Η Συνθήκη της Λωζάνης είναι αδιαπραγμάτευτη, διεμήνυσε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, απευθυνόμενος στον Ταγίπ Ερντογάν.
Επιπροσθέτως, συμπλήρωσε ο Πρ.Παυλόπουλος, ούτε αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση (όρος που χρησιμοποίησε σε συνέντευξή του ο Τ.Ερντογάν) χρειάζεται η εν λόγω Συνθήκη.
Νωρίτερα ο ΠτΔ υπογράμισε την ανάγκη ειλικρινούς σεβασμού Διεθνούς Δικαίου και ευρωπαϊκού κεκτημένου, κάτι που οφείλουν να κάνουν τόσο τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. όσο όμως και οι προς ένταξη χώρες.
Απευθυνόμενος στον Τούρκο πρόεδρο, ο Προκόπης Παυλόπουλος επανέλαβε πως επιθυμία της ελληνικής πλευράς είναι η επίσκεψη αυτή να μείνει ιστορική, σημειώνοντας ωστόσο ότι, πρώτο χαρακτηριστικό της φιλίας είναι η ειλικρίνεια.
Παράλληλα, επικαλούμενος το ρητό, «οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους», πρότεινε πάνω στους καλούς αυτούς λογαριασμούς να χτισθούν και οι διμερείς σχέσεις.
Εξάλλου, η όποια διαφορά δεν μπορεί, παρά να λυθεί με τρόπο ειρηνικό και με βάση το Διεθνές Δίκαιο, σημείωσε ο ίδιος.
Επίσης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε ειλικρινή εφαρμογή της ευρω-τουρκικής συμφωνίας για το προσφυγικό, με δεδομένο ότι βασικές αξίες είναι η Δικαιοσύνη και ο Ανθρωπισμός.
Παίρνοντας το λόγο μετά τις δηλώσεις Ερντογάν, ο ΠτΔ, επικαλούμενος και την πανεπιστημιακή του ιδιότητα, σημείωσε ότι οι Συνθήκες δεν χρειάζονται αναθεώρηση ή επικαιροποίηση.
«Η ερμηνεία του Δικαίου είναι αυτή που επιτρέπει την προσαρμογή στα σύγχρονα δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται και όροι που οδηγούν σε παρεξηγήσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρ. Παυλόπουλος.
Διαβάστε αναλυτικά τον διάλογο των δύο Προέδρων:
Π.ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, σας καλωσορίζω στην Αθήνα σε μιαν επίσκεψη που πραγματοποιείται 65 χρόνια μετά την επίσκεψη του Τζελάλ Μπαγιάρ, το 1952, και η οποία μπορεί και πρέπει να μείνει ιστορική. Να μείνει ιστορική και για τις σχέσεις των δύο Λαών μας και, βεβαίως, για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και για την Ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας την οποία εμείς οι Έλληνες ευνοούμε, γιατί πιστεύουμε ότι αυτή η Ευρωπαϊκή πορεία είναι προς όφελος του Τουρκικού Λαού. Η ανάπτυξή του, η οικονομική του ανάπτυξη είναι κάτι το οποίο εξαρτάται εν πολλοίς από μια τέτοια πορεία και μπορεί να βοηθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση προς αυτή την κατεύθυνση. Άρα λοιπόν είμαστε εδώ εμείς, οι Έλληνες, για να σφίξουμε το χέρι, να δημιουργήσουμε γέφυρες φιλίας και όχι διχασμό, όπως και εσείς λέτε. Και είμαστε έτοιμοι, το επαναλαμβάνω, να γίνουμε «η πόρτα και το παράθυρο» της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι αυτονόητο, κύριε Πρόεδρε, ότι για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους που εμείς, οι Έλληνες, θέλουμε για να είναι η επίσκεψη αυτή ιστορική, τούτο λόγω της ιστορίας της Ελλάδας και λόγω της ιδιότητάς της ως κράτους-μέλους της ΕΕ προϋποθέτει τον πλήρη και ειλικρινή σεβασμό του συνόλου του Διεθνούς Δικαίου, γραπτού, εθιμικού, των γενικώς παραδεδεγμένων Αρχών του Διεθνούς Δικαίου, όπως επίσης σεβασμό του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου. Αυτονόητες προϋποθέσεις και για κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και για κάθε υποψήφιο κράτος-μέλος της ΕΕ.
