Η γαλλική εφημερίδα Libération επιχειρεί μία καταγραφή των "δρόμων" της μετανάστευσης και των τεσσάρων κύριων κόμβων εισόδου. Η επιθυμία για μια καλύτερη ζωή ωθεί κάθε χρόνο χιλιάδες μετανάστες από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή να διαβούν τις "πύλες" της Ευρώπης με οδυνηρά τις περισσότερες φορές αποτελέσματα. Ο αριθμός των θανάτων υπολογίζεται στις 20 000 τα τελευταία είκοσι χρόνια...
Ακολουθεί η μετάφραση του άρθρου της Libération, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 7 Οκτωβρίου :
Λαμπεντούζα, Μελίγια, Έβρος...: οι πύλες της Ευρώπης όπου πεθαίνουν μετανάστες
Περίπου 20.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει τα τελευταία είκοσι χρόνια προσπαθώντας να φτάσουν στη Γηραιά Ήπειρο
Πεθαίνουν από ασφυξία στο αμπάρι ενός πλοίου, από πνιγμό μόλις λίγες εκατοντάδες μέτρα από την ακτή, από πείνα, από δίψα, από υποθερμία. Πεθαίνουν στη θάλασσα, στην έρημο της Σαχάρα, στις ρόδες ενός αεροπλάνου, κρυμμένοι κάτω από τα τρένα. Πεθαίνουν από τους πυροβολισμούς της αστυνομίας στα σύνορα. Αυτοκτονούν. Πόσοι είναι ακριβώς; Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσουμε τον ακριβή αριθμό των θανάτων μεταναστών στις πύλες της Ευρώπης. Τα πτώματα που εντοπίζονται κρύβουν ενδεχομένως όλα αυτά που δεν έχουν ποτέ βρεθεί. Παρόλα αυτά, οι ΜΚΟ καταφέρνουν να συλλέξουν πληροφορίες, από τους αριθμούς της ακτοφυλακής, εκείνους της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Φύλαξης των Συνόρων, της Frontex, και μαρτυρίες των ίδιων των μεταναστών – οι οποίοι για πολλούς ορίζονται ως πρόσφυγες. Οι πληροφορίες συγκλίνουν στον αριθμό των 20.000 περίπου νεκρών μεταναστών οι οποίοι επιχειρούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο για να μπουν στην Ευρώπη τα τελευταία είκοσι χρόνια. Η οργάνωση Migeurop ανήρτησε ένα χάρτη στον οποίο προσπαθεί να εντοπίσει και να τοποθετήσει γεωγραφικά τον αριθμό των θανάτων και των αιτιών τους από το 1993 και το 2012. Η οργάνωση Fortress Europe υπολογίζει επίσης τον αριθμό των εντοπισμένων νεκρών μετά από κάθε ναυάγιο.
"Τα τελευταία χρόνια, ο μέγιστος αριθμός θανάτων σημειώθηκε το 2011, από 1500 έως 2000 θάνατοι, λόγω του μεγάλου αριθμού μεταναστών εξαιτίας της αραβικής άνοιξης και του πολέμου στη Λιβύη. Το 2012, σημειώθηκαν λιγότεροι θάνατοι αλλά το 2013 οι θάνατοι αυξάνονται και πάλι", παραθέτει η Κάτι Μπουθ, υπεύθυνη του γραφείου μεταναστών της Διεθνής Ένωσης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH).
Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Μάλτα... Οι δρόμοι της μετανάστευσης ποικίλουν ανάλογα με την αυστηρότητα της πολιτικής μετανάστευσης των ευρωπαϊκών χωρών, των διμερών συμφωνιών επαναπατρισμού, της γεωπολιτικής κατάστασης των χωρών αναχώρησης των μεταναστών. Σήμερα εστιάζουμε σε τέσσερις κύριους κόμβους μετανάστευσης προς την Ευρώπη.
