Του Νεκτάριου Μπουγδάνη*
Στις 2 Μαρτίου πραγματοποιήθηκαν στο Ισραήλ βουλευτικές εκλογές για την εκλογή των 120 μελών της 21ης Ισραηλινής Βουλής (Κνεσέτ). Ήταν η τρίτη συνεχόμενη αναμέτρηση σε διάστημα ενός έτους (9.4.19 και 17.9.19 οι δύο προηγούμενες). Οι εκλογές έπρεπε να διεξαχθούν τον Νοέμβριο του 2019, αλλά επισπεύθηκαν μετά από διαμάχη, στις αρχές του 2019, μεταξύ των μελών της κεντροδεξιάς/δεξιάς κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου, αλλά και λόγω των κατηγοριών περί διαφθοράς εναντίον του πρωθυπουργού. Η διαμάχη αφορούσε νομοσχέδιο που έφερε ο πρωθυπουργός για το δικαίωμα στη μη υποχρεωτική κατάταξη στον στρατό των νέων των υπερορθόδοξων οικογενειών που φοιτούν στις θεολογικές σχολές της Τορά. Η βασική διαφωνία προήλθε εκ μέρους του υπουργού Άμυνας και κυβερνητικού εταίρου Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, προέδρου του κόμματος Ισραήλ, το Σπίτι μας (Yisrael Beiteinu).
Εκλογικό σύστημα
Λόγω του συστήματος της απλής αναλογικής στο Ισραήλ κυβερνούν συνασπισμοί κομμάτων. Ο Νετανιάχου, ο οποίος πρωταγωνιστεί στην ισραηλινή πολιτική τα τελευταία 14 χρόνια, έχει συγκυβερνήσει στο παρελθόν με τους Εργατικούς και μετέπειτα με εθνικιστικά και ορθόδοξα εβραϊκά κόμματα. Η πληθυσμιακή εκτίναξη των ορθόδοξων Εβραίων τις τελευταίες δεκαετίες είναι το σημαντικό στοιχείο για να δούμε την ταυτόχρονη εκλογική εκτίναξη των αντίστοιχων κομμάτων που τους εκφράζουν.
Το εκλογικό όριο για είσοδο στην Κνεσέτ είναι 3,25%. Αφού περαστεί το όριο, οι 120 έδρες στην Κνεσέτ μοιράζονται με αναλογική εκπροσώπηση κλειστής λίστας σε μια ενιαία εκλογική περιφέρεια σε εθνικό επίπεδο. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό συνεπάγεται έναν ελάχιστο αριθμό τεσσάρων εδρών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ένα κόμμα μπορεί να καταλήξει με τρεις.
Δύο κόμματα δύναται -προεκλογικά- να καταρτίσουν κοινή λίστα. Οι όποιες λίστες συμβαλλόμενων μερών μπορούν να υπαχθούν μέσω μιας συμφωνίας σε μια συμμαχία, που όμως ταυτόχρονα τους επιτρέπει να ανταγωνίζονται για τις έδρες μεταξύ τους. Θα λέγαμε ότι στην πρώτη κατανομή -και αφού έχουν περάσει το 3,25%- το κάθε κόμμα της όποια λίστας «τρέχει» μόνο του, αλλά στις επόμενες κατανομές έως την τελική καταμέτρηση «τρέχουν μαζί» για τις υπόλοιπες έδρες. Είναι η επονομαζόμενη «μέθοδος Bader-Ofer», η οποία ευνοεί δυσανάλογα τις συμμαχικές λίστες, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι μια τέτοια -μεγαλύτερη- συμμαχία είναι πιο πιθανό να κερδίσει τις έδρες που απομένουν μετά την πρώτη κατανομή απ' ό,τι αν τα δύο κόμματα της λίστας «έτρεχαν» ξεχωριστά. Εάν η συμμαχία λάβει τις υπολειπόμενες έδρες, ο υπολογισμός Bader-Ofer εφαρμόζεται στη συνέχεια ξεχωριστά για το κάθε κόμμα της λίστας για να καθορίσει τον τρόπο κατανομής των εδρών μεταξύ των δύο συμμάχων. Οι συμφωνίες αυτές υπογράφονται από τα κόμματα προεκλογικά.
Τα αποτελέσματα
Ο δεξιός/ακροδεξιός συνασπισμός υπό τον Νετανιάχου συγκέντρωσε 58 έδρες. Το κόμμα του (Λικούντ) πήρε 36 έδρες. Το ορθόδοξο θρησκευτικό συντηρητικό Shas (Σεφαραδίτες) έλαβε 9, το επίσης ορθόδοξο θρησκευτικό συντηρητικό Ενωμένο Ιουδαϊκό Κόμμα της Τορά (Ασκενάζι) 7 και η συμμαχία δεξιών/ακροδεξιών κομμάτων Yamina 6. Από την άλλη πλευρά, ο κεντροαριστερός / αριστερός συνασπισμός υπό τον πρώην αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Μπένι Γκαντζ συγκέντρωσε 55 έδρες. Η συμμαχία Kahol-Lavan (μπλε - λευκό) με αρχηγό τον Γκαντζ πήρε 33, η ενωμένη λίστα τεσσάρων αραβικών-ισραηλινών κομμάτων Joint List 15, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση στην Κνεσέτ, και η κεντροαριστερή/οικολογική συμμαχία Εργατικών/Gesher/Meretz 7 έδρες.
