της Πόλυς Χατζημανωλάκη
«Ο συγγραφέας με το έργο του κατασκευάζει έναν εαυτό που υπερβαίνει και ξεφεύγει αυτό που στη βιογραφία του του αποδίδεται». Αποδίδεται στην Έμιλι Μπροντέ που από το πρεσβυτέριο του Γιορκσάιρ συνέλαβε -τρανταχτή απόδειξη για το παραπάνω- τα σκοτεινά πάθη ανάμεσα στην Κάθριν και τον Χίθκλιφ στα "Ανεμοδαρμένα Ύψη". Ωστόσο, υπάρχουν ρωγμές σε όλους τους σοφούς αφορισμούς και τόσο ενδιαφέρον στην ανθρώπινη μοίρα, την τύχη των συγγραφέων, στις ομοιότητες και τις διαφορές, στη στάση τους απέναντι στη λογιότητα, τη μόρφωση, τον βιοπορισμό, τα πάθη, τη γλώσσα, τη δημοσιότητα, την προβολή του έργου τους, θέματα που μπορεί να τροφοδοτήσουν τη γραμματεία αλλά και την περιέργεια του «κοινού», του κοινού που πάντα «θέλει να γνωρίσει τον συγγραφέα» σε κείμενα που δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά περιοδικά μα και σε περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας.
Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος εξέδωσε ένα βιβλίο με τριανταεννέα περιπτώσεις συγγραφέων που δημοσιεύτηκε το 2005 (εκδόσεις Πατάκη) και επανεκδίδεται φέτος (εκδόσεις Γαβριηλίδη). Ως ομότεχνος, αντλεί τα ερωτήματα από το δικό του εργαστήρι, τις εμμονές που τον απασχολούν και όχι από ό,τι θα υπέθετε πως ενδιαφέρει ένα γενικό, ανώνυμο και αόρατο κοινό. Ο τίτλος εμπνέεται από το αριστουργηματικό «Λίγη ζωή με τον Σεφέρη» του Κώστα Ταχτσή και θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί «το Κρεβάτι του Προκρούστη» όπως ομολογεί μετ’ επιτάσεως ο Ραπτόπουλος, γεγονός που καθιστά το βιβλίο ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Καλύπτοντας μια χρονική περίοδο περίπου τριάντα χρόνων της νεοελληνικής λογοτεχνίας -από τη δεκαετία του '80 ώς και μετά το 2000 με λιγότερους και περισσότερο εκ βαθέων στην αρχή (Βαλτινός, Φραγκιάς, Νόλλας, Πανσέληνος, Κουμανταρέας, Βασιλικός) και με συνεντεύξεις, σημειώματα, κριτικές αναγνώσεις, παρουσιάσεις- αναζητά απαντήσεις σε ειλικρινή και αγωνιώδη ερωτήματα που τον απασχολούν. Με τις απαντήσεις των πολλών, συνθέτει ανεπαισθήτως μια εικόνα, ένα «αυτοείδωλον» του ελληνισμού, αυτή την τελευταία περίοδο που διανύουμε όπως προσλαμβάνεται και βιώνεται από τους πνευματικούς του ανθρώπους - όχι τους λόγιους, αλλά τους λογοτέχνες.
Τα πολλά πρόσωπα του ελληνισμού, τα χαρακτηριστικά του, η γλώσσα του, τα θέματά του, από το δημοτικό τραγούδι στο κόμικ και τις σύγχρονες δυστοπίες του φάνταζι, οι ωσμώσεις με το διεθνές κοινό και οι ματαιώσεις, πώς συνθέτει ο κάθε συγγραφέας «το ράφι» με τις οφειλές του, οι ρίζες, οι οφειλές, η περίεργη σχέση με τις σπουδές και πώς είναι στενό κοστούμι ο κόσμος της «Ακαδημίας» για τον μελλοντικό της πρόεδρο. Τα ταξίδια, η αυτοεξορία, η περιπλάνηση, η απομόνωση, ο εγκλεισμός, η εκδοτική αποτυχία, το άγχος του βιοπορισμού, τη τεμπελιά, η φαντασία, η εξάρτηση του συγγραφέα από τις υποτροφίες και το κράτος -ένα μωσαϊκό διαφορετικών και όμοιων απαντήσεων που συνθέτουν μια πάλλουσα πραγματικότητα του κόσμου της γραφής έως την αυγή της εποχής της κρίσης-, που την προϋπέθετε ωστόσο το έργο όλων αυτών, μια πορεία παράλληλη και υπόγεια, με τα πάθη και τους καημούς της ίδιας μας της χώρας.
Βιβλίο αυτογνωσίας για τους ανθρώπους της γραφής και της ανάγνωσης. Έντιμο, με καίριες ερωτήσεις και ουσιώδη σχόλια για τη γραφή, τη μυθοπλασία - το μέλλον της αφήγησης, τους προσωπικούς μύθους των συγγραφέων των λίγο περισσότερο γνωστών, αλλά και μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση όχι των ελασσόνων, αλλά των λιγότερο γνωστών χωρίς να διστάσει ο Ραπτόπουλος να σχολιάσει και να αναζητήσει την αιτία σε ενδεχόμενες ματαιώσεις των ανθρώπων της γραφής.
Συναρπαστικό, παρά το ότι δεν είναι μυθοπλαστικό, θίγει τα αιώνια θέματα της ανθρώπινης δημιουργίας, μικρά λιθαράκια ύπαρξης και αυτογνωσίας. Τόσο ζωντανό και πλήρες. Ίσως και χάρη στο αποστομωτικό «Λίγη» του τίτλου.
Βαγγέλης Ραπτόπουλος,
"Λίγη ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας"
Γαβριηλίδης 2018
288 σελίδες. Τιμή 15,90 ευρώ
