Με τον κουρνιαχτό της πολιτικής αντιπαράθεσης για την απλή αναλογική να έχει καταλαγιάσει, η “Αυγή" της Κυριακής κάνει μια ψύχραιμη αποτίμηση της εβδομάδας, που πέρασε, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτοδιοικητική, καθώς κυριάρχησε το κοινό συνέδριο των εκλεγμένοι σε δήμους και Περιφέρειες, που συγκάλεσαν οι ηγεσίες της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ. Ο υπουργός Εσωτερικών από το βήμα του συνεδρίου σκιαγράφησε βασικά σημεία του νομοσχεδίου. Ενώ πληροφορίες της “Α” φέρνουν στο φως και άλλες πτυχές που το επόμενο διάστημα θα συζητηθούν, καθώς οι αιρετοί της Αυτοδιοίκησης, από τη στιγμή που θα λάβουν το πλήρες κείμενο του νομοσχεδίου, θα προσδιορίσουν νέο κοινό συνέδριο, για να διαμορφώσουν τις θέσεις με τις οποίες θα προσέλθουν σε διαβούλευση με τον υπουργό Εσωτερικών Π. Σκουρλέτη.
Εκλογικό χρονοδιάγραμμα
Μπορεί το κυρίαρχο ζήτημα που αναδείχθηκε στο συνέδριο να ήταν η απλή αναλογική, με την πλειοψηφία, που πρόσκειται σε Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, να εκφράζει αντίθετη άποψη, διαφωνίες ωστόσο εκφράστηκαν και για την εξαγγελία του υπουργού Εσωτερικών περί μετάθεσης των αυτοδιοικητικών εκλογών κατά πέντε μήνες. Έτσι, η διεξαγωγή τους αναμένεται να οριστεί για τη δεύτερη και τρίτη Κυριακή του Οκτωβρίου του 2019, ένα μήνα αργότερα από τις εθνικές εκλογές. Παρ' ότι ο υπουργός διαβεβαίωσε ότι δεν υπάρχει σκοπιμότητα στην αποσυσχέτιση των ευρωεκλογών από τις αυτοδιοικητικές, οι κομματικοί μηχανισμοί Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ έσπευσαν να αναπτύξουν σενάρια βάζοντας στο κάδρο και τις εθνικές εκλογές. Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου, οι ευρωεκλογές θα γίνουν την 23η και 26η Μαΐου 2019, με την Ελλάδα να ορίζει τη δεύτερη μέρα, μιας που παραδοσιακά οι εκλογές γίνονται Κυριακή. Επίσης, απαντώντας στα περί σκοπιμοτήτων για τον χρόνο διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών, ο υπουργός διαβεβαίωσε κατηγορηματικά ότι δεν πρόκειται να τοποθετηθούν εκτελεστικοί γραμματείς στους ΟΤΑ που θα υποκαταστήσουν τον ρόλο του δήμαρχου ή του περιφερειάρχη και ότι η διοίκηση θα αφορά αποκλειστικά και μόνο τους αιρετούς.
Θετικοί σε αναλογικότερο σύστημα
Στην πρόταση του υπουργού για εφαρμογή της απλής αναλογικής στις επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, η άρνηση από τις δυνάμεις της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ διατυπώθηκε σε υψηλούς τόνους. Αίσθηση όμως προκάλεσε η τοποθέτηση του επικεφαλής της παράταξης του ΠΑΣΟΚ Απ. Κοιμήση, ο οποίος μπορεί να τάχθηκε κατά, αλλά υπενθύμισε ότι η εκπροσώπηση στα αυτοδιοικητικά όργανα, ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ, γίνεται με απλή αναλογική. Πρότεινε, μάλιστα, στους αιρετούς να συμμετάσχουν σε διάλογο με τον υπουργό, προκειμένου να υπάρξει συνδιαμόρφωση της πρότασης για νέο εκλογικό σύστημα, αποσπώντας προηγουμένως τη δέσμευση ότι θα εφαρμοστεί στις μεθεπόμενες εκλογές.
