Με διορατικότητα και μεθοδικότητα ο Πούτιν "χτίζει" το τείχος ασφαλείας που θωρακίζει τα ζωτικά συμφέροντα και τις στρατηγικές συμμαχίες της Ρωσίας στην ασταθή Μέση Ανατολή διαπραγματευμένος ταυτόχρονα με τους δύο ισχυρότερους παίκτες της περιοχής και υλοποιώντας το ευρύτερο σχέδιό του για "αποκατάσταση" της ρωσικής διπλωματικής και οικονομικής επιρροής στον μεσανατολικό χώρο, 26 χρόνια αφότου κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση.
Σχεδόν ένα μήνα μετά την ιστορική επίσκεψη στη Μόσχα του βασιλιά Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας, που εγκαινίασε ένα νέο κεφάλαιο οικονομικής, ενεργειακής και στρατιωτικής συνεργασίας Ρωσίας - Ριάντ, ο Ρώσος πρόεδρος έφτασε χτες στην Τεχεράνη με την ευκαιρία της τριμερούς συνάντησης κορυφής Ιράν, Ρωσίας, Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, κεντρικό θέμα αυτού του ταξιδιού δεν είναι άλλο από την περαιτέρω σύσφιξη των ρωσο-ιρανικών σχέσεων στη σκιά της επαπειλούμενης αποχώρησης των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά και της έκβασης του πολέμου στη Συρία καθώς Μόσχα και Τεχεράνη είναι οι δύο από τους ισχυρότερους υποστηρικτές του Άσαντ.
Η στρατιωτική βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας για τον Σύρο Πρόεδρο, επιτρέποντάς του να καταγάγει μια σειρά σημαντικών νικών στο πεδίο της μάχης από το 2015 κι έπειτα, και να αποκαταστήσει τον έλεγχό του στο μεγαλύτερο μέρος της Συρίας. Η Μόσχα προσπαθεί τώρα να αξιοποιήσει το μομέντουμ δίνοντας νέα ώθηση στις διπλωματικές προσπάθειες διευθέτησης της σύγκρουσης και τερματισμού του πολέμου, συμπεριλαμβανομένης μιας πολυμερούς διάσκεψης στο θέρετρο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας, τον επόμενο μήνα.
"Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι που, εκτός από τις διμερείς σχέσεις, οι δύο χώρες μας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή", δήλωσε ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχάνι υποδεχόμενος τον Βλαντίμιρ Πούτιν. "Πρόκειται για μια πολύ σημαντική επίσκεψη. Δείχνει την αποφασιστικότητα της Τεχεράνης και της Μόσχας να εμβαθύνουν τη στρατηγική συμμαχία τους που θα διαμορφώσει το μέλλον της Μέσης Ανατολής", τόνισε υψηλόβαθμος Ιρανός αξιωματούχος που μίλησε στο πρακτορείο Reuters υπό τον όρο της ανωνυμίας. "Ρωσία και Ιράν βρίσκονται υπό αμερικανική πίεση (...) Η Τεχεράνη δεν έχει άλλη επιλογή παρά να στηριχθεί στη Μόσχα για να χαλαρώσουν οι ΗΠΑ την πίεση", πρόσθεσε ο ίδιος. Άλλος Ιρανός αξιωματούχος, τον οποίο επικαλείται το πρακτορείο, σημείωσε πως η επιθετική πολιτική του Τραμπ έναντι της χώρας του "δεν άφησε άλλη επιλογή στη διαιρεμένη σε αντίπαλες παρατάξεις ιρανική ηγεσία, από το να ενωθεί και να ευθυγραμμιστεί με τη Ρωσία".
Η χρονική συγκυρία της επίσκεψης φαίνεται να δικαιολογεί απόλυτα την αμοιβαία προσπάθεια σύσφιξης των σχέσεων, μια ημέρα αφότου το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε νέες κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και του Ιράν χαρακτηρίζοντας μάλιστα τις δύο χώρες «εχθρούς της Αμερικής».
Πετρελαϊκός οδικός χάρτης
Ο Πούτιν, που συνοδεύεται από πολλούς υπουργούς και αξιωματούχους, είχε αρχικά συνάντηση με τον ομόλογό του Χασάν Ροχανί και αργότερα έγινε δεκτός από τον ανώτατο πνευματικό ηγέτη του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, οι διμερείς συνομιλίες θα επικεντρωθούν στην κρίση στη Συρία και στην κατάσταση που δημιουργείται από την απειλή των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ωστόσο, ψηλά στην ατζέντα των συνομιλιών βρίσκεται η διμερής συνεργασία στον ενεργειακό τομέα, όπου οι δύο χώρες έχουν αμοιβαία συμφέροντα, ενώ είναι από τους καθοριστικούς παράγοντες εξασφάλισης επάρκειας στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα και ομαλής λειτουργίας της διεθνούς αγοράς.
Έτσι, οι ιθύνοντες της ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας Rosneft και της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου του Ιράν (NIOC) παρουσίασαν οδικό χάρτη για την υλοποίηση έργων στρατηγικής σημασίας στον τομέα της εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου στο έδαφος του Ιράν. Ο εκτελεστικός διευθυντής της Rosneft Ίγκορ Σέτσιν δήλωσε μετά την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας ότι τα δύο μέρη πολύ σύντομα θα είναι σε θέση να υπογράψουν δεσμευτικές συμφωνίες, οι οποίες προβλέπουν επενδύσεις σε κοινά έργα εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που μπορεί να οδηγήσουν σε παραγωγικό δυναμικό της τάξης των 55 εκατομμυρίων τόνων ετησίως. Κατά τον Σέτσιν, πρόκειται «για μια ολόκληρη σειρά κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου» τα οποία θα αξιοποιηθούν από κοινού με τους Ιρανούς. Σημειώνεται ότι το Ιράν διαθέτει από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου παγκοσμίως, η εκμετάλλευση των οποίων άρχισε ουσιαστικά τη δεκαετία του '80.
Αν και επί χρόνια ανταγωνιστές, οι δύο χώρες είδαν τις σχέσεις τους να αναθερμαίνονται μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και πλέον συνεργάζονται ολοένα και στενότερα υπέρ των κοινών γεωπολιτικών συμφερόντων τους. Όπως μετέδωσε το ιρανικό πρακτορείο IRNA, ο στρατηγός Βαλέρι Γκερασίμοφ, επικεφαλής του γενικού επιτελείου στρατού της Ρωσίας, έφτασε νωρίτερα χθες στην Τεχεράνη για να συζητήσει με τον Ιρανό ομόλογό του, στρατηγό Μοχαμάντ Μπαγερί «για τη Συρία (...) και τη μάχη κατά της τρομοκρατίας». Η τελευταία επίσκεψη του Πούτιν στην Τεχεράνη είχε πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο του 2015 και αποτέλεσε ευκαιρία για να συμφωνήσουν Μόσχα και Τεχεράνη στην κοινή στρατηγική που θα ακολουθούσαν στον συριακό εμφύλιο.
Η Ρωσία, που προμηθεύει το Ιράν με στρατιωτικό εξοπλισμό προκαλώντας την οργή της Ουάσιγκτον, καταγγέλλει τακτικά, όπως και η Τεχεράνη, τις "μονομερείς ενέργειες" των ΗΠΑ και την τάση τους να καταφεύγουν στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων για να προωθούν τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής τους. Επίσης η Μόσχα επέκρινε έντονα τις δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απείλησε να αποχωρήσει από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Σινο-ρωσική κοινή γραμμή
Στο μεταξύ, την ίδια ώρα, συνεχίζεται η πολιτική σύσφιξης των σινο-ρωσικών σχέσεων στο πλαίσιο της οποίας ο Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ είχε χθες συνομιλίες στο Πεκίνο με τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και τον Κινέζο ομόλογό του Λι Κετσιάνγκ. Τα θέματα που συζητήθηκαν επικεντρώθηκαν σε θέματα οικονομικής συνεργασίας, ανάμεσά τους και η καθιέρωση κοινού συστήματος πληρωμών προκειμένου να παρακαμφθεί το αμερικανικό δολάριο.
Ο Πρόεδρος Σι διακήρυξε ότι η Κίνα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τη Ρωσία για να διευρύνει τη διμερή συνεργασία, να διατηρήσει τον στενό συντονισμό στις διεθνείς υποθέσεις και να προωθήσει την οικοδόμηση μιας κοινότητας κοινού μέλλοντος. Ο Κινέζος Πρόεδρος δήλωσε ότι πιστεύει πως η ολοκληρωμένη στρατηγική σχέση συντονισμού μεταξύ Κίνας και Ρωσίας θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες και θα επιτύχει νέα αποτελέσματα. Οι δυο χώρες διαπραγματεύονται τη χρήση των εθνικών νομισμάτων τους, του ρουβλίου και του γιουάν, για τις μεταξύ τους συναλλαγές καθώς και για τη συμβατότητα χρήσης της ρωσικής πιστωτικής κάρτας Mir με το κινεζικό σύστημα πληρωμών Union Pay.