Για να μείνω στο Διεθνές Δίκαιο, γυρίζω πίσω - και μιας και μιλάμε για μια ιστορική επίσκεψη - στην εποχή που έγινε μια άλλη ιστορική επίσκεψη. Ήταν η επίσκεψη που οργανώθηκε την εποχή εκείνη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Κεμάλ Ατατούρκ, τον Ισμέτ Ινονού. Σας θυμίζω, κύριε Πρόεδρε, ότι αυτή η μεγάλη, ιστορική επίσκεψη, έμεινε ιστορική γιατί σεβάσθηκε το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η φιλία μας από πλευράς Διεθνούς Δικαίου. Και αυτό δεν είναι άλλο από την Συνθήκη της Λωζάννης.
Αυτή ήταν ακριβώς η βάση που θεμελίωσε την φιλία μας και αυτή είναι η βάση η οποία μπορεί και πρέπει να στηρίξει την φιλία μας και την σχέση μας στο μέλλον. Η Συνθήκη της Λωζάννης η οποία για μας, τους Έλληνες, αφού όπως ξέρετε καθορίζει μεταξύ άλλων βεβαίως και τα Σύνορα και το Έδαφος και την Κυριαρχία της Ελλάδας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτή η Συνθήκη για μας είναι αδιαπραγμάτευτη. Η Συνθήκη αυτή δεν παρουσιάζει κενά, δεν χρειάζεται ούτε αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση. Η Συνθήκη αυτή ισχύει ως έχει, καλύπτει απολύτως τα ζητήματα τα οποία είχε να καλύψει και τονίζω ότι, ανάμεσα στα άλλα, η Συνθήκη αυτή δεν αφήνει περιθώρια ούτε για γκρίζες ζώνες, ρυθμίζει και τα θέματα τα οποία σχετίζονται με τις αντίστοιχες μειονότητες, καθορίζοντας ότι στην Ελλάδα υπάρχει θρησκευτική μουσουλμανική μειονότητα, της οποίας τα δικαιώματα γίνονται απολύτως σεβαστά.
Επειδή ξέρω το ενδιαφέρον σας, κύριε Πρόεδρε, και για το Ευρωπαϊκό μέλλον των λοιπών Χωρών της Βαλκανικής, τα ίδια που είπα για το μέλλον της Τουρκίας ισχύουν και για τις υπόλοιπες Χώρες. Δηλαδή, η Ελλάδα ευνοεί την Ευρωπαϊκή προοπτική και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Αλβανίας, αλλά και εκεί υπάρχουν προϋποθέσεις που αφορούν τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και του Ευρωπαϊκού κεκτημένου. Ονόματα τα οποία προσβάλλουν όχι μόνον την Ιστορία, αλλά αποπνέουν αλυτρωτισμό και θέτουν εν αμφιβόλω τα σύνορα δεν είναι αποδεκτά από πλευράς Ευρωπαϊκού Δικαίου. Όπως επίσης, οι Χώρες που θέλουν να είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να σέβονται τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, όπως π.χ. το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
Και για να έρθω και σε ένα θέμα το οποίο δεν είναι διμερές μας, είναι διεθνές και ευρωπαϊκό βεβαίως, και πρόκειται για ένα θέμα που ξέρω πόσο μας ενδιαφέρει όλους: Μιλάω για το Κυπριακό. Ξέρετε πόσο εμείς, οι Έλληνες, θέλουμε το Κυπριακό να λυθεί το ταχύτερο δυνατό, με λύση δίκαιη και βιώσιμη. Αυτή η λύση όμως, όπως κατέστη σαφές και από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Γενεύη, οφείλει να σέβεται την Κυριαρχία κράτους-μέλους της ΕΕ. Και το τι σημαίνει Κυριαρχία κράτους-μέλους της ΕΕ είναι γνωστό και με βάση το άρθρο 4 της Συνθήκης της ΕΕ, αλλά και με βάση την νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ. Εδώ είμαστε λοιπόν, όλοι μαζί, να φθάσουμε σε μια λύση που είναι ευκταία, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις όμως που ταιριάζουν σε μια Χώρα κράτος-μέλος της ΕΕ.
