Live τώρα    
13°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
8.6°C15.2°C
1 BF 88%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
11 °C
8.5°C13.0°C
1 BF 63%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
11.0°C14.4°C
2 BF 76%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
9 °C
8.8°C12.5°C
3 BF 81%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.1°C
0 BF 100%
Η "Chinatown" της Αβάνας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η "Chinatown" της Αβάνας

Δεν υπάρχει ήπειρος χωρίς κινεζούπολη. Χωρίς την “Chinatown”, όπως είναι γνωστή παγκοσμίως από Νέα Υόρκη μέχρι Σίδνεϊ, ή “quartier chinois”, όπως αποκαλείται σε Παρίσι, Λυών, Κεμπέκ και εν γένει τον γαλλόφωνο κόσμο, ή “barrio chino” στην ισπανόφωνη Αμερική, όπου το “barrio” (γειτονιά) της Πόλης του Μεξικού είναι παλαιότερο και από τη γνωστότερη “Chinatown” του κόσμου, εκείνη του Σαν Φρανσίσκο.

“Chinatown” διαθέτουν αρκετές μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Λίβερπουλ και το Άμστερνταμ, ασιατικές όπως η Μανίλα, η Γιανγκόν και η Σιγκαπούρη, ακόμη και αφρικανικές, όπως είναι το Quartier Chinois στην πρωτεύουσα της Μαδαγασκάρης Ανταναναρίβο ή της Καζαμπλάνκα.

Από δούλοι, εργάτες

Ιστορική κινεζούπολη, παρότι δεν είναι ευρέως γνωστή αν και από τις παλαιότερες στην αμερικανική ήπειρο, είναι αυτή της Αβάνας. Το 1847 ήλθαν στην κουβανική πρωτεύουσα οι πρώτοι Κινέζοι, προερχόμενοι κυρίως από Χονγκ Κονγκ, Μακάο και Ταϊβάν, προκειμένου να δουλέψουν ως εργάτες γης στις φυτείες ζαχαροκάλαμου όταν καταργήθηκε ο θεσμός της δουλείας και εμφανίστηκε ζήτηση εργατικών χεριών, καθώς η παραγωγή ζάχαρης είναι το κυριότερο παραγόμενο προϊόν της Κούβας.

Η πρώτη οργανωμένη αποστολή πάντως ξεκίνησε 10 χρόνια αργότερα, όταν στις 3 Ιουνίου 1857 αναχώρησαν για την Κούβα 200 Κινέζοι εργάτες με οκταετές συμβόλαιο. Αυτοί οι “κούληδες” αντιμετώπισαν εχθρική στάση, ανάλογη εκείνης που επιφυλασσόταν παλαιότερα στους Αφρικανούς σκλάβους, με αποτέλεσμα η αυτοκρατορική κυβέρνηση της Κίνας να στείλει το 1873 επιθεωρητές προκειμένου να διαπιστώσουν τις συνθήκες εργασίας των Κινέζων.

Τα επόμενα 35 χρόνια οι Κινέζοι στο νησί αυτό της Καραϊβικής (η Κούβα θεωρείται ευρέως νησί της Καραϊβικής παρότι θα μπορούσε να χαρακτηρίζεται νησί και Καραϊβικής και Ατλαντικού, τα θαλάσσια ρεύματα του οποίου επηρεάζουν μέρος της ακτογραμμής της) θα ξεπερνούσαν τους 120.000. Αριθμός μεγάλος αν ληφθεί υπόψη ότι στο μέσον της δεκαετίας 1860 - 1870 ο πληθυσμός του Χονγκ Κονγκ ήταν ακόμη του ίδιου μεγέθους: 123.000 Κινέζοι πλέον 2.000 Αμερικανών και Ευρωπαίων. Σταδιακά όμως ο αριθμός τους άρχισε να φθίνει.

Κινεζοκουβανοί στρατηγοί

Παρότι το 1898 έφθασαν στο νησί Κινεζοαμερικανοί από την Καλιφόρνια για να πολεμήσουν στον Ισπανοαμερικανικό Πόλεμο που άρχισε στις 21 Απριλίου και οδήγησε στην ανεξαρτησία της Κούβας, ο αριθμός τους μειώθηκε δραστικά. Και τούτο διότι αρκετοί Κινέζοι ήταν πιστοί στους αποικιοκράτες και έτσι αναχώρησαν μαζί τους τον Δεκέμβριο του 1898 για την Ισπανία προτού ακόμη κηρυχθεί η ανεξαρτησία της χώρας -που την ενδιάμεση περίοδο βρέθηκε υπό αμερικανική κατοχή- το 1902.