Το Yisreael Beiteinu, εθνικιστικό / συντηρητικό, κόμμα των εκ Ρωσίας προερχόμενων Εβραίων με ηγέτη τον Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, έλαβε 7 έδρες και έγινε ο απόλυτος ρυθμιστής, όπως και η Joint List, η οποία όμως, προφανώς, μόνο σε έναν υπό τον Γκαντζ κυβερνητικό συνασπισμό μπορεί να σταθεί, ενώ θεωρητικά ο Λίμπερμαν θα μπορούσε να διαπραγματευτεί και με τους δύο.
Τι θα γίνει;
Την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο τίποτα δεν είναι σίγουρο. Αντιθέτως, τα σενάρια ποικίλλουν. Ο Λίμπερμαν έθεσε ως στόχο του να μην κυβερνήσει ξανά ο Νετανιάχου. Μιλώντας στο Κανάλι 12 ένα 24ωρο πριν ανοίξουν οι κάλπες, πέταξε τη βόμβα. Είπε ότι ο Νετανιάχου έστειλε μυστικά στον αρχηγό της Μοσάντ στο Κατάρ ώστε να διασφαλίσει πως το Κατάρ και η Αίγυπτος θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τη Γάζα, την οποία ελέγχει η ισλαμιστική Χαμάς. Στόχος, να μείνει η Γάζα «ήρεμη» κατά την προεκλογική περίοδο, μια και το Κατάρ τελευταία εμφανίζεται σκεπτικό απέναντι στους ηγέτες της Χαμάς. Όπως και να μην έχει προβλήματα η ηγεσία της Χαμάς με τον λαό της Γάζας, ώστε να μπορεί να στέκεται δυνατή απέναντι στη Φατάχ και την Παλαιστινιακή Αρχή. "Διαίρει και βασίλευε" το έλεγαν παλιά. Μετά τις εκλογές. και ενώ όλα έδειχναν ότι ο απογοητευμένος Γκαντζ θα συμφωνούσε σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας με πρωθυπουργό τον Νετανιάχου (η οποία θα έφερνε νόμο ότι πρωθυπουργός δεν μπορεί να καταδικαστεί λίγο πριν ξεκινήσει η δίκη του Νετανιάχου για τρία κακουργήματα σε υποθέσεις διαφθοράς), ο Λίμπερμαν πέταξε τη δεύτερη βόμβα.
Την Πέμπτη 5.3 δήλωσε ότι προτείνει ως πρωθυπουργό τον Γκαντζ και στηρίζει μια κυβέρνηση η οποία θα φέρει νόμο ότι υπόδικος πολιτικός δεν μπορεί να πολιτεύεται. Το απόλυτο χάος. Ο πολλά υποσχόμενος και δημοφιλής ηγέτης της Joint List Αϊμάν Οντέχ δήλωσε ότι αν ο Γκαντζ εγκατέλειπε τη στήριξη στην πολιτική των προσαρτήσεων1 και έκανε ένα βήμα προς την ειρήνη, θα μπορούσε να τον στηρίξει. Όμως, οι τρεις βουλευτές του κόμματος Balad, το οποίο συμμετέχει στην Joint List, δεν φέρονται να στηρίζουν αυτή την προοπτική, οπότε οι έδρες σε αυτή την περίπτωση δεν είναι 62, αλλά 59. Αν δεν βγει «μεγάλος συνασπισμός» και οι δύο υποψήφιοι πρωθυπουργοί δεν συμπληρώσουν τον μαγικό αριθμό των 61 εδρών, όλα είναι στο χέρι του Προέδρου του Ισραήλ Ρεουβέν Ριβλίν, ακόμα και το σενάριο για τέταρτες συνεχόμενες εκλογές.
Εντέλει, ο Τραμπ στήριξε όσο μπορούσε τον Νετανιάχου προεκλογικά με την εκπόνηση του «ειρηνευτικού σχεδίου», αλλά και πάλι δεν κατάφερε να πάρει την πλειοψηφία. Από την άλλη, οι Άραβες Ισραηλινοί ψηφοφόροι είχαν τη μεγαλύτερη συμμετοχή σε εκλογές από το 1999 και έδωσαν μια μεγάλη νίκη στην Joint List. Κανείς πλέον δεν μπορεί να αγνοήσει το 21% των πολιτών του Ισραήλ οι οποίοι συμμετείχαν στις εκλογές σε ποσοστό 65%, έναντι του 49% του Απριλίου και του 59% του Σεπτεμβρίου. Είναι σε μειονεκτική θέση βέβαια λόγω του σχεδίου Τραμπ - Κούσνερ, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον. Οι εξελίξεις (πολιτικές και δικαστικές) αναμένονται ραγδαίες.
* Ο Νεκτάριος Μπουγδάνης είναι υποψήφιος διδάκτορας Μεσανατολικών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου, συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ
1 Δες το άρθρο μου για την «ειρηνευτική» πρόταση Τραμπ, την οποία στηρίζει ο Γκαντζ: /article/10807/10697693/e-symphonia-tou-aiona-e-chilies-kai-mia-nychtes-