Κύριε Πρόεδρε, είναι ανάγκη και για τις σχέσεις μας και, γενικότερα, για τον Πολιτισμό μας - ανάλογα με τον Πολιτισμό που έχει ο καθένας, αλλά κοινές Αρχές έχουν οι Πολιτισμοί μας – να υπάρξει ειλικρινής εφαρμογή της Συνθήκης μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας για το θέμα των προσφύγων. Εφαρμόζοντας αυτή την Συνθήκη - αφού έλαχε στα Κράτη μας, στους Λαούς μας με αυτές τις επιπτώσεις από έναν πόλεμο, τον οποίο δεν θελήσαμε και δεν επιδιώξαμε - θα αποδείξουμε ότι και τα δύο Κράτη μας, με βάση την Ιστορία τους μπορούν ν’αναδείξουν τα ιδεώδη που τα διαπνέουν, δηλαδή τα ιδεώδη του Ανθρωπισμού και, βεβαίως, της Δικαιοσύνης. Γιατί σε τέτοιες περιπτώσεις κάθε Λαός αυτές τις κρίσιμες ώρες – και είμαι βέβαιος ότι αυτό συμβαίνει και με τον Τουρκικό Λαό και με σας προσωπικώς – δείχνει ότι βασικές Αξίες είναι ο Ανθρωπισμός και η Δικαιοσύνη και για την Τουρκία φυσικά.
Τέλος, κύριε Πρόεδρε, σας διαβεβαιώ ότι θέλουμε όλοι, και πρώτος εγώ προσωπικά, η επίσκεψή σας να μείνει ιστορική. Προσυπογράφω στο ακέραιο αυτό που τονίσατε εντελώς πρόσφατα: Ότι όποια διαφορά και αν έχουμε μεταξύ μας, αυτή δεν μπορεί παρά να λυθεί με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αλλά με τρόπο ειρηνικό. Και αυτό το οποίο είπατε και πολύ πρόσφατα δείχνει τις πραγματικές σας προθέσεις, τις οποίες ειλικρινά χαιρετίζω. Και θέλω να σας πω ότι όσα σας εξέθεσα δείχνουν πόσο ειλικρινείς είμαστε εμείς, οι Έλληνες. Φρόντισα να σας πω ευθέως υπό ποίους όρους θεωρούμε, επειδή θέλουμε να είναι ιστορική επίσκεψη, και υπό ποίους όρους μπορούμε να κάνουμε όχι απλώς τις σχέσεις μας καλύτερες, να τις κάνουμε υποδειγματικές. Αλλά πρώτο χαρακτηριστικό κάθε φιλίας, πραγματικής φιλίας, είναι η ειλικρίνεια. Και σας διαβεβαιώ ότι είμαι απόλυτα ειλικρινής μαζί σας στα όσα σας είπα και είναι ζητήματα τα οποία εμείς, οι Έλληνες, πιστεύουμε βαθιά. Και νομίζω ότι ισχύει και για σας, σας θυμίζω, νομίζω πως είναι κοινό ρητό ανάμεσα στους δύο Λαούς μας: Ότι «οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους». Πάνω σ’αυτούς τους καλούς λογαριασμούς ελπίζω να χτίσουμε μια ακόμα καλύτερη φιλία απ’αυτήν την οποίαν έχουμε. Καλωσορίσατε, καλή διαμονή στην Αθήνα. Τα υπόλοιπα το βράδυ στο δείπνο.
R.T.ERDOGAN: Σας ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας. Ξεκινώντας θέλω να σημειώσω ότι η σημερινή μέρα πράγματι είναι μια ιστορική μέρα και για τις δύο χώρες, και για τους δυο λαούς. Είναι μεγάλη ευχαρίστηση για μένα που πραγματοποιώ την πρώτη επίσημη επίσκεψη σε επίπεδο Προέδρου της Δημοκρατίας μετά από 65 χρόνια, όπως θα θυμάστε. Πριν από 65 χρόνια είχε επισκεφθεί την Ελλάδα ο τότε Τούρκος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ. Επιθυμώ επίσης η επίσκεψη αυτή να αποτελέσει ένα νέο σημείο καμπής στις σχέσεις των δύο χωρών.
