Ένα φιλμάκι και μια συνομιλία στο YouTube δίνουν αυτές τις μέρες τον τόνο σε δυο... ταραγμένες χώρες, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Το φιλμάκι γυρίστηκε στο Κίεβο και η συνομιλία έγινε - εάν είναι γνήσια- στην Κωνσταντινούπολη. Το φιλμάκι δείχνει δυο παλάτια, αυτό του αποκαθηλωθέντα προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς και του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών του, και το ηχητικό ντοκουμέντο -υποτίθεται ότι- περιγράφει τι διαμείφθηκε μεταξύ πατρός και υιού Ερντογάν.
Στο φιλμάκι βλέπουμε περισσότερες χρυσοποίκιλτες κορνίζες κι από τις Βερσαλλίες, κατά προτίμηση να πλαισιώνουν άτεχνα γιγαντιαία πορτρέτα των ενοίκων του σπιτιού, πολυτελή έπιπλα, αστραφτερούς πολυελαίους, βαρύτιμα χαλιά, τα οποία προφανώς δεν αγοράστηκαν από τις νόμιμες απολαβές των δύο υψηλών κρατικών αξιωματούχων.
Στο YouTube ακούμε το αμίμητο: «Γιε μου, εξαφάνισε αμέσως όλα τα λεφτά που έχεις στο σπίτι», που λέει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον υιό του Μπιλάλ εκείνες τις μέρες του Δεκεμβρίου που οι εισαγγελείς ετοιμάζονταν να κάνουν έρευνες εναντίον του. Τα ποσά που αναφέρονται στη συνομιλία είναι αστρονομικά, 30 εκατομμύρια ευρώ και πολλά εκατομμύρια δολάρια. Οι έρευνες δεν ξεκίνησαν ποτέ, οι εισαγγελείς μετατέθηκαν ή απολύθηκαν.
Τόσο το φιλμάκι, η γνησιότητα του οποίου δεν αμφισβητείται, όσο και το ηχητικό ντοκουμέντο, τη γνησιότητα του οποίου διαψεύδει μετά βδελυγμίας ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, αναδεικνύουν τη σκοτεινή πλευρά της πολιτικής, την απέραντη διαφθορά στην κορυφή της πολιτικής πυραμίδας. Αυτά τα φαινόμενα δεν είναι ούτε μοναδικά ούτε πρωτόγνωρα, αλλά έχουν πάρει τεράστιες διαστάσεις και υπερκαλύπτουν σε μεγάλο βαθμό τις παραδοσιακές γραμμές πολιτικής αντιπαράθεσης.
Είναι λογικό να εξαγριώνονται οι περισσότεροι Ουκρανοί, ακόμη και οι οπαδοί του Γιανουκόβιτς, στη θέα της απόλυτης χλιδής, πληρωμένης με τον εθνικό πλούτο, σε μια χώρα που μεταξύ άλλων ακροβατεί στο χείλος της χρεοκοπίας. Στην Τουρκία, πάλι, δεν εξαγριώνονται όλοι οι πολίτες, αφού οι οπαδοί του Ερντογάν πιστεύουν ότι οι εχθροί του έθνους έχουν στήσει μια «βρόμικη συνομωσία» για να πλήξουν ηθικά τον ηγέτη τους.
Ωστόσο, το ζήτημα της διαφθοράς, πέρα από την απόλυτα κατανοητή οργή, προκαλεί και τη συνολική δυσπιστία των πολιτών στα κόμματα και το πολιτικό σύστημα. Όχι μόνο στην -ακόμη επίφοβη για εμφύλιο- Ουκρανία και στην Τουρκία. Σε όλο και περισσότερες χώρες η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται -εάν δεν εξαντλείται- στο «όλοι τα παίρνουν». Και μια σειρά κυρίως φασιστοειδή κόμματα πουλάνε «καθαρότητα» με αυξανόμενη επιτυχία. Είναι κοινότοπο, αλλά αληθινό: η διαφθορά κάνει κακό στη δημοκρατία.