Βέβαια δεν είναι λίγοι οι αιρετοί που ασκούν διοίκηση και σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις εμφανίζονταν διαλλακτικοί σε μια συζήτηση για αναλογικότερο σύστημα κατανομής των εδρών, το οποίο να εξασφαλίζει μεν το 50+1% αλλά να κινείται σε ποσοστό χαμηλότερο του 60% για την πρώτη παράταξη δίνοντας στην αντιπολίτευση ποσοστό περί το 45%. Αιρετοί με εμπειρία στην Αυτοδιοίκηση παραδέχονται στην “Αυγή” πως είναι άδικο η δεύτερη παράταξη που έχει περάσει στον δεύτερο γύρο να παίρνει πολύ μικρότερο αριθμό εδρών σε σχέση με την πρώτη παράταξη.
Κάποιοι από αυτούς υποστήριζαν πως αντί για το υφιστάμενο σύστημα των τριών πέμπτων υπέρ της πρώτης παράταξης και των δυο πέμπτων για τις έδρες της αντιπολίτευσης, θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα σύστημα τεσσάρων εβδόμων για την πρώτη παράταξη και τριών εβδόμων για την αντιπολίτευση. Κι όπως εξηγούσαν, υπάρχουν θέματα τα οποία εκφεύγουν της αντιπολιτευτικής ρητορικής, όπου μπορεί να υπάρξουν συγκλίσεις. Για παράδειγμα, στην πρόταση του υπουργού να υπάρχει ενιαίο ψηφοδέλτιο για την ανάδειξη εκπροσώπων σε τοπικές κοινότητες με πληθυσμό έως 500 κατοίκων δεν υπήρξε αντίδραση εκ μέρους των δημάρχων.
Περί συναινέσεων
Βέβαια πέρα από την πολιτική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση για την απλή αναλογική, έντονα αντέδρασαν δήμαρχοι και περιφερειάρχες στην πρόταση του υπουργού για ορισμό αντιπεριφερειαρχών και αντιδημάρχων από όλες εκείνες τις δυνάμεις που θα συγκροτούν τη νέα πλειοψηφία. Χαρακτηριστική ήταν η φράση του προέδρου της ΕΝΠΕ Κ. Αγοραστού, που είπε: “συναίνεση με το στανιό και με νόμο δεν γίνεται”. Δεν ήταν λίγοι όμως αυτοί που επικαλέστηκαν περιόδους της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας όπου η απλή αναλογική έφερε εύθραυστες κυβερνήσεις ή το παράδειγμα της Ιταλίας, όπου η απλή αναλογική αποδείχθηκε αναποτελεσματικό σύστημα, και με αυτόν τον τρόπο δικαιολόγησαν την αντίθεσή τους.
Συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση
Πάντως, το ζήτημα της διακυβέρνησης των δήμων φάνηκε να χωρεί πολλή συζήτηση, η οποία θέτει και ως προϋπόθεση τη συνταγματική αναθεώρηση, την οποίαν παραδέχθηκαν ως αναγκαιότητα οι αιρετοί, ιδίως ως προς τον ρόλο της αποκεντρωμένης διοίκησης -ώστε να μην είναι ελεγκτικός μηχανισμός σκοπιμότητας των δράσεων των ΟΤΑ ή να μην παρεμβαίνει παρεμποδίζοντας αποφάσεις που άλλες ελεγκτικές αρχές εγκρίνουν- ή το θέμα της φορολογικής αποκέντρωσης. Πάντως, από την πλευρά του, ο υπουργός Εσωτερικών διαβεβαίωσε πως το νομοσχέδιο με την ονομασία “Κλεισθένης Ι” θα συνιστά ένα πρώτο μεταρρυθμιστικό βήμα, που βάζει ένα λιθαράκι στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης.
