Τον διχασμό του σώματος των αιρετών ανέδειξε το περιεχόμενο του νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών για την κυβερνησιμότητα των δήμων που συζητήθηκε στη χθεσινή συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΚΕΔΕ. Παρότι οι δήμαρχοι που έχουν ικανή πλειοψηφία απείχαν από την ουσία της συζήτησης, ζήτημα δικλείδων ασφαλείας έθεσαν κατά τη συζήτηση όσοι δήμαρχοι δεν έχουν εξασφαλισμένη πλειοψηφία, εκφράζοντας εν μέρει την ικανοποίησή τους με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, αλλά διατυπώνοντας πολλές αμφιβολίες εάν στην πράξη θα υπάρξει αποτελεσματικότητα ως προς τη διοίκηση. Οι δε αντιπολιτευόμενοι είναι αυτοί που πλέον καλούνται να παίξουν ρόλο είτε με τη συμμετοχή τους στην παράταξη του δημάρχου, είτε ασκώντας αντιπολίτευση με αιτιολογημένη γνώμη, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία των οικονομικών ή των τεχνικών υπηρεσιών του δήμου.
Οι συμπράξεις
Στην προσπάθειά του να συμβάλει στη διαμόρφωση πλειοψηφιών, προκειμένου να εξασφαλίζεται η άμεση λήψη αποφάσεων, ο νομοθέτης εισάγει την έννοια των συμπραττουσών παρατάξεων. Πρόκειται για τη σύμπραξη δύο ή περισσότερων παρατάξεων με την παράταξη του δημάρχου, που δημιουργείται “οποτεδήποτε εντός της θητείας της δημοτικής αρχής και δεν ανακαλείται”. Με τη συμφωνία σύμπραξης παρατάξεων, αυτές “αποτελούν μια ενιαία παράταξη και λογίζεται ως η παράταξη με την οποία εξελέγη ο δήμαρχος”. Αυτή η διάταξη μπορεί να ικανοποιεί εν μέρει τους δημάρχους οι οποίοι δεν εξασφάλισαν πλειοψηφία από τον πρώτο γύρο, αλλά εγείρει έντονο προβληματισμό στις αντιπολιτευόμενες παρατάξεις.
Δεν ήταν λίγοι οι επικεφαλής των αντιπολιτευόμενων παρατάξεων που εξέθεσαν ενώπιον του Δ.Σ. της ΚΕΔΕ τον προβληματισμό τους για ενδεχόμενη αλλοίωση της φυσιογνωμίας και των προγραμματικών θέσεών τους, καθώς, όπως λένε, δεν κατήλθαν στις εκλογές μαζί με την παράταξη που εξέλεξε τον δήμαρχο. Σε αυτό το πνεύμα εκτιμούν ότι την επαύριο της σύμπραξης ίσως οδηγηθούν στον αφανισμό από την πολιτική ζωή του τόπου τους, ενώ η πρόβλεψη για την ετήσια θητεία των αντιδημάρχων δεν φαίνεται να λειτουργεί ως κίνητρο για τις συμπράξεις, τουλάχιστον για τους επικεφαλής παρατάξεων που κατέχουν τις περισσότερες έδρες στο δημοτικό συμβούλιο.
Με ενισχυμένη πλειοψηφία
Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, ο νομοθέτης επιχειρεί να θεσπίσει τις αναγκαίες πλειοψηφίες στην Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής προκειμένου να λειτουργούν αποτελεσματικά τα εκτελεστικά όργανα του δήμου. Έτσι, στην επταμελή επιτροπή προβλέπει 4 έδρες για την παράταξη του δημάρχου, στην εννεαμελή 5 έδρες για την παράταξη του δημάρχου και στην εντεκαμελή 6 έδρες για την παράταξη του δημάρχου. Αντίστοιχη πλειοψηφία διαμορφώνεται και στα νομικά πρόσωπα των δήμων, όπου διορίζονται μέλη και απαιτείται πλειοψηφία της διοικούσας παράταξης. Για περιπτώσεις δήμων όπως της Θεσσαλονίκης, όπου εκεί ο δήμαρχος Κ. Ζέρβας κατέχει 7 στις 49 έδρες, αλλά έχει κερδίσει στον δεύτερο γύρο με 66,79%, προβλέπεται ότι “στην περίπτωση που ο συνδυασμός του εκλεγέντος δημάρχου δεν έχει εκλέξει τον ελάχιστο αριθμό μελών, τότε ο αριθμός των μελών που εκλέγει προσαυξάνεται μέχρι του αριθμού αυτού αφαιρουμένων ισάριθμων εδρών ανά μία από τις παρατάξεις που έλαβαν τον μικρότερο αριθμό ψήφων στις δημοτικές εκλογές εφόσον έχουν εκλέξει μέλος στην επιτροπή”.