Βέβαια, εσείς διατυπώσατε κάποιες πραγματικότητες και κάποιες αλήθειες ανοιχτά και ξεκάθαρα, θα κάνω το ίδιο κι εγώ. Κυρίως στο θέμα της Συνθήκης της Λωζάννης, νομίζω ότι υπάρχουν ακόμα κάποιες εκκρεμότητες και κάποια θέματα που δεν κατανοούνται σωστά. Αυτή είναι μια Συμφωνία που υπογράφτηκε πριν από 94 χρόνια και δεν είναι μια Συμφωνία που υπογράφηκε μόνο ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα. Υπήρξαν 11 χώρες που ήταν μέλη της Συμφωνίας αυτής. Στην Συνθήκη της Λωζάννης υπάρχει ακόμα και η Ιαπωνία. Υπάρχουν η Αγγλία, η Πορτογαλία και ούτω κάθε εξής. Μιλάμε για μια Συμφωνία που συμπεριλαμβάνει όλες αυτές τις χώρες. Μέσα στο διάστημα αυτό των 94 χρόνων που οικοδομείται ξανά ο πλανήτης μας, ο κόσμος, άλλαξαν πολλά πράγματα και εμφανίστηκαν καινούργια θέματα ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα στο διάστημα αυτό. Για παράδειγμα, είπατε ότι στην Συνθήκη της Λωζάννης χαρακτηρίζεται «μουσουλμανική» η μειονότητα στην Ελλάδα. Είναι σωστό, αλλά ταυτόχρονα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπάρχει η αναφορά στην λέξη «τουρκική». Αυτό αναφέρεται και στις αποφάσεις του ίδιου Δικαστηρίου.
Και θέλω επίσης να αναφερθώ σε ένα ακόμη θέμα και αυτό είναι ότι πρέπει να αξιολογήσουμε διευρυμένα και προσεκτικά τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων εκεί. Μπορούμε ν’ απαντήσουμε στο ερώτημα αν οι Μουσουλμάνοι που ζουν στην Δυτική Θράκη μπορούν να ζήσουν την θρησκεία τους βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης; Υπάρχουν προσπάθειες που καταβάλλονται για να διορίζεται ο αρχιμουφτής των εκεί Μουσουλμάνων όχι από τους μουφτήδες που εκλέγουν τα μέλη της μειονότητας, αλλά από άτομα που διορίζει το Κράτος. Στην Τουρκία, για παράδειγμα, ο Πατριάρχης δεν είναι διορισμένος. Ο Πατριάρχης εκλέγεται από την Αγία Σύνοδο με τις εκλογές των μελών της Συνόδου. Και σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάννης, όπως γνωρίζετε, η Επιτροπή αυτή αποτελείται από έναν συγκεκριμένο αριθμό μελών και αυτοί πρέπει να έχουν τουρκική ιθαγένεια. Επειδή μειώθηκε ο αριθμός των μελών με τουρκική ιθαγένεια στην Αγία Σύνοδο, είπα στον Πατριάρχη να μου δώσει κάποια ονόματα, στους οποίους να δώσουμε την τουρκική ιθαγένεια για να συμπληρώσουμε το κενό που υπάρχει εκεί. Και δώσαμε τουρκική ιθαγένεια στα ονόματα που δόθηκαν από τον Πατριάρχη και έγιναν μέλη της Αγίας Συνόδου. Νομίζω ότι υπάρχουν 17 μέλη αυτή τη στιγμή. Αυτά τα 17 άτομα εκλέγουν τον Πατριάρχη.
Στην Δυτική Θράκη, όμως, είναι ένα θέμα που συνεχίζεται επί της πρωθυπουργίας μου, οι ιμάμηδες που βρίσκονται στην Δυτική Θράκη εξακολουθούν να μην μπορούν να εκλέγουν τον αρχιμουφτή τους. Πώς μπορούμε να πούμε σε αυτή την περίπτωση ότι είναι σε ισχύ η Συνθήκη της Λωζάννης; Από αυτό συμπεραίνουμε ότι δεν είναι σε ισχύ, δεν εφαρμόζεται η Συνθήκη της Λωζάννης. Πρέπει να αποδείξουμε με τον τρόπο αυτό ότι είναι σε ισχύ η Συνθήκη της Λωζάννης. Και το θέμα αυτό συζητήσαμε με διάφορους Έλληνες φίλους μου, Πρωθυπουργούς, μέχρι σήμερα. Το συζητήσαμε με τον κ.Σημίτη, τον κ. Παπανδρέου, τον κ. Καραμανλή, το ίδιο κάνουμε και με τον κ.Τσίπρα τώρα. Αλλά δεν μπορούμε να πάρουμε κάποιο αποτέλεσμα. Ιδίως όταν κοιτάξουμε την οικονομική πτυχή του θέματος βλέπουμε ότι στην Ελλάδα το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα είναι γύρω στα 18.000 δολάρια, ενώ στην Δυτική Θράκη ο αριθμός αυτός είναι γύρω στα 2.200 δολλάρια. Δεν υπάρχει η απαραίτητη στήριξη στον τομέα των επενδύσεων για τους εκεί ανθρώπους και υπάρχει μια διάκριση εκεί πέρα. Στην Τουρκία δεν μπορείτε να δείτε μια τέτοια εφαρμογή εναντίον των Ρωμιών πολιτών. Δεν υπάρχει η παραμικρή διάκριση σε ό,τι αφορά τους χώρους προσευχής των ανθρώπων. Στην Δυτική Θράκη όμως δεν μπορούν να χωνέψουν ούτε την λέξη «τουρκική». Δεν μπορούν να χωνέψουν να είναι γραμμένη η λέξη «τουρκική» στην πινακίδα ενός σχολείου ή κάποιου συλλόγου. Εγώ είμαι της άποψης ότι πρέπει να ξεπεράσουμε τα θέματα αυτά. Όταν μιλάω για επικαιροποίηση εννοώ ακριβώς αυτά τα θέματα.
Βέβαια υπάρχουν και ορισμένα προβλήματα κυρίως σε στρατιωτικά θέματα. Όταν αποχωρήσατε από το ΝΑΤΟ, εμείς σας στηρίξαμε για να γίνετε ξανά μέλος του ΝΑΤΟ. Αν το είχαμε εμποδίσει τότε εμείς, δεν θα μπορούσατε να γίνετε μέλος του ΝΑΤΟ, διότι η αντίθεση μιας χώρας μέλους του ΝΑΤΟ μπορεί να εμποδίσει την ένταξη μιας άλλης χώρας. Δεν το αξιολογήσαμε όμως έτσι. Εμείς σας είδαμε σαν γείτονες. Το ίδιο κάνουμε και σήμερα.
Το ίδιο ισχύει βέβαια και για το Κυπριακό. Εσείς βέβαια δεν είχατε πάρει μέρος στις συνομιλίες για το Κυπριακό. Εγώ προσωπικά είχα πάρει μέρος σε αυτές της συνομιλίες. Όπως η Ελλάδα είναι εγγυήτρια χώρα, το ίδιο είναι και η Τουρκία. Και ήμουν παρών στις τελικές συνομιλίες στο Μπούργκενστοκ και είχαμε διαχειριστεί την διαδικασία εκείνη μαζί με τον Κόφι Ανάν. Στο αποτέλεσμα των συνομιλιών εκείνων έπρεπε να βρεθεί κάποια λύση, αλλά δυστυχώς οι αποφάσεις που ελήφθησαν εκεί δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Στο δημοψήφισμα που έγινε στην Κύπρο, οι Τουρκοκύπριοι ψήφισαν σε ένα ποσοστό 60% «ναι», ενώ οι Ρωμιοί είπαν «όχι».
Δεν τηρούνται επίσης και οι υποσχέσεις που δίνει η ΕΕ. Δεν έθεσε σε εφαρμογή καμία από τις υποσχέσεις που έδωσε στον οικονομικό τομέα. Δεν έχουν εκπληρωθεί οι υποσχέσεις αυτές, ακόμη και σήμερα. Εμείς βέβαια τηρούμε την δέσμευσή μας σε όλα αυτά τα θέματα. Ο στόχος μας είναι να βρεθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στην Κύπρο. Το ίδιο να πράξουμε και στο Αιγαίο. Υπάρχουν διάφορα θέματα που αναφέρονται στην Συνθήκη της Λωζάννης αλλά εμείς τώρα πρέπει να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να γίνουν άμεσα. Δεν είναι εύκολο, έχουν περάσει 94 ολόκληρα χρόνια. Έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα στο διάστημα αυτό.
Αν εξετάσουν όλα αυτά τα θέματα, πιστεύω ότι και οι πλευρές θα αποδεχθούν ότι πρέπει να αλλάξουν κάποια πράγματα. Και το θέμα της προστασίας των δικαιωμάτων των ομογενών μας στη Δυτική Θράκη είναι ένα θέμα με ύψιστη προτεραιότητα για μας.
Μετά από 65 χρόνια ήρθαμε εδώ πέρα με μια πολύ διαφορετική αγωνία σήμερα. Βέβαια, επιθύμησα να πραγματοποιήσω μια επίσκεψη και στη Δυτική Θράκη, όπως είχα κάνει άλλωστε και νωρίτερα. Δυστυχώς όμως κάποιοι ενοχλούνται και προκαλούν «προβοκάτσια» για την επίσκεψη αυτή. Αναρτήθηκαν διάφορες αφίσες, άλλαξαν διάφορα σήματα στις πόρτες των σπιτιών στην περιοχή. Βέβαια, μέσα σε κάθε κοινωνία υπάρχουν και τα συν και τα πλην. Αλλά πρέπει να μην ξεχάσουμε ότι ένας Πρόεδρος της Δημοκρατίας ύστερα από 65 χρόνια επέδειξε το θάρρος να πραγματοποιήσει την επίσκεψη αυτή και τα αρνητικά αυτά στοιχεία που ανέφερα προηγουμένως, πρέπει να τεθούν υπό έλεγχο.
Βέβαια, μπορούμε να συζητήσουμε όλα αυτά τα θέματα πιο αναλυτικά στη συνέχεια. Η δικιά μου επιθυμία είναι η επίσκεψη αυτή να έχει πάρα πολύ θετικά αποτελέσματα. Πρέπει να εντατικοποιήσουμε τις σχέσεις που έχουμε στον στρατιωτικό, στον πολιτικό, στον οικονομικό και πολιτιστικό τομέα. Αν κοιτάξουμε τις εξελίξεις στον τομέα του τουρισμού, βλέπουμε ότι υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων και Τούρκων που επισκέπτονται τις δύο χώρες. Όπως ξέρετε, στην Τουρκία όταν φωνάζετε από μια παραλία, ακούγεται στην ελληνική πλευρά. Πρέπει να εστιάσουμε στο θέμα αυτό. Πρέπει να συνεχίσουν τη στήριξη που δίνουν στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Η επιθυμία μου ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας είναι το εξής: Εμείς να μην ασχοληθούμε με το άδειο μέρος του ποτηριού. Πρέπει να κοιτάξουμε στο γεμάτο μέρος του ποτηριού και να ενισχύσουμε τις μεταξύ μας σχέσεις. Και πιστεύω ότι η επίσκεψη αυτή θα αφήσει πίσω τα 65 χρόνια σε ένα μέρος και με την επίσκεψη αυτή θα κοιτάξουμε μπροστά. Σας ευχαριστώ πολύ.