Αυτό όμως δεν σημαίνει πως όλοι οι Κινέζοι συντάχθηκαν με τους αποικιοκράτες. Κάθε άλλο. Μάλιστα, τρεις Κινεζοκουβανοί στρατηγοί διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Κουβανική Επανάσταση. Παρά ταύτα, η δραστηριοποίησή τους στην οικονομία αναπτυσσόταν διαρκώς. Το 1893 η κινεζική κοινότητα άνοιξε μέχρι και καζίνο, το Chung Wah.

Σε αντίθεση με άλλες κινεζουπόλεις ανά την υφήλιο, όπου οι Κινέζοι ζούσαν, διασκέδαζαν και παντρεύονταν μεταξύ τους, στην Αβάνα η στάση τους ήταν πιο “εξωστρεφής”. Έτσι ξεκίνησαν μαζικές επιμιξίες Κινέζων, καθώς άρχισαν να αγοράζουν σκλάβες προερχόμενες από την Αφρική με σκοπό να τις ελευθερώσουν και να τις πάρουν συζύγους. Τα στοιχεία που κατεγράφησαν και ταξινομήθηκαν εκείνη την εποχή δείχνουν ότι μόλις των 1% των Κινέζων μεταναστών ήταν γυναίκες.

Σταδιακά ξεκίνησαν και σχέσεις με λευκές και μαύρες Κουβανές, προς το τέλος του 19ου και τον 20ό αιώνα. Τα παιδιά που γεννιούνταν όμως σταδιακά αφομοιώνονταν και έτσι μαζί με τα μανδαρίνικα και τα καντονέζικα η κοινότητα άρχισε να μιλάει και ισπανικά, αλλά και αγγλικά και συν τω χρόνω οι Κινέζοι προσδιορίζονταν ως Κουβανοί κινεζικής καταγωγής.

Τη δεκαετία του 1920 έφθασαν άλλοι 30.000 Κινέζοι από την Καντόνα. Τα χρόνια όμως πέρασαν και στην κοινότητα έχουν απομείνει μόλις 3.000 αμιγώς Κινέζοι στην Αβάνα, εκ των οποίων ελάχιστοι, περί τους 400, ήταν οι “καθαρόαιμοι” που μιλούσαν ακόμη κινέζικα, κυρίως δε καντονέζικα, αλλά και αυτοί μεγάλης ηλικίας. Βέβαια, εκτός από αυτούς που μιλούν κινέζικα, οι κινεζικής καταγωγής Κουβανοί ανέρχονται σύμφωνα με το CIA World Factbook σε 114.240 και ομιλούν μανδαρίνικα, καντονέζικα και κουβανοϊσπανικά. Πολλοί ζουν σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες και κυρίως στην πολιτεία της Φλόριντα, ενώ αρκετοί ζουν σε Πουέρτο Ρίκο, Δομινικανή Δημοκρατία και Καναδά.

Η παρακμή

Παρότι κάποτε ήταν μία από τις μεγαλύτερες κινεζικές συνοικίες σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο, καταλαμβάνοντας 44 οικοδομικά τετράγωνα στην Αβάνα, σήμερα η “Chinatown” της κουβανικής πρωτεύουσας έχει παρακμάσει και περιορίζεται σε λίγες δεκάδες κατοικίες και καταστήματα γύρω από την “Calle (οδό) Zania”.

Βασικός λόγος ήταν το ότι, αμέσως μετά την επικράτηση της κουβανικής επανάστασης την Πρωτοχρονιά του 1959 και την ανατροπή και φυγή του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα στις 3 τα ξημερώματα της 1ης Ιανουαρίου στη Σιουδάδ Τρουχίγιο της Δομινικανής Δημοκρατίας μαζί με την οικογένεια, τους υπουργούς, 40 υποστηρικτές του και 700 εκατομμύρια δολάρια σε ρευστό και έργα τέχνης, έφυγαν και πολλοί Κινέζοι επιχειρηματίες. Οι περισσότεροι από αυτούς πέρασαν απέναντι, στις ΗΠΑ.

Διεθνείς παρατηρητές προβλέπουν ότι, όπως αποκόμιζαν οι Κινέζοι κέρδη επί του διεφθαρμένου καθεστώτος Μπατίστα (τζόγος, πορνεία, ναρκωτικά, ξέπλυμα χρήματος), αναμένεται να πράξουν μελλοντικά κάτι ανάλογο στην Κούβα. Το ίδρυμα Stratfor για παράδειγμα άφησε να εννοηθεί σε έκθεση της 16ης Μαΐου 2008, με τίτλο “Organized Crime in Cuba”, ότι κινεζική, ρωσική, μεξικανική και κολομβιανή μαφία είναι από τις κυριότερες υποψήφιες να δραστηριοποιηθούν εάν καταρρεύσει το σημερινό καθεστώς.

