τη μάθηση της επιστήμης. Η επιστήμη αντιμετωπίζεται ως ένα πρώτο βήμα στην εκπαίδευση των επιστημόνων του μέλλοντος. Ακολουθούνται η λογική και η δομή της ακαδημαϊκής επιστήμης που δεν είναι πιθανό να είναι ελκυστικές και να εμπλέκουν τη μεγάλη πλειονότητα των παιδιών. Αυτό είναι ακόμα ένα πρόβλημα και αντικατοπτρίζεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος, εμπλοκής και κινήτρου των μαθητών στα αντίστοιχα μαθήματα.
Ο σκοπός του έργου SciFUN
Το ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο SciFUN έχει σαν σκοπό να αντιμετωπίσει την πρόκληση της εμπλοκής των μαθητών στην εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες. Βασίζεται στη βιβλιογραφία που σχετίζεται με τα πεδία της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών, της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, των κόμικς στην εκπαίδευση και της έρευνας για τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό. Το έργο προτείνει την ενδυνάμωση του ενδιαφέροντος των μαθητών για τις επιστήμες μέσω του σχεδιασμού των υλικών του προγράμματος σπουδών που θα εστιάζουν στο να γίνει η μάθηση των Φυσικών Επιστημών διασκεδαστική, υποστηρίζοντας την εξατομικευμένη, ουσιαστική, και εντός συγκεκριμένου πλαισίου εφαρμογής μάθηση. Το πρόγραμμα βασίζεται σε παιδαγωγικές προσεγγίσεις οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν την εμπλοκή στην επιστήμη μέσω της νοηματοδότησης της τελευταίας ως πρακτικής (αντί της επιστήμης ως εκμάθησης), η οποία λαμβάνει χώρα σε ποικίλα πλαίσια τυπικής και άτυπης μάθησης και ενσωματώνει δραστηριότητες που διασκεδάζουν και κινητοποιούν.
Οι ειδικοί στόχοι του έργου
1. Να παρέχει στους εκπαιδευτικούς αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις αναγνωρισμένες διεθνείς και ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές στη διδασκαλία και τη μάθηση των Φυσικών Επιστημών, ενσωματώνοντας την άτυπη και αυθεντική μάθηση, τις υπαίθριες δραστηριότητες και τη συνεργασία με τους επιστήμονες.
2. Να υποστηρίξει τους εκπαιδευτικούς στην αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των κινητών συσκευών, των κόμικς, των ψηφιακών αφηγήσεων, των πολυμέσων και των τεχνολογιών του Web 2.0 για να εμπλέξουν τους μαθητές στην εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες.
3. Να σχεδιάσει δείγματα διεπιστημονικών σχεδίων μαθήματος εμπλουτισμένων με ψηφιακά εργαλεία που μπορούν να λειτουργήσουν ως μοντέλα για την κατασκευή νέων μαθημάτων διδασκαλίας.
4. Να αναπτύξει και να φροντίσει για τη διάδοση της εργαλειοθήκης του προγράμματος (SciFUN Toolkit) και των σχετικών πηγών στους εκπαιδευτικούς.
Η δημιουργία της εργαλειοθήκης
Το βασικότερο τμήμα του έργου SciFUN είναι η προετοιμασία μιας εργαλειοθήκης η οποία θα είναι χρήσιμη στους εκπαιδευτικούς. Προκειμένου να αποσαφηνιστούν οι ανάγκες των εκπαιδευτικών, πραγματοποιήθηκαν ομάδες εστίασης με εκπαιδευτικούς σε όλες τις χώρες-εταίρους του έργου. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, οι εκπαιδευτικοί αξιολόγησαν τη βιβλιογραφική επισκόπηση και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες οι οποίες καταρτίστηκαν από την κοινοπραξία του έργου SciFun. Επίσης τόνισαν την αξία του πειραματισμού, της συμμετοχής των μαθητών σε πρακτικές διαδικασίες και συνεργατικές δραστηριότητες. Έμφαση δόθηκε από τους συμμετέχοντες στις ομάδες εστίασης στη διδασκαλία η οποία εμπλουτίζεται με εργαλεία τεχνολογιών πληροφορικής και η οποία αποσκοπεί στη διερευνητική μάθηση.
Η εργαλειοθήκη του SciFUN
Η εργαλειοθήκη του SciFUN περιλαμβάνει τα ακόλουθα κεφάλαια:
Μέρος Ι: Πορίσματα από τη βιβλιογραφική επισκόπηση
Μέρος ΙΙ: Κάνοντας τη μάθηση των Φυσικών Επιστημών συμμετοχική και διασκεδαστική
Μέρος ΙΙΙ: Εργαλεία ψηφιακού γραμματισμού
Μέρος IV: Κατευθυντήριες γραμμές και ιδέες για τον σχεδιασμό μαθησιακών δραστηριοτήτων
Μέρος V: Δείγματα διεπιστημονικών σχεδίων μαθημάτων
Μέρος VI: Μελέτες περιπτώσεων
Διεπιστημονικά σχέδια μαθήματος
Η εργαλειοθήκη του SciFUN προσφέρει στους εκπαιδευτικούς δείγματα διεπιστημονικών σχεδίων μαθημάτων. Τα ειδικά σχεδιασμένα μαθήματα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, οργανικά συνδεδεμένες μεταξύ τους μαθησιακές δραστηριότητες που χρησιμοποιούν πορίσματα ερευνητικών προγραμμάτων αλλά και ψηφιακά εργαλεία. Τα μαθήματα αναπτύχθηκαν για να επιτύχουν τους εκπαιδευτικούς στόχους των προγραμμάτων σπουδών σε διάφορες περιοχές αλλά με ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες και στην τεχνολογία.
Τα δείγματα διεπιστημονικών σχεδίων μαθημάτων που σχεδιάστηκαν από τις χώρες-εταίρους στο πλαίσιο του προγράμματος αφορούν τις εξής θεματικές: Πλευστότητα και Μεταφορά θερμότητας (Ρουμανία), Ηλεκτρική ενέργεια: Κυκλώματα, αγωγοί, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, συμβουλές ασφάλειας (Κύπρος), Το κυκλοφορικό σύστημα και η άσκηση (Ελλάδα), Ήχος (Πολωνία), Φως (Ιρλανδία). Όλα τα σχέδια μαθήματος αλλά και η εργαλειοθήκη του έργου θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του έργου http://scifun.eu και θα είναι ελεύθερα διαθέσιμα για τους Ευρωπαίους εκπαιδευτικούς στα ελληνικά, τα αγγλικά, τα ρουμανικά και στα πολωνικά.
Η ταυτότητα του έργου
Το ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο SciFUN χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Erasmus +) [Project number: 2015-1-RO01-KA201-015016].
Ο συντονιστής του έργου SciFUN είναι το Πανεπιστήμιο του Pitesti στη Ρουμανία.
Οι εταίροι είναι:
* Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (Ελλάδα)
* Ομάδα για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση (Ρουμανία)
* Κέντρο Προώθησης της Έρευνας και της Ανάπτυξης στην Εκπαίδευση (Κύπρος)
* Innovade Li Ltd. (Κύπρος)
* Πανεπιστήμιο του Lodz (Πολωνία)
* Συμβούλιο Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Louth και Meath (Ιρλανδία)
Περισσότερες πληροφορίες:
https://www.facebook.com/scifuneuproject/
Λήδα Αρνέλλου
