Εκτός από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την παγκόσμια υπερθέρμανση, την κλιματική αλλαγή, ο πλανήτης έχει να αντιμετωπίσει μια ακόμα "υπερθέρμανση" άλλης, πλην ακραίας μορφής: τη βραδυφλεγή βόμβα του παγκόσμιου χρέους.
Την ώρα που όλο και περισσότερος πλούτος παράγεται και συσσωρεύεται στα χέρια όλο και πιο λίγων, οι υπεραξίες της ψηφιακής οικονομίας και των brand names εκτοξεύονται στα ύψη και οι αγορές των κάθε λογής χρεογράφων... αγάλλονται, ένα αόρατο ρολόι κάπου στο βάθος μετράει αντίστροφα. Κανείς δεν ξέρει πότε οι δείκτες του θα δείξουν την ώρα "μηδέν".
Ώς τότε, οι υψηλά ιστάμενοι του παγκόσμιου συστήματος, όπως η Τζάνετ Γέλεν, η πρόεδρος της Fed, θα μας διαβεβαιώνουν πως ο κόσμος δεν πρόκειται να ξαναζήσει οικονομικό κραχ, τουλάχιστον για... όσο ζούμε (η ίδια πάντως είναι 71 ετών...) και αυτό χάρις στις μεταρρυθμίσεις που έγιναν στο τραπεζικό σύστημα. Σημειωτέον ότι ο Τραμπ είχε υποσχεθεί προεκλογικά πως θα "απελευθέρωνε τις αστείρευτες δυνάμεις του καπιταλισμού", ανάμεσά τους κι εκείνες των τραπεζών, για να "ξανακάνει μεγάλη την Αμερική"...
Όμως, η πραγματικότητα δεν είναι άλλη απ' αυτή που δείχνουν οι αριθμοί: ο κόσμος κάθεται κυριολεκτικά πάνω σε μια βόμβα χρέους, το εκρηκτικό δυναμικό της οποίας αυξήθηκε ακόμη περισσότερο φέτος, εντείνοντας φόβους, εικασίες, ανασφάλεια για ένα νέο παγκόσμιο χρηματο-οικονομικό κραχ.
Limit up
Το ύψος του παγκόσμιου χρέους (δημόσιου, επιχειρήσεων, νοικοκυριών) έχει εκτοξευτεί στο αστρονομικό επίπεδο - ρεκόρ των 217 τρισ. δολαρίων σύμφωνα με στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2017! Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 327% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Τα στοιχεία προέρχονται από το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF), έναν οργανισμό που θεωρείται ως ένας από τους πλέον αξιόπιστους φορείς παρακολούθησης και καταγραφής των ροών κεφαλαίων σε παγκόσμια κλίμακα.
Η αυξητική τάση του χρέους οφείλεται κυρίως στον δανεισμό των αναδυόμενων οικονομιών με άλλα 3 τρισ. δολάρια εφέτος, εντείνοντας τους κινδύνους και κατ’ επέκταση την αστάθεια λόγω των βραχυπρόθεσμων αποπληρωμών σε χώρες που "συνδέθηκαν" σχετικά πρόσφατα με το "δίκτυο" της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
Υπάρχει κι ένα άλλο ανησυχητικό στοιχείο που φέρνει στην επιφάνεια η ανάλυση των δεδομένων: η ανισοκατανομή του χρέους. Το βάρος δεν κατανέμεται ομοιόμορφα σε χώρες και τομείς. Ορισμένες χώρες, για παράδειγμα, έχουν προχωρήσει σε απομόχλευση, αντιθέτως την ίδια ώρα άλλες έχουν δημιουργήσει πολύ υψηλά επίπεδα χρέους συνεχίζοντας ή ακόμα και αυξάνοντας τον δανεισμό τους.
Με τις ανεπτυγμένες οικονομίες να επιμένουν στην απομόχλευση μειώνοντας το συνολικό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος τους κατά περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια το περασμένο έτος, η έκθεση του IFF αναφέρει ότι το συνολικό χρέος των ανεπτυγμένων χωρών αυξήθηκε "μόλις" κατά 3 τρισ. δολάρια το πρώτο τρίμηνο φέτος φτάνοντας στα 56 τρισ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 218% του συνολικού τους ΑΕΠ, που όμως είναι πέντε ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το αντίστοιχο του πρώτου τριμήνου του 2016!