Προς το παρόν πάντως οι Κινέζοι που ζουν στην Αβάνα θεωρούνται εργατικοί, έντιμοι και νομοταγείς, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Μία από αυτές είναι ότι το εμπάργκο που έχει επιβληθεί εδώ και σχεδόν μισό αιώνα στη χώρα από τις ΗΠΑ (σημειωτέον ότι οι ποινές για όσους το σπάσουν είναι πολύ μεγάλες και μεταξύ αυτών που έχουν κατηγορηθεί πως το παρέκαμψαν εμμέσως ήταν το 1998 ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ) κατέστησε εξαιρετικά δύσκολη τη συντήρηση των παραδοσιακών κτηρίων του Barrio Chino, καθώς μάλιστα η κυβέρνηση της Αβάνας διαθέτει περιορισμένους πόρους για ένα έργο που θεωρεί “περιττή πολυτέλεια”. Αλλά ούτε η ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να αναλάβει ή να υποστηρίξει ένα τέτοιο έργο, αφού απλούστατα δεν υφίσταται καν.

Κινεζικές επενδύσεις

Μόλις τα τελευταία χρόνια το Πεκίνο μέσω κρατικών επιχειρήσεων και Καναδοί επιχειρηματίες κινεζικής καταγωγής έχουν αρχίσει να επενδύουν δίνοντας πνοή στην κινεζούπολη, που κινδύνευε να εξαφανιστεί. Αυτό δεν είναι άσχετο με το ότι οι Κινέζοι είναι ο δεύτερος εμπορικός εταίρος της Κούβας παρότι η φιλορωσική κυβέρνηση του Κάστρο είχε καταδικάσει το 1979 την επέμβαση στο Βιετνάμ.

Ο κίνδυνος εξαφάνισης γίνεται αντιληπτός ποικιλοτρόπως. Ενδεικτικό είναι πως πλέον έχει απομείνει μόνο μία εφημερίδα για τους κινεζόφωνους της χώρας, η “Kwong Wah Po”, η οποία εκδίδεται κάθε Τετάρτη τυπωμένη με παλιά τυπογραφικά σε 650 αντίτυπα. Προσπάθειες πάντως να διατηρηθεί η ζωή της κοινότητας ξεκίνησαν με την ίδρυση και τη λειτουργία της Escuela de la Lengua προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι κινεζικής καταγωγής Κουβανοί να “ξαναδιδαχτούν” την ιστορία της κοινότητάς τους και να “ξαναμάθουν” τη γλώσσα τους.

Οι Κουβανοί αυτοί, βουδιστές, ταοϊστές και καθολικοί, ειδικεύονται κατά πλειονότητα ως αισθητικοί, κομμώτριες, μηχανικοί, εστιάτορες και διαχειριστές μικρών παντοπωλείων, με τη νεότερη γενιά να στρέφεται και στις τέχνες (μουσική, τραγούδι, ζωγραφική, μόντελινγκ, θεάματα), ενώ έχουν αναβιώσει εορτές και παραδιασιακές τέχνες όπως ο εορτασμός της κινεζικής Πρωτοχρονιάς και το κινεζικό θέατρο. Όλα αυτά συμβαίνουν κατά βάση στο Barrio Chino, όπου λειτουργεί και μουσείο.

Puerta de los Dragones

Η κουβανική “Chinatown” βρίσκεται πολύ σε ένα από τα γνωστά αξιοθέατα της Αβάνας, το Καπιτώλιο, οπότε είναι εύκολο να την εντοπίσει ο επισκέπτης και να την περπατήσει. Η κύρια είσοδος είναι η εντυπωσιακή Puerta de los Dragones, η οποία φέρει επιγραφή με κινεζικά ιδεογράμματα που σε καλωσορίζουν στην κινεζική γειτονιά.

Ο κεντρικός δρόμος του Barrio Chino είναι η Cuchillo de Zanja, στο κέντρο της κινεζούπολης. Το πρωί και το απόγευμα είναι γεμάτη από κόσμο και τρίκυκλα ποδήλατα που πάνε κι έρχονται σε στενούς δρόμους όπου δεσπόζουν κινεζικά πανό και επιγραφές. Το βράδυ ο πεζόδρομος είναι γεμάτος με καθίσματα έξω, ζαρντινιέρες, παραδοσιακά δίπατα σπίτια, τουρίστες ως αργά, ζωντάνια, μουσική παντού.