Ποια πλειοψηφία νομιμοποιείται;
Ουσιαστικά, με εξαίρεση τις ειδικές περιπτώσεις δήμων όπως της Θεσσαλονίκης, πρόκειται για διαμόρφωση οριακής πλειοψηφίας και στις δύο επιτροπές, που όμως, κατά την άποψη των εκπροσώπων αντιπολιτευόμενων παρατάξεων, εγείρεται ζήτημα συνταγματικότητας. Τον προβληματισμό θέτουν κυρίως αυτοί που είναι επικεφαλής παρατάξεων που συγκέντρωσαν στον πρώτο γύρο περισσότερες έδρες, παρότι δεν κατόρθωσαν να εκλεγούν δήμαρχοι. Συγκεκριμένα, θέτουν ζήτημα νόθευσης της λαϊκής βούλησης, γιατί, όπως εξηγούν, η εκ των υστέρων διαμόρφωση πλειοψηφίας δεν αποτυπώνει την ψήφο των συμπολιτών τους και υποβιβάζει τον ρόλο τους στα εκτελεστικά όργανα αλλά και στο κατεξοχήν πολιτικό όργανο, δηλαδή το δημοτικό συμβούλιο.
Έχοντας αυτή την άποψη, οι αντιπολιτευόμενοι, που όμως έχουν περισσότερες έδρες από την παράταξη του δημάρχου, θέτουν ευθέως ζήτημα νομιμοποίησης μεταξύ του δημοτικού συμβουλίου, όπου πλειοψηφούν, έναντι του δημάρχου, που εξελέγη από τον δεύτερο γύρο με 50% συν 1. Διερωτώνται, μάλιστα, “τι υπερισχύει” με δεδομένο ότι αυτοί στο δημοτικό συμβούλιο κατέχουν τη σχετική πλειοψηφία, αλλά στα εκτελεστικά όργανα, μετά τη νομοθετική παρέμβαση, θα μειοψηφούν.
Ο ρόλος των εναλλακτικών προτάσεων...
Πάντως, όλοι συμφώνησαν ότι με την πρόβλεψη οι αντιπολιτευόμενες παρατάξεις να καταθέσουν εναλλακτικές προτάσεις ενισχύεται ο ρόλος του δημοτικού συμβούλου. Οι εναλλακτικές προτάσεις αφορούν τη σύνταξη του τεχνικού και επιχειρησιακού προγράμματος, τη διαχείριση περιουσίας του δήμου, αλλά και τον ορισμό φόρων, τελών, δικαιωμάτων και εισφορών. “Κατά τη σύνταξη των προτάσεων από τις παρατάξεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου παρέχουν κάθε σχετικό στοιχείο” αναφέρεται στο νομοσχέδιο.
Οι δήμαρχοι, ερμηνεύοντας τη διάταξη, εξέφρασαν την εκτίμηση ότι η εμπλοκή των αρμόδιων υπηρεσιών θα περιορίζεται στην έκδοση οικονομικών βεβαιώσεων και όχι στην εξ ολοκλήρου κατάρτιση εναλλακτικών σχεδίων, ενώ για την έγκρισή τους από το δημοτικό συμβούλιο προβλέπεται ότι “εάν καμία πρόταση δεν συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του συμβουλίου, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων και θεωρείται εγκεκριμένη η πρόταση που λάβει τις περισσότερες ψήφους”. Βέβαια, το ερώτημα που εγείρουν όσοι δήμαρχοι έχουν οριακή πλειοψηφία σχετίζεται με το “ποια πρόταση νομιμοποιείται να εγκριθεί”. Ποιος είναι δηλαδή ο πολιτικός και ο εκτελεστικός ρόλος του δημάρχου στην περίπτωση που δεν διαμορφώνεται πλειοψηφία υπέρ του και άρα θα είναι υποχρεωμένος να συμπαραταχθεί με τις προτάσεις της αντιπολίτευσης για κρίσιμα ζητήματα της καθημερινότητας του δήμου τους;