Υποστηρίζοντας ότι υπάρχει θεσμικό κώλυμα ως προς το σύνταγμα για την κατάργηση της αποκεντρωμένης διοίκησης, ο Π. Σκουρλέτης πρόκρινε την καθιέρωση του ελεγκτή νομιμότητας ως αποκεντρωμένης υπηρεσίας υπό την εποπτεία του υπουργείου Εσωτερικών, η οποία θα απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από νομικούς που, όπως είπε, “θα στέκονται στον έλεγχο της νομιμότητας και δεν θα μπαίνουν στα χωράφια της σκοπιμότητας”. Επίσης, στο νομοσχέδιο θα περιλαμβάνεται διάταξη για την κατηγοριοποίηση των δήμων με νέα και δικαιότερα κριτήρια για την κατανομή των κεντρικών αυτοτελών πόρων. Με ρύθμιση θα δίνεται η δυνατότητα σύστασης εταιρειών ειδικού σκοπού της Αυτοδιοίκησης στον τομέα της κοινής ωφέλειας, όπως και η συμμετοχή των διαδημοτικών σχημάτων σε ανώνυμες εταιρείες κοινής ωφέλειας. Για την επίτευξη καλής νομοθέτησης σε θέματα των ΟΤΑ, ο υπουργός δεσμεύτηκε για τη σύσταση διαρκούς επιτροπής ελέγχου αρμοδιοτήτων σε διυπουργικό επίπεδο με εξασφαλισμένη και θεσμοθετημένη τη συμμετοχή των Περιφερειών και των δήμων.
Τι νέο φέρνει το νομοσχέδιο
Σύμφωνα με πληροφορίες της “Α”, το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνονται διάταξη κατά την οποία ο θεσμός των τοπικών δημοψηφισμάτων, που αφορούσε μόνο τους δήμους, θα επεκταθεί και στις Περιφέρειες και θα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Στις σκέψεις του υπουργείου Εσωτερικών είναι να απλοποιηθεί η διαδικασία διεξαγωγής των τοπικών δημοψηφισμάτων και να αποσυνδεθεί ο θεσμός από τη βούληση της κεντρικής εξουσίας.
Στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της συμμετοχής των πολιτών, των φορέων και των συλλόγων, το υπουργείο Εσωτερικών προσανατολίζεται στην τροποποίηση του άρθρου 76 του "Καλλικράτη" για τις δημοτικές επιτροπές διαβούλευσης κατεβάζοντας το πληθυσμιακό πλαφόν στους 5.000 κατοίκους από 10.000 κατοίκους που ήταν σήμερα. Έτσι, σε οικισμούς με 5.000 κατοίκους θα είναι υποχρεωτική η σύσταση επιτροπής διαβούλευσης.
Καθώς το υπουργείο Εσωτερικών ανταποκρίνεται στο αίτημα αιρετών των δήμων για αποσυμφόρηση της ημερήσιας διάταξης των δημοτικών συμβουλίων από θέματα ήσσονος σημασίας, όπως θέσεις στάθμευσης ή ορισμό τραπεζοκαθισμάτων ή κοπή και φύτευση δέντρων, αναμένεται στο νομοσχέδιο να υπάρχει ειδική διάταξη με την οποία επιμέρους θέματα θα μπορούν να επιλύονται μέσω των αρμόδιων επιτροπών.
Στο πλαίσιο της διοικητικής αυτοτέλειας ως προς την επιβολή ανταποδοτικών τελών, το υπουργείο Εσωτερικών εξετάζει τη δυνατότητα το δημοτικό συμβούλιο να ορίζει ειδικούς συντελεστές, ως διαβαθμίσεις των γενικών συντελεστών του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους, για συγκεκριμένες κατηγορίες ακινήτων. Προϋπόθεση για τη χρήση ειδικών συντελεστών είναι αυτό να αιτιολογείται ειδικώς λόγω της επιφάνειας, της χρήσης ή άλλων ιδιαίτερων αντικειμενικών χαρακτηριστικών των ακινήτων. Επίσης, θα προβλεφθεί η διαγραφή χρεών για τα μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα που προέκυψαν από επιβάρυνση με τέλος ακίνητης περιουσίας, ενώ είχε γνωστοποιηθεί στους δήμους η διακοπή ηλεκτροδότησης.
Με ειδική διάταξη στο νομοσχέδιο, οι υπηρεσίες πρασίνου εντάσσονται στις ανταποδοτικές υπηρεσίες οδοκαθαρισμού και ηλεκτροφωτισμού. Τέλος, για τους φορείς διαχείρισης αστικών αποβλήτων αναμένεται διάταξη για την οργάνωση και τη λειτουργία τους με θέσπιση νέων κανόνων λειτουργίας τους, που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και τη μείωση παραγωγής τους.