Στην Κίνα αντιστοιχούν 2 τρισ. δολάρια από αυτή την αύξηση, με το χρέος της να ανέρχεται πλέον στα 33 τρισ. δολάρια, κυρίως λόγω της αύξησης του δανεισμού των νοικοκυριών, αλλά και του δανεισμού των επιχειρήσεων. «Το αυξανόμενο χρέος ίσως δημιουργήσει αντιξοότητες στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και εν τέλει μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα» προειδοποιούν οι συντάκτες της έκθεσης.
Σε κάποιες περιπτώσεις η απότομη αύξηση των επιπέδων χρέους έχει αρχίσει να αποτελεί αρνητικό παράγοντα για το πιστοληπτικό προφίλ ορισμένων χωρών, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και του Καναδά. Σύμφωνα με το IIF οι αναδυόμενες αγορές έχουν πάνω από 1,9 τρισ. δολάρια ομολόγων και δανείων που λήγουν έως τα τέλη του 2018 και 15% εξ αυτών έχουν νόμισμα αναφοράς το δολάριο. Τις μεγαλύτερες αποπληρωμές χρέους έχουν η Κίνα, η Ρωσία, η Κορέα και η Τουρκία.
Το χρέος των αναδυόμενων αγορών σε σκληρά νομίσματα αυξήθηκε κατά 200 δισ. δολάρια τον περασμένο χρόνο, ποσό που αντιπροσωπεύει τον ταχύτερο ρυθμό αύξησής του από το 2014. Μάλιστα, το 70% αυτού του νέου χρέους είναι σε δολάρια.
Ο Ντράγκι... μίλησε, το ευρώ σκαρφάλωσε
Στο μεταξύ, στο παράλληλο σύμπαν της ευρω-οικονομίας, όπου "κάποιοι" έχουν κάνει στόχο ζωής την άρση των μέτρων στήριξης της ΕΚΤ και κατά συνέπεια την αύξηση των επιτοκίων, μια χθεσινή ομιλία του Μάριο Ντράγκι σε συνέδριο στην Πορτογαλία ήταν αρκετή για να στείλει κύματα χαράς και ανακούφισης. Ωστόσο, μάλλον θα πρέπει να απογοητεύτηκαν καθώς "πηγές που γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης" του κεντρικού τραπεζίτη έσπευσαν αμέσως να διευκρινίσουν πως απλώς ο Ντράγκι ήθελε να στείλει ένα "μήνυμα ανοχής" σε μια περίοδο χαμηλότερου πληθωρισμού από το επίπεδο - στόχο του 2% και όχι για άμεση αλλαγή πολιτικής της ΕΚΤ.
Η ισοτιμία του ευρώ πάντως εκτινάχθηκε χθες το πρωί σε υψηλό έτους, στα 1,1381 δολάρια, διευρύνοντας τα κέρδη του 1,4% που σημείωσε προχθές. Οι αναφορές που έκανε ο Ντράγκι στην ομιλία του για σταδιακή προσαρμογή των παραμέτρων της νομισματικής πολιτικής έπεισαν τους επενδυτές ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αρχίσει την άρση των μέτρων στήριξης της οικονομίας.
Οι πηγές δήλωσαν ότι ο Ντράγκι ήθελε να αναγνωρίσει τα πρόσφατα ισχυρά οικονομικά στοιχεία και να προετοιμάσει την αγορά για μια απόφαση το φθινόπωρο αναφορικά με το μέλλον του προγράμματος αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, χωρίς όμως να αναλάβει κάποια δέσμευση. Ήθελε επίσης να τονίσει ότι η ΕΚΤ δεν θα προχωρήσει αυτομάτως σε χαλάρωση της πολιτικής της. Αντ’ αυτού, είναι έτοιμη να επιτρέψει να υπάρξει περισσότερος χρόνος έως ότου η άνοδος των τιμών διαμορφώσει επίπεδα πληθωρισμού λίγο κάτω του 2%