Π.ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Ήθελα να πω ότι με τιμάτε ιδιαίτερα γιατί επεκτάθηκε η συζήτηση αυτή τόσο πολύ. Σας θυμίζω ότι δεν είμαι εκτελεστικός Πρόεδρος όπως εσείς και τα ζητήματα όλα αυτά θα τα συζητήσετε με την Κυβέρνηση. Δεν είναι δηλαδή ότι δεν θα είχα μια απάντηση σε αυτά που είπατε. Η απάντηση όμως θα δοθεί από την Κυβέρνηση για να μην μακρηγορώ. Καταλήγω με αυτό που είπα. Εκείνο που έχουμε να κάνουμε είναι τις σχέσεις μας να τις στηρίξουμε στην ειλικρινή φιλία, την επίλυση οποιουδήποτε προβλήματος μας απασχολεί να την επιδιώξουμε με ειρηνικά μέσα. Αυτό το κρατούμε εμείς οι Έλληνες και το θεωρούμε πολύ σημαντικό. Μία μόνο παρατήρηση. Ξέρετε είμαι πολύ ανοιχτός και ειλικρινής μαζί σας, το αισθάνομαι αυτό το πράγμα και έτσι πρέπει να είμαστε. Θέλω να σας πω, χρησιμοποιώντας την παλαιότερη ιδιότητά μου - θα μπορούσε να την χρησιμοποιήσει και ο φίλος ο Νίκος ο Κοτζιάς, με τον οποίον με συνδέουν και πανεπιστημιακοί δεσμοί – πως επειδή μιλάτε για επικαιροποίηση της Συνθήκης της Λωζάννης, οι Συνθήκες δεν χρειάζονται αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση. Η ερμηνεία του Δικαίου, οι μέθοδοι ερμηνείας του Δικαίου είναι εκείνες που επιτρέπουν να προσαρμόζεται ο κανόνας Δικαίου που εμπεριέχει η Συνθήκη στα εκάστοτε δεδομένα. Αυτό δεν λέγεται ούτε αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση. Λέγεται ερμηνεία. Οι μέθοδοι ερμηνείας υπάρχουν, είμαι βέβαιος ότι το επιτελείο σας είναι απολύτως επαρκές, ξέρω ποιό είναι το επιτελείο σας στα θέματα Διεθνούς Δικαίου. Επομένως αν αποφεύγαμε ορισμένους όρους που δεν ταιριάζουν και νομικά δηλαδή, νομίζω ότι ορισμένες παρεξηγήσεις θα είχαν λήξει την ώρα που έπρεπε. Σας είπα και πάλι είμαι απόλυτα ειλικρινής και ανοιχτός, έτσι αισθάνομαι μαζί σας από την ώρα που βρεθήκαμε στην Πόλη την εποχή εκείνη. Συγχωρέστε μου αυτή την παρέμβαση, νομίζω ότι ολοκληρώνει την όλη συζήτηση. Τα υπόλοιπα θα τα πούμε κατ’ιδίαν.
R.T.ERDOGAN: Ωραία βέβαια τα όσα είπατε, αλλά πρέπει να δώσω κάποια απάντηση σε αυτά που είπατε, αλλιώς θα ήταν ασέβεια στον ίδιο μου τον εαυτό. Βέβαια εγώ δεν είμαι Καθηγητής Νομικής, αλλά ξέρω πολύ καλά το πολιτικό Δίκαιο. Στο Δίκαιο της πολιτικής υπάρχει ένας όρος που κάνει αναφορά για την επικαιροποίηση των Συμφωνιών κι εμείς το κάνουμε αυτό. Αρκεί να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των χωρών στο θέμα αυτό και έχουμε διάφορα παραδείγματα ανά τον κόσμο σχετικά. Εγώ βέβαια αναφέρθηκα στα θέματα αυτά επειδή αναφερθήκατε εσείς σήμερα. Αν δεν υπήρχε αναφορά από τη δική σας πλευρά στα θέματα αυτά εγώ θα συζητούσα τα θέματα αυτά στη συνάντηση με τον κ.Τσίπρα. Όπως και να συμβαίνει όμως συζητήσαμε τα θέματα αυτά, εσείς εκ μέρους της Ελλάδας κι εγώ εκ μέρους, με το όνομα, της Τουρκίας. Και θέλω κι εγώ να ευχαριστήσω ιδιαίτερα για τον χρόνο που μας παραχωρήσατε. Και στην Τουρκία υπήρξαν διάφορα προβλήματα, γι’αυτό και προβήκαμε σε αλλαγή συστήματος στη χώρα μας. Με τις εκλογές που θα διεξαχθούν το 2019, όπως γνωρίζετε, θα προχωρήσουμε σε αλλαγές συστήματος διακυβέρνησης στη χώρα μας. Κι αυτό αποτελεί το πρώτο βήμα μιας νέας διαδικασίας που ξεκινά στην Τουρκία. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