Λαμπεντούζα
Το ναυάγιο στις 3 Οκτωβρίου υπενθύμισε στους Ευρωπαίους την ύπαρξη αυτού του ιταλικού νησιού που βρίσκεται στα νότια της Σικελίας και κοντά στις αφρικανικές ακτές. Τουλάχιστον 211 άνθρωποι από την Ερυθραία και τη Σομαλία, στοιβαγμένοι σε μία ψαρόβαρκα, έφυγαν παράνομα από τη Μισράτα της Λιβύης και πνίγηκαν στη θάλασσα την ίδια μέρα. Πριν ένα χρόνο, στις 6 Σεπτεμβρίου του 2012, αναχώρησε ένα πλοίο από το Σφαξ της Τυνησίας με περισσότερους από 100 ανθρώπους, οι οποίοι είχαν την ίδια τύχη. Μόνο 56 άνθρωποι διασώθηκαν, ενώ μόνο 2 πτώματα περισυλλέχτηκαν.
Η Κάτι Μπουθ της FIDH θυμίζει την ιστορία του ζόντιακ, το οποίο αναχώρησε με 72 μετανάστες τον Μάρτιο του 2011 από τη Λιβύη, η οποία βρισκόταν σε πόλεμο, για την Ιταλία. Πολύ γρήγορα, η βάρκα χάθηκε στη θάλασσα. "Παρά τα επαναλαμβανόμενα σήματα κινδύνου, που λήφθηκαν από τις ιταλικές αρχές της ακτοφυλακής και από άλλα πλοία, κανείς δεν έσπευσε για βοήθεια. Μετά από 15 μέρες περιπλάνησης, το πλοίο αποβράστηκε στις λιβυκές ακτές με έντεκα μόνο επιζήσαντες. Οι ίδιοι ανέφεραν ότι αρκετοί δεν άντεξαν να επιβιώσουν ανάμεσα σε πτώματα και κατέληξαν να βουτήξουν στη θάλασσα". Δύο από τους επιζήσαντες πέθαναν μετά την αποβίβασή τους.
Η ροή των μεταναστών προς την Ιταλία έχει αυξηθεί εμφανώς. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φύλαξης των Συνόρων, Frontex, από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2013, περισσότερο από 31.000 άνθρωποι έφτασαν στην Ιταλία από την επικίνδυνη διαδρομή της "Κεντρικής Μεσογείου" πάνω σε υπερφορτωμένες βάρκες. Το 2012 ήταν περίπου 10.000. Οι περισσότεροι φεύγουν από την Τυνησία ή τη Λιβύη και περνούν από την Λαμπεντούζα ή τη Σικελία, αλλά και από τις ακτές της Καλαβρίας και της Μάλτας. Πρόκειται κυρίως για κατοίκους της Σομαλίας, της Ερυθραίας και όλο και περισσότερους Σύριους οι οποίοι φεύγουν από τη χώρα τους λόγω του πολέμου. Στις 10 Αυγούστου, έξι άνδρες βρέθηκαν νεκροί σε μια παραλία της Σικελίας, μετά την προσπάθειά τους να βγουν στην ακτή κολυμπώντας.
Οι Κανάριες Νήσοι
Το ισπανικό αρχιπέλαγος παραμένει μία από τις πύλες εισόδου της Ευρώπης, ακόμη κι αν, μετά από έναν αριθμό 31.000 αφίξεων μεταναστών το 2006, η εισροή έχει εμφανώς μειωθεί λόγω της πολιτικής της Ισπανίας ενάντια στην παράνομη μετανάστευση. Δεν ήταν παρά μόνο 170 το 2012, σύμφωνα με τη Frontex. Ωστόσο, οι υποψήφιοι μετανάστες, -οι περισσότεροι από το Μαρόκο, συνεχίζουν να δοκιμάζουν την τύχη τους. Στις 25 Αυγούστου του 2013, 26 μετανάστες "σώθηκαν" από σκάφος περιπολίας στα ανοιχτά της Τενερίφης.
Δύο σημαντικά δράματα εκτυλίχθηκαν ανάμεσα σε άλλα στα Κανάρια νησιά: τον Αύγουστο του 2006, δεκαέξι μετανάστες πέθαναν από πείνα και δίψα ενώ προσπαθούσαν να φτάσουν στα Κανάρια Νησιά. Χάθηκαν στη θάλασσα στα ανοιχτά της Μαυριτανίας. Σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές, συνολικά 6.000 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους το 2006 προσπαθώντας να διασχίσουν το ισπανικό αρχιπέλαγος. Τον Φεβρουάριο του 2003, τουλάχιστον 19 άνθρωποι πνίγηκαν, κάτω από τα μάτια παραθεριστών, όταν η υπερφορτωμένη βάρκα ναυάγησε 20 μέτρα από την παραλία Λανζαρότε.
