"Η μεγάλη πλειονότητα των μουσουλμάνων του κόσμου δεν δέχεται τέτοια πλύση εγκεφάλου. Κι αφού εγώ επέλεξα την ειρήνη, μπορούν να την επιλέξουν κι άλλοι. Πιστεύω ότι αυτό το μάθημα είναι πολύτιμο" λέει ο Ζακ Εμπραχίμ, που από τα επτά του χρόνια έζησε με το στίγμα του "γιου του τρομοκράτη".
Γιος του Ελ-Σέιντ Νοσέρ, που στις 5 Νοεμβρίου 1990 δολοφόνησε τον αρχηγό του Συνδέσμου Εβραϊκής Άμυνας ραβίνο Μάιρ Καχάνε, και από τη φυλακή συμμετείχε στον σχεδιασμό του τρομοκρατικού χτυπήματος στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το 1993, του ανθρώπου που επικαλούνταν ο Μπιλ Λάντεν σε ένα από τα διαβόητα διαγγέλματά του, ο Ζακ δεν ακολούθησε την πατρική πορεία. Αντίθετα ο ίδιος δραστηριοποιείται υπέρ της ειρήνης και της αλληλεγγύης. Τώρα, μάλιστα, εργάζεται "με παιδιά που είχαν στρατολογηθεί, με πρόσφυγες και με ειδικούς που ασχολούνται με τα ψυχικά τραύματα των παιδιών". Στο βιβλίο του "Γιος τρομοκράτη: Η αληθινή ιστορία μιας επιλογής" (εκδ. Key Book) αφηγείται την ιστορία του και με αφορμή την παρουσίασή του, χθες στην Αθήνα και σήμερα στο Public Θεσσαλονίκης, μας μιλάει για την περιπέτειά του, τον ισλαμικό φονταμενταλισμό και τις ευθύνες της Δύσης, τον εθνικισμό και την ξενοφοβία, το προσφυγικό ζήτημα αλλά και για τον Μπιν Λάντεν και τον Ντόναλντ Τράμπ και την "ξενοφοβική και φραστική ιδεολογία τους".
Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη
* Πώς είναι να μεγαλώνει ένα παδί με το στίγμα του τρομοκράτη πατέρα του, χωρίς τη φυσική παρουσία του, γαλουχημένος στο μίσος και τον δογματισμό;
Όταν φυλακίστηκε ο πατέρας μου, η οικογένειά μου έζησε με το στίγμα αυτό για πολλά χρόνια. Είμαστε τυχεροί που το μουσουλμανικό σχολείο της περιοχής μας πρόσφερε τη δυνατότητα να φοιτήσουμε εκεί με υποτροφία, καθώς ήμασταν ανεπιθύμητοι στα δημόσια σχολεία στα οποία πηγαίναμε πριν. Χρειάστηκε να αλλάξω το όνομά μου για να αποφύγω απειλές κατά της ζωής μου από ομάδες όπως ο Σύνδεσμος Εβραϊκής Άμυνας, αλλά και για να μην εκδιωχθούμε από τη μουσουλμανική κοινότητα, η οποία δεν ήθελε να έχει καμία σχέση με την οικογένεια ενός εξτρεμιστή. Είναι σκληρό για ένα μικρό παιδί να επικρίνεται για τις πράξεις ενός γονέα του. Όσο για το πώς είναι να μεγαλώνεις μες στο μίσος... Όταν φοβάσαι και μισείς καθέναν που είναι διαφορετικός από εσένα, η ζωή σου γίνεται πολύ πιο σκοτεινή. Φοβάσαι ότι στην επόμενη γωνία θα βρείς έναν “σατανικό” άνθρωπο ή έναν εν δυνάμει εχθρό. Απαιτεί πάρα πολύ κόπο το να μισείς!