Η κουζίνα του Barrio Chino

Παρότι πρόκειται για μια φτωχή γειτονιά, είναι ασφαλής για τους ξένους και αξίζει τον κόπο να την επισκεφθούν και για φαγητό. Τέσσερις λόγοι για τους οποίους πρέπει να γευματίσει -ή ακόμη καλύτερα να δειπνήσει- κάποιος σε ένα από τα εστιατόρια της κινεζικής συνοικίας, τα οποία είναι διάσπαρτα ανάμεσα στα εμπορικά καταστήματα, είναι οι “γενναίες” μερίδες, οι φθηνές τιμές, ανάλογες εκείνων που πληρώνουν οι ντόπιοι, το γεγονός ότι μερικά από αυτά (ειδικά όσα σερβίρουν “πρόχειρο φαγητό”) κλείνουν αργά και βεβαίως για την “εμπειρία”.

Εννοείται ότι ένα από τα πιάτα που πρέπει να δοκιμάσει ο επισκέπτης είναι το “τσοπ σουέι”. Πρόκειται για πιάτο που προέρχεται από τους Κινέζους της αμερικανικής ηπείρου, το οποίο διαδόθηκε και έγινε δημοφιλές σε όλον τον κόσμο, καθώς η γεύση του είναι, συγκριτικά με άλλα πιάτα της κινεζικής κουζίνας, πιο κοντά στον “ουρανίσκο” των Δυτικών.

Στην κανονική εκδοχή του περιέχει κομμάτια κρέατος τα οποία σοτάρονται μαζί με ανάμεικτα λαχανικά, σβήνονται με σόγια και σερβίρονται πάνω από ρύζι. Υπάρχει η εκδοχή του με θαλασσινά (κυρίως με γαρίδες) αλλά και για χορτοφάγους (με κάστανα, βλαστάρια μπαμπού, ντομάτα, φύτρα φασολιού, πράσινα φασόλια, μπιζέλια και σάλτσα). Ενδιαφέρουσες είναι οι σαλάτες και τα ζυμαρικά, όπως επίσης και τα “τηγανητά”, ειδικά δε τα πιάτα με ρύζι και γαρίδες.

Δεδομένου ότι το χρώμα είναι λιγότερο “ασιατικό” σε σχέση με άλλες “Chinatowns” του δυτικού κόσμου, καθώς η “αύρα” της Καραϊβικής είναι πιο έντονη και ανάκατη με “αστική” αισθητική, αφού η κοινότητα και μικρή είναι και με μεγάλο μέσο όρο ηλικίας, τα εστιατόρια προσφέρονται για τον επισκέπτη που αναζητά κινεζικό “χρώμα” καθώς αυτό είναι πολύ εντονότερο στα εστιατόρια. Αυτό οφείλεται στο ότι αρκετά λειτουργούν από οικογένειες που ζουν στην Κούβα πριν από την επανάσταση, ακόμη και πάνω από έναν αιώνα. Ενδιαφέρον έχουν επίσης τα καταστήματα τροφίμων της περιοχής, καθώς και τα φαρμακεία της.

Τα χρώματα, οι προσόψεις, τα μπαλκόνια, οι προθήκες και η αρχιτεκτονική στη γειτονιά προσφέρονται για τους λάτρεις της φωτογραφίας, οι οποίοι θα έχουν την ευκαιρία να περάσουν αρκετό χρόνο απαθανατίζοντας μοναδικά “καρέ” που θα κάνουν εντονότερες τις αναμνήσεις τους από το ταξίδι. Η όλη “ατμόσφαιρα” δε της επίσκεψης ολοκληρώνεται με επιστροφή το βράδυ με κάποιο από τα πολυάριθμα ταξί, που είναι μεγάλα οχήματα πολλών κυβικών της δεκαετίας του 1950.

Διάσημοι Κινεζοκουβανοί ήταν ο ζωγράφος και γλύπτης Βιλφρέντο Λαμ (γιος Κινέζου μετανάστη και Κογκολέζας κόρης σκλάβας στις φυτείες), από τους κατεξοχήν εκφραστές της αφροκουβανικής κουλτούρας, ο οποίος εντυπωσίασε πολύ τον Πικάσο, ώστε να τον γνωρίσει στους πρωτοπόρους καλλιτέχνες της δεκαετίας του 1940. Ακόμη, ο διεθνούς φήμης χορευτής Γιατ - Σεν Τσανγκ Ολίβα, ο οποίος υπήρξε κορυφαίος χορευτής στο Αγγλικό Εθνικό Μπαλέτο.

Ανοικτό 11 ώρες την ημέρα, από τις 10.30 το πρωί έως τις 9:30 το βράδυ, το Cafe Pekin βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο του Barrio Chino με φρέσκα υλικά, μπουφέ τα μεσημέρια και παραδοσιακά πιάτα σε καλές τιμές.

Οι πινακίδες των δρόμων είναι δίγλωσσες: ισπανικά και κινέζικα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL