Η διοργάνωση του 1ου Athens Mayors’ Forum στην ελληνική πρωτεύουσα, την προηγούμενη εβδομάδα, έφερε ξανά στο προσκήνιο την ανάγκη οι πόλεις να είναι πιο ανθεκτικές. Να μπορούν, δηλαδή, να αντέξουν στις πάσης φύσεως αλλαγές, που εκτείνονται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έως τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Στο περιθώριο του φόρουμ η «Αυγή» είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον πρόεδρο του δικτύου των 100 ανθεκτικών πόλεων, Μάικλ Μπέρκοβιτς, για να μας δώσει την οπτική του για την «ανθεκτικότητα», αλλά και την ανάγκη μετάβασης στην έννοια της μητροπολιτικότητας.
* Με την ολοκλήρωση του “1ου Athens Mayors’ Forum”, το ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: Πιστεύετε ότι η στροφή στη μητροπολιτική διακυβέρνηση μπορεί να δώσει λύσεις σε προβλήματα που άπτονται της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας;
Το δίκτυο των 100 ανθεκτικών πόλεων δημιουργήθηκε από το ίδρυμα Rockefeller το 2013 για να πρωταγωνιστήσει στην αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων του 21ου αιώνα. Μιλώ για την παγκοσμιοποίηση, την κλιματική αλλαγή, τη ραγδαία αστικοποίηση. Βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι των προκλήσεων. Όμως, οι πόλεις είναι οι κατ’ εξοχήν φορείς, που μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες ανθεκτικότητας απέναντι στις μεγάλες κρίσεις και τις διαρκείς πιέσεις. Ωστόσο, συχνά, τα μεγάλα δυσεπίλυτα προβλήματα υπερβαίνουν τα όρια των δήμων και ανάγονται σε μητροπολιτικό και περιφερειακό επίπεδο. Η τρομοκρατία, οι πλημμύρες, η ανεπαρκής στέγαση και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής έχουν επεκταθεί και αναγκάζουν τα εδραιωμένα κοινωνικά, πολιτικά, λειτουργικά και γεωγραφικά όρια να επαναπροσδιοριστούν.
Την ίδια ώρα, αυτά τα προβλήματα προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για συνέργειες σε μητροπολιτικό επίπεδο. Πράγματι, οι παραδοσιακές δομές έχουν καταρρεύσει και πλέον οι νέοι εταίροι και τα εμπλεκόμενα μέρη αποκτούν ενεργό ρόλο. Κι έτσι αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος που μπορούν να παίξουν οι μητροπολιτικές δομές για την επίτευξη της ανθεκτικότητας. Υπ’ αυτήν την οπτική, λοιπόν, συνεδρίασε το Athens Mayors’ Forum, ώστε να κατανοήσουμε τη δομή και τη σύνθεση των μεγάλων πόλεων και να συζητήσουμε για καινοτόμους συνεργασίες, προκειμένου να ενισχύσουμε την αστική ανθεκτικότητα.
* Στην πρόσφατη έκθεσή του το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ σχετικά με την πρόοδο επίτευξης των στόχων του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη προειδοποιεί για τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι πόλεις. Μια από αυτές είναι η ανάγκη για χωροταξικό σχεδιασμό προσαρμοσμένο στην αύξηση του πληθυσμού. Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα καλής πρακτικής, το οποίο να ανταποκρίνεται σε αυτή την πρόκληση. Πόσο εύκολο είναι να επιτευχθεί η κοινωνική συνοχή σε μια μεγαλόπολη και ποιοι παράγοντες μπορούν να επιδράσουν θετικά σε αυτή την κατεύθυνση;
Θα χαρακτήριζα τη Μελβούρνη ως την «πόλη των πόλεων», αφού παρουσιάζει τεράστια ανομοιομορφία ως προς την πληθυσμιακή κατανομή και τους χώρους πρασίνου. Μερικοί από τους δήμους της έχουν τη χαμηλότερη αναλογία πρασίνου σε σχέση με την υπόλοιπη Αυστραλία. Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη εάν συνδυαστεί με την αναλογία γης για καλλιέργειες σε σχέση με τις οικιστικές ζώνες. Οι τελευταίες επεκτείνονται διαρκώς στα προάστια των πόλεων και άθελά τους συμβάλλουν σε μεγάλης κλίμακας καταστροφή, ιδίως όταν κάνουν την εμφάνισή τους πλημμύρες και ακολουθούν περίοδοι ξηρασίας. Αυτό οφείλεται στην κλιματική αλλαγή, που έχει καταστήσει ακραίες τις κλιματολογικές συνθήκες.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, η Μελβούρνη ως μια από τις ανθεκτικές πόλεις συνεργάζεται με το ίδρυμα για τη διαφύλαξη της φύσης επί μιας πρωτοπόρας στρατηγικής για την αποκατάσταση των δασών και του οικοσυστήματος σε όλη τη μητροπολιτική περιοχή. Όπως επισημάναμε στην έκθεσή μας η στρατηγική της Μελβούρνης αποσκοπεί στο να μετριάσει τις περιβαλλοντικές πιέσεις που προκαλούν οι πλημμύρες και η ξηρασία, όπως και να διευθετήσει την πίεση από την πληθυσμιακή αύξηση, που εγείρει ζητήματα δημόσιας υγείας και κοινωνικής περιθωριοποίησης.
* Ένας επιτυχημένος χωροταξικός σχεδιασμός συνδέεται με την ενεργειακή επάρκεια. Η συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή υποδεικνύει τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ποιες είναι οι πόλεις που έχουν προχωρήσει σε μια τέτοια επένδυση για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες;
Πέρυσι, χάρη στη δωρεά της Γραμματείας για την Ενέργεια των ΗΠΑ, το Μπούλντερ του Κολοράντο έχει καταγράψει σημαντική πρόοδο στην εφαρμογή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η πόλη σε συνεργασία με μια εταιρεία, που δραστηριοποιείται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σχεδιάζει και λειτουργεί καθαρά συστήματα ενέργειας σε πέντε υποδομές της πόλης. Οι δυο πλευρές έχουν δεσμευτεί για τον σχεδιασμό ενεργειακού συστήματος που συνδυάζει συλλέκτες ηλιακής ενέργειας, αποταμιευτήρες ενέργειας, γεννήτριες, και σταδιακά η πόλη αναβαθμίζει ενεργειακά πέντε τοποθεσίες της.
Το δε Ρότερνταμ της Ολλανδίας, που βρίσκεται κατά 80% κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, έχει αναπτύξει τις καλύτερες πρακτικές σε σχέση με το νερό, όπως είναι η ανακύκλωση του νερού και η αξιοποίησή του για παραγωγή ενέργειας. Πρακτικές που τις ακολουθεί η Σουράτ (Ινδία), η οποία είναι μέλος του δικτύου μας και έτσι οι δυο πόλεις συνεργάζονται πάνω σε νέες λύσεις.
* Στέκομαι στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και λόγω της πρόσφατης φυσικής καταστροφής στην Καραϊβική και τη Φλόριντα. Πώς μπορούν οι πόλεις να επιδείξουν ανθεκτικότητα μετά από τέτοια καταστροφή; Πώς οι πόλεις μπορούν να επιστρέψουν στην κανονικότητα και να έχουν ξανά επαρκείς υποδομές και συστήματα κοινωνικής προστασίας που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κατοίκων;
Μετά το πέρασμα των τυφώνων, οι πόλεις πρέπει να επιβεβαιώσουν ότι συνιστούν ισχυρές κοινότητες, όπου οι πολίτες εμπιστεύονται τις κυβερνήσεις τους και οι πόλεις δεν κάνουν την κατάσταση χειρότερη με την τεχνητή εκτροπή των πλωτών οδών ή την αναποτελεσματική οριοθέτηση των περιοχών. Οι πόλεις πρέπει να ξεκινήσουν να εφαρμόζουν μια πιο συστηματική πρακτική απέναντι στον κίνδυνο, καθιστώντας τες πιο ανθεκτικές. Αυτή η οπτική πρέπει να διαπερνά συνεχώς τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, αλλά και τον σχεδιασμό επενδύσεων.
Παρόμοια καταστροφή με το Χιούστον υπέστη το 2012 η Ν. Υόρκη, η οποία επλήγη από τον τυφώνα Σάντυ και τότε πλημμύρισαν μεγάλες χερσαίες επιφάνειες. Από τότε, ο σχεδιασμός που εκπονήθηκε έδωσε προτεραιότητα στη διάσωση των κοινοτήτων, που ζούσαν στις πλημμυρισμένες περιοχές, δημιουργώντας μεγάλους χώρους πρασίνου και πάρκα, τα οποία προστατεύουν περιοχές του Μανχάταν από την υπερχείλιση. Έτσι, γειτονιές του Μανχάταν αναβαθμίστηκαν, αφού πλέον διαθέτουν χώρους πρασίνου που συνδέονται με τον ποταμό. Αυτός ο σχεδιασμός αποδεικνύει τη δύναμη του να σκεπτόμαστε με άξονα την ανθεκτικότητα. Θα μπορούσε να είχε χτιστεί ένα φράγμα από τσιμέντο. Ωστόσο, η εμπλοκή των κατοίκων και των ειδικών στον σχεδιασμό δημιούργησε μια λύση με μεγαλύτερα οφέλη και για τους κατοίκους και για την πόλη. Έτσι, με αφορμή τις πρόσφατες καταστροφές, εμείς ως δίκτυο των 100 ανθεκτικών πόλεων ελπίζουμε ότι αυτή η νοοτροπία θα διαπερνά τη λήψη αποφάσεων πριν και όχι μετά την καταστροφή.
