ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ*
Η Ελλάδα -και η άνοδος της Χρυσής Αυγής- είναι μια ακραία παραβολή τού τι έχει συμβεί σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες από τότε που ξέσπασε η παγκόσμια κρίση το 2007.
(...) Η ανανεωμένη κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού έχει δημιουργήσει μια αίσθηση γενικευμένης αδυναμίας στα λαϊκά στρώματα των αναπτυγμένων χωρών, που γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη από δύο χαρακτηριστικά της κρίσης. Πρώτον, η αναταραχή οφείλεται στο ιδιωτικό κεφάλαιο, ιδίως στο χρηματοπιστωτικό του κομμάτι. Στη λαϊκή αντίληψη σε ολόκληρο τον κόσμο, οι τραπεζίτες είναι ο κύριος ένοχος της κρίσης, και δικαίως. Δεύτερον και ακόμη πιο σημαντικό, η κρίση δεν έχει πλήξει μόνο τη μισθωτή εργασία, όπως συνήθως συμβαίνει στις καπιταλιστικές κρίσες. Οι συνθήκες διαβίωσης της μεσαίας τάξης έχουν επίσης καταστραφεί, καθώς οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν, η ακίνητη περιουσία δέχτηκε πλήγμα, το σύστημα υγείας υποφέρει και το εκπαιδευτικό σύστημα είχε αποδιαρθρωθεί.
(...) Η Χρυσή Αυγή δεν είναι απλώς μια εγκληματική οργάνωση που τρομοκρατεί στους δρόμους. Πρόκειται για ένα φασιστικό κόμμα που έχει αποκτήσει πραγματική στήριξη διά μέσου της λατρείας της βίας, της εξύμνησης του πρωτόγονου ρατσισμού και της επιβεβαίωσης του εθνικού μεγαλείου. Οι απόψεις αυτές φυσικά δεν προσφέρουν καμία διέξοδο σε μια πάσχουσα κοινωνία και σίγουρα καμία λύση προς το συμφέρον των εργαζομένων. Αλλά όταν οι κανονικές συνθήκες ζωής έχουν καταστραφεί, όταν όλα φαίνονται αβέβαια και απειλητικά, ακόμη και το βάρβαρο μήνυμα της Χρυσής Αυγής μπορεί να βρει απήχηση. Η Ακροδεξιά σε όλη την Ευρώπη το γνωρίζει πολύ καλά αυτό.
Είναι ευσεβής πόθος να περιμένουμε ότι ο φασισμός θα ηττηθεί από τη δράση της αστυνομίας ή απλώς επαινώντας τη δημοκρατία. Η Ακροδεξιά θα υποχωρήσει μόνο όταν οι συνθήκες διαβίωσης της πλειοψηφίας δεν θα χειροτερεύουν άλλο με στόχο να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα του ιδιωτικού κεφαλαίου. Όταν η δημοκρατία δεν θα παραβιάζεται συνεχώς από ένα αυταρχικό κράτος. Όταν δεν θα υπάρχει απειλή για την εθνική κυριαρχία και η εθνική αξιοπρέπεια θα είναι σεβαστή. Με λίγα λόγια, όταν η νεοφιλελεύθερη κυριαρχία στην Ευρώπη και αλλού διαρραγεί αποφασιστικά. Ο φασισμός τρέφεται από την καταστροφή που προκαλεί ο νεοφιλελευθερισμός.
Συνθήκες ήττας του φασισμού δεν θα προκύψουν χωρίς μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις στις οποίες θα συμμετέχει ενεργά η Αριστερά. Ένα από τα πιο απογοητευτικά χαρακτηριστικά της κρίσης είναι η αδυναμία της Αριστεράς, οργανωτικά, εκλογικά και πάνω απ' όλα στη σφαίρα των ιδεών. Η Αριστερά δεν έχει δείξει αυτοπεποίθηση, ούτε τη διακαή επιθυμία να αλλάξει τον κόσμο. Ακόμη και στην Ελλάδα, όπου οι αριστερές παραδόσεις εξακολουθούν να είναι πολύ ισχυρές, η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ έχει προκύψει σε μεγάλο βαθμό ως απόρροια των συνθηκών, παρά από τις δικές του δυνάμεις. Όσο για την υπόλοιπη Αριστερά, συμπεριλαμβανομένου και του Κομμουνιστικού Κόμματος, διακρίνεται από μία ακατάσχετη επαναστατική πολυλογία, η οποία όμως δεν καταφέρνει να κρύψει τον φόβο της μπροστά στην εξουσία. Οι καθημερινοί άνθρωποι δεν ξεγελιούνται από απλά λόγια.
Για να αντιμετωπίσει την Άκρα Δεξιά, η Αριστερά πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού δεν είναι αναπόφευκτη. Γι' αυτό όμως, θα πρέπει να προσφέρει ένα ρεαλιστικό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα που θα κάνει βήματα προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα πρέπει να επανεξετάσει τη μετανάστευση και τη θέση της στον σύγχρονο καπιταλισμό. Θα πρέπει επίσης να πάψει να αντιμετωπίζει υπερεθνικούς οργανισμούς όπως η Ε.Ε. και η ΟΝΕ ως εγγενώς προοδευτικούς. Είναι απαραίτητο να ξανασκεφτεί η Αριστερά τη σχέση μεταξύ του εθνικού κράτους και της δημοκρατίας. Τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι η εθνική ισχύς μπορεί να είναι προπύργιο ενάντια στις αντιδημοκρατικές πιέσεις από υπερεθνικούς οργανισμούς. Πάνω απ' όλα, η Αριστερά πρέπει να πιστέψει στον εαυτό της, τις ιδέες και το όραμά της για την ανατροπή του καπιταλισμού. Ίσως η ελληνική Αριστερά να μπορέσει να δείξει έναν τέτοιο δρόμο για την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο χρόνος πιέζει.
*Απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα The Guardian