Θέουτα και Μελίγια
Αυτές οι ισπανικές περιοχές στο βόρειο Μαρόκο είναι τα μοναδικά χερσαία σύνορα ανάμεσα στην αφρικανική ήπειρο και την Ευρώπη. Μετά από προσπάθειες μαζικών εισόδων πολλών εκατοντάδων μεταναστών χωρίς χαρτιά που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο δεκάδων ανθρώπων σε λίγες μόνο μέρες, μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου του2005, η Ισπανία αποφάσισε να ισχυροποιήσει τα σύνορά της. Στα 10 χιλιόμετρα των συνόρων που περικλείουν τη Μελίγια, το σιδηρόφραγμα των 3 μέτρων που υπήρχε, διπλασιάστηκε. Ανάμεσα στα δύο συρματοπλέγματα, υπάρχει ένας χώρος, τον οποίο παρακολουθεί η πολιτοφυλακή με ραντάρ που ανιχνεύουν κάθε κίνηση μέχρι και 2 χιλιόμετρα μακριά από το μαροκινό έδαφος και έτσι προειδοποιείται για οποιαδήποτε πιθανή διέλευση.
Παρά το τείχος όμως, οι απόπειρες αναρρίχησης συνεχίζονται. Στις 11 Μαρτίου, 25 άνθρωποι τραυματίστηκαν στη Μελίγια ενώ προσπαθούσαν να διασχίσουν τα σύνορα. Ένας 30χρονος από το Καμερούν πέθανε εξαιτίας του βαρύ τραυματισμού του. Στις 19 Σεπτεμβρίου, στη Μελίγια πάντα, οι κάμερες ασφαλείας κατέγραψαν την νύχτα ανθρώπινα χέρια να σκαρφαλώνουν στο σιδηρόφραγμα για να περάσουν στο ισπανικό έδαφος.
Έβρος
Άλλο σημαντικό πέρασμα είναι τα ελληνοτουρκικά σύνορα τα οποία επιχειρούν να διασχίσουν κάθε χρόνο πολλές χιλιάδες Αφγανοί, Ιρακινοί, Πακιστανοί, Σομαλοί, Σύριοι... Προχωρούν σε μία μικρή λωρίδα 12 χιλιομέτρων, στην άκρη του χερσαίου συνόρου, κατά μήκος της στροφής του ποταμού Έβρου στο τουρκικό έδαφος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Frontex, το 2010 πέρασαν από τον 'Εβρο πάνω από 37.000 μετανάστες. Το πέρασμα αυτό είναι λιγότερο επικίνδυνο από τη θαλάσσια διάβαση αλλά ελοχεύει, φυσικά, μεγάλους κινδύνους. Στις αρχές του 2012, μία Παλαιστίνια πέθανε από το κρύο ενώ δύο άλλοι Αφγανοί, εκ των οποίων ένα παιδί, εξαφανίστηκαν καθώς είχαν αποκλειστεί από την πλημμύρα μαζί με δεκατέσσερις άλλους ανθρώπους σε μία μικρή νησίδα στον Έβρο, ενώ η θερμοκρασία ήταν -10°C. Το 2011 περισσότεροι από δέκα μετανάστες πέθαναν από το κρύο ή πνίγηκαν στον Έβρο.
Βέβαια, λόγω της σημαντικής ενίσχυσης του μηχανισμού ελέγχου του περάσματος του Έβρου από τους Έλληνες και την Frontex, η μεταναστευτική ροή έχει μετατοπιστεί προς τη θαλάσσια οδό και συγκεκριμένα τα νησιά Σάμος, Σύμη και το Φαρμακονήσι... Αυτομάτως, ο κίνδυνος του θανάτου αυξάνεται στη θάλασσα. "Όσο περισσότερο ενισχύονται τα σύνορα, τόσο οι μετανάστες ακολουθούν πιο επικίνδυνες οδούς", υπογραμμίζει η Κάτι Μπουθ από την FIDH.
Μετάφραση: Χαρά Καπλάνη