* Μπορείτε να μας περιγράψετε, την εμπειρία, τις μνήμες, τα συναισθήματά σας από εκείνη την περίοδο;
Ειλικρινά, τα πιο κοινά συναισθήματα που είχα εκείνη την εποχή ήταν το άγχος και η αβεβαιότητα. Ο πατέρας μου βρισκόταν στη φυλακή. Ήμασταν πολύ φτωχοί. Μετακομίζαμε συνεχώς σε νέα μέρη για να κρύψουμε την πραγματική μας ταυτότητα. Έχω αλλάξει τριάντα σπιτια από τότε που γεννήθηκα. Η μητέρα μου δεν μπορούσε να βρει δουλειά. Ήμουν πάντα ο “καινούργιος” στο σχολείο. Γι’ αυτό και δέχτηκα άγριο μπούλινγκ. Ήταν μια πολύ δύσκολη και εξαντλητική περίοδος της ζωής μου. Κάθε μέρα ένιωθα ότι η ζωή μου γινόταν όλο και χειρότερη. Ήμουν επτά χρόνων όταν ο πατέρας μου μπήκε στη φυλακή. Υπήρξαν πολλές φορές, που όταν ήμουν παιδί, χρειαζόμουν μια πατρική φιγούρα στη ζωή μου για να με προστατέψει και να με καθοδηγήσει. Ο πατέρας μου, όμως, μας εγκατέλειψε για να κυνηγήσει τις φανατικές ιδέες του.
* Τι σκέφτεται ένα αγόρι που γνωρίζει ότι ο πατέρας του ευθύνεται για τον θάνατο χιλιάδων ανυποψίαστων ανθρώπων;
Είναι δύσκολο να το περιγράψεις. Όταν ήμουν μικρός, υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι που διακιολογούσαν τον φόνο του ραβίνου Μάιρ Καχάνε, επειδή κι εκείνος ήταν τρομοκράτης. Παρόλα αυτά, μετά το χτύπημα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους έξι άνθρωποι και περισσότεροι από χίλιοι τραυματίστηκαν και, μετά το σχέδιο που αποκαλύφθηκε ότι σχεδίαζε χτυπήματα σε δέκα σημεία - σύμβολα της Νέας Υόρκης, δεν μπορούσε κανείς πια να υπερασπιστεί τις ενέργειές του. Στοχοποιούσε συνειδητά αθώους πολίτες. Όταν μεγάλωσα, συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε καμία δικαιολογία ούτε για τη δολοφονία του εξτρεμιστή ραβίνου. Τίποτα καλό δεν βγήκε από αυτό. Έγινε μάρτυρας στον χώρο του και δυστυχώς η εξτρεμιστική ιδεολογία του έχει αναζωπυρωθεί σε κάποιες ομάδες. Το μόνο που κατάφερε ο πατέρας μου είναι να διαιωνίσει τον κύκλο της βίας άλλη μια γενιά. Στόχος μου είναι το τέλος αυτής της διαιώνισης. Τουλάχιστον στη δική μου ζωή.
* Πότε και τι ήταν εκείνο που σας έκανε να επιλέξετε τον αντίθετο δρόμο από τον πατέρα σας;
Η πρώτη φορά που έγινα φίλος με κάποιον που τύχαινε να είναι Εβραίος στα 16 μου ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα πως ό,τι με μάθαιναν ήταν ένα ψέμα. Δεν ήμασταν φυσικοί εχθροί. Και αυτό με βοήθησε να αλλάξω τον τρόπο που βλέπω τον κόσμο. Από εκείνο το σημείο και μετά άρχισα διστακτικά στην αρχή να γίνομαι πιο ανοιχτόμυαλος απέναντι σε ανθρώπους που έβλεπα αρνητικά μόνο και μόνο από τα στερεότυπα που μου είχαν περάσει.
* Τι θυμόσαστε από τον πατέρα σας;
Η πρώτη ανάμνηση που έχω ως παιδί ήταν όταν ήμουν δύο χρόνων και ο πατέρας μου μας πήγε βόλτα στο λούνα παρκ του Πίτσμπεργκ, στο Κένιγουντ Παρκ. Τον θυμάμαι να παίζει και να διασκεδάζει μαζί μας. Να χαμογελάει. Πριν γίνει φανατικός, ήταν ένας πολύ ευγενικός και τρυφερός πατέρας. Ήταν πολύ έξυπνος και είχε καλή αίσθηση του χιούμορ. Κάνει την ιστορία μου ακόμα πιο τραγική αυτό. Δυστυχώς όσο μεγαλώνω ξεθωριάζουν αυτές οι παλιές, καλές αναμνήσεις. Μερικές φορές τον βλέπω να φοράει τη στολή του φυλακισμένου στις αναμνήσεις μου πριν ακόμα μπει στη φυλακή.
* Τι θα λέγατε στον γιο σας για εκείνον και τη ζωή;
Θα προσπαθούσα να εμφυσήσω λίγη από τη σοφία που αποκόμισα προσπαθώντας να διαχειριστώ τις συνέπειες των πράξεων του πατέρα μου. Θα του έλεγα να μην κρίνει αυθαίρετα τους ανθρώπους για πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με τον χαρακτήρα τους. Θα προσπαθούσα επίσης να του εξηγήσω ότι ο πατέρας μου πήρε μια σειρά φρικτές αποφάσεις γιατί ήθελε να νιώσει μέρος κάτι μεγαλύτερου από τον ίδιο. Και ότι αυτό θα 'πρεπε να είναι ένα μάθημα για όλους εμάς για το τι είμαστε ικανοί να κάνουμε όταν κάποιοι φουσκώσουν τον εγωισμό μας και τονώσουν την ανάγκη μας να ανήκουμε κάπου.
* Όταν ακούτε το όνομα Μπιν Λάντεν, τι σας έρχεται στον νου;
Ένα κακομαθημένο εγωκεντρικό πλουσιόπαιδο που χρησιμοποίησε τη δύναμη και την επιρροή της οικογένειάς του για να χτίσει τον μύθο του και να υπερασπιστεί μια ξενοφοβική και φασιστική ιδεολογία.
* Όταν ακούτε το όνομα Τραμπ;
Ακριβώς το ίδιο πράγμα.
* Σε μια ιστορική περίοδο όπως η σημερινή, όπου το μίσος, η μισαλλοδοξία, ο φονταμενταλισμός, η απανθρωπιά και οι χιλιάδες πρόσφυγες υπάρχουν δίπλα μας, τι μπορεί να σκεφτεί κανείς για τον ανθρώπινο πολιτισμό;
Όλα έχουν να κάνουν με το πώς βλέπεις τα πράγματα. Μπορείς να κοιτάξεις τα προβλήματα αυτού του κόσμου και να σκεφτείς ότι δεν μπορεί να σωθεί. Ή μπορείς να τα κοιτάξεις και να σκεφτείς "πώς μπορώ να βοηθήσω να βρεθούν λύσεις;". Η μια οπτική δεν προσφέρει καμία ελπίδα και δεν κάνει απολύτως κανένα καλό σε κανέναν. Είναι χάσιμο χρόνου και ενέργειας. Είναι γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε πολλές σοβαρές και δύσκολες προκλήσεις. Επομένως τι σκοπεύεις να κάνεις; Θα κάθεσαι να γκρινιάζεις χωρίς να προσπαθήσεις να βοηθήσεις; Σε αυτή την περίπτωση, γιατί συνεχίζεις να ζεις στον πλανήτη; Ή μπορείς να γίνεις ένας από τους πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που προσπαθούν να βρουν λύσεις σε αυτά τα οδυνηρά προβλήματα. Πιστεύω πως στον λίγο χρόνο που περνάμε στον κόσμο, τον κάνουμε είτε ελάχιστα καλύτερο είτε ελάχιστα χειρότερο. Θέλω ο κόσμος να γίνει λίγο καλύτερος από ό,τι ήταν πριν βρεθώ εγώ εδώ.
* Γνωρίζετε αυτό που συμβαίνει στα ελληνικά νησιά αλλά και στην Ευρώπη με το προσφυγικό κύμα;
Ναι, έχω γνώση αυτών των θεμάτων. Εξάλλου τις τελευταίες μέρες ήμουν στο Νταβός για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Βρέθηκα εκεί για να δουλέψω με το Crossroads Foundation και να επιστήσουμε την προσοχή των ανθρώπων στο συγκλονιστικό θέμα των προσφύγων. Έχω το προνόμιο να εργάζομαι με παιδιά που ήταν στρατιώτες, με πρόσφυγες και με ειδικούς που ασχολούνται με τα ψυχικά τραύματα των παιδιών. Ο σκοπός μας είναι να θυμίσουμε στους ανθρώπους που βρίσκονται εδώ στο Νταβός και έχουν τεράστια επιρροή και δύναμη πως οι αποφάσεις τους επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυριών ανθρώπουν που έχουν ελάχιστη επιρροή.
* Πού αποδίδετε την απήχηση του ΙSIS;
Πιστεύω πως ένας από τους κύριους λόγους που οργανώσεις όπως το ISIS βάζουν στόχο τους απλούς πολίτες της Ευρώπης είναι γιατί η πρώτη αντίδραση των ανθρώπων σε αυτές τις επιθέσεις είναι ο θυμός και ο φόβος. Με αυτόν τον τρόπο απομονώνουν πολλούς από τους πρόσφυγες και τους κάνουν να ζουν σε κλειστές κοινωνίες, όπου οι εξτρεμιστές μπορούν να έχουν μεγαλύτερη επιρροή. Μπορώ να σου πω από προσωπική πείρα ότι η απομόνωση είναι ένα βασικό συστατικό για να φανατίσεις κάποιον. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που έχουμε δει να ανεβαίνει ο εθνικισμός στην Ευρώπη και στην Αμερική. Φόβος για τον άλλον και φόβος για το άγνωστο. Αυτό ασφαλώς αποτελεί την παγίδα για την Ευρώπη από ομάδες όπως το ISIS, γιατί απομονώνουν τις μειονότητες. Αυτό τους βοηθάει να προσηλυτίζουν νέους άνδρες και νέες γυναίκες που δεν νιώθουν μέρος της κοινωνίας της Ευρώπης.
Δυστυχώς είναι πολλοί που πέφτουν σε αυτήν την παγίδα. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι υπάρχει η ελπίδα. Η άνοδος του εθνικισμού είναι μια τάση, αλλά δεν νομίζω να έχει διάρκεια. Είναι μοιραίο λάθος να πιστεύουν ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν στο κενό. Οι ακραίοι ρατσιστές είτε δεν γνωρίζουν είτε δεν νοιάζονται είτε απλώς αρνούνται να αναγνωρίσουν τον ρόλο που έχουν παίξει στο πρόβλημα, βοηθώντας αντιδημοκρατικές ηγεσίες στη Μέση Ανατολή. Και οδηγώντας έτσι ανθρώπους κατευθείαν στην αγκαλιά ομάδων όπως το ISIS.
Μπορείς να το φανταστείς; Αυτή τη στιγμή κάποιοι στυγνοί δικτάτορες κλέβουν από τις ίδιες τις χώρες τους το πιο πολύτιμο ορυκτό στον κόσμο. Την ίδια στιγμή εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από τον ζυγό αυτών των φανατικών με την οικονομική υποστήριξη των δυτικών κυβερνήσεων και τον εξοπλισμό αμερικανικών και ευρωπαϊκών βιομηχανιών όπλων που νοιάζονται μόνο για τα κέρδη τους. Και για την οικονομική σταθερότητα λίγων εις βάρος των πολλών. Για μένα είναι μια αδιάσειστη αλήθεια αυτό. Και βλέπουμε την αποτυχία της Δύσης να αναγνωρίσει αυτή την πολύχρονη αδικία. Δεν μπορούμε να ζούμε πια σε αυτή την άγνοια και πιστεύω ότι κάθε μέρα το συνειδητοποιούν αυτό όλο και περισσότεροι άνθρωποι.
* Το βιβλίο σας είναι καταθεση ψυχής, εμπειριών, είναι εξομολόγηση ή δώρο ειρήνης;
Ξεκάθαρα κατάθεση ψυχής. Είναι η ιστορία ενός παιδιού που προσπαθεί να διαχειριστεί μια πολύ σύνθετη και δύσκολη κατάσταση. Έχω περάσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου προσπαθώντας να καταλάβω τους λόγους που ο πατέρας μου εγκατέλειψε την οικογένειά του για μια φανατική ιδεολογία. Ήθελα επίσης να δείξω στον κόσμο μια εμπειρία η οποία είναι μοναδική για τους μουσουλμάνους. Η μεγάλη πλειονότητα των μουσουλμάνων του κόσμου δεν δέχεται τέτοια πλύση εγκεφάλου. Και αφού εγώ επέλεξα την ειρήνη, μπορούν να την επιλέξουν κι άλλοι. Πιστεύω ότι αυτό το μάθημα είναι πολύτιμο.
