Τον δρόμο της αλληλεγγύης δείχνει σταθερά μέσα στην κρίση ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (ΟΚΑΑ) μέσα από οργανωμένες και πυκνές κοινωνικές παρεμβάσεις. Με τις δράσεις του καταφέρνει παράλληλα και ενεργοποιεί διαφορετικά κομμάτια της κοινωνίας, προκαλώντας ένα θετικό κοινωνικό ντόμινο, που λειτουργεί πολλαπλασιαστικά πάνω στην αρχική δράση.
Ξέρουν με τα ονόματά τους τους εμπόρους
Χαρακτηριστικό είναι το αποτέλεσμα που προκύπτει από τη συνεργασία με τα κοινωνικά παντοπωλεία, την Εκκλησία και τις κοινωνικές δομές αλληλεγγύης ανά την Ελλάδα, με τις τελευταίες να σχηματίζονται την περίοδο των Μνημονίων ως ανάχωμα στις σκληρές επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας. «Ο ΟΚΑΑ μετατρέπει το εμπόρευμα σε αγαθό, προχωρώντας ταυτόχρονα σε μια βαθιά κίνηση πολιτισμού» μας λέει ο Κώστας Βενιώτης από την Αλληλεγγύη για Όλους, η οποία αποτελεί κόμβο συνεννόησης και συντονισμού για τις αυτοοργανωμένες κοινωνικές δομές.
«Σε μια περίοδο που υποχωρεί το πολιτικό και κοινωνικό, ο ΟΚΑΑ και οι έμποροι το βάζουν πρώτο, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα το οικονομικό και ενισχύοντας με τα προϊόντα τους αφιλοκερδώς». Το πρώτο άμεσο «κέρδος» είναι ότι γίνονται πιο στενοί οι δεσμοί μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. «Αν ρωτήσεις τους ανθρώπους της Αλληλεγγύης Πειραιά, θα σου πουν με τα ονόματά τους εμπόρους και δεν θα αναφερθούν μόνο στον ΟΚΑΑ».
Αλιεύματα συνολικής αξίας άνω των 500.000 ευρώ για στήριξη
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΚΑΑ, με την υποστήριξη του Οργανισμού και τη συμμετοχή των εμπόρων διατίθενται ετησίως δεκάδες τόνοι λαχανικών και φρούτων, ενώ το 2016 διατέθηκαν από τις ιχθυόσκαλες φρέσκα αλιεύματα αξίας άνω των 500.000 ευρώ. «Μας παίρνουν τηλέφωνο από τις ιχθυόσκαλες, όχι για να μας πουν 'κάτι περίσσεψε, ελάτε να το πάρετε', αλλά για να μας πουν ότι μας διαθέτουν ποσότητες από τα ψάρια τους. Ακόμη και το πώς εκφράζεται η θέληση για υποστήριξη έχει ξεχωριστή σημασία» σημειώνει ο Κ. Βενιώτης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Αλληλεγγύης για Όλους, από τις δράσεις υποστηρίζονται στην Αττική περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι.
Η αλληλεγγύη γεννάει συνειδήσεις
Πέρα από την επισιτιστική ενίσχυση, που αποτελεί βασικό θεμέλιο της προσπάθειας για αντίσταση, καθώς θα πρέπει πρώτα αυτός που θα την κάνει να στέκεται στα πόδια του, είναι πολύ σημαντική η οικοδόμηση μιας άλλης λογικής που αφορά άμεσα και το κομμάτι της οικονομίας ευρύτερα.
«Στις δομές αλληλεγγύης ο πόρος αποκτά ένα άλλο νόημα» υπογραμμίζει ο Κ. Βενιώτης και εξηγεί: «Δεν λειτουργεί σαν εμπόρευμα και έτσι δεν ενεργοποιούνται τα αντίστοιχα αντανακλαστικά και οι αντίστοιχοι μηχανισμοί που θα ενεργοποιούνταν σε μια κλασική επιχείρηση. Αντίθετα, ενεργοποιούνται στα μέλη των δομών α. η συναίσθηση ότι ο άλλος έχει πρόβλημα και η διάθεση να μπουν μέσα σε αυτό το πρόβλημα, β. η συναντίληψη για τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και οι ανάγκες (για παράδειγμα, αν υπάρχει γάλα θα διατεθεί πρώτα στα μικρά παιδιά και δεν θα δοθεί με το... κεφάλι σε μια λογική φιλανθρωπίας), γ. οι μηχανισμοί και πρακτικές για την ισότιμη μοιρασιά.
Έτσι, η δομή αλληλεγγύης μετατρέπεται σε μια μικρή οικονομική μονάδα διαχείρισης και φανερώνει μια προοπτική για το μέλλον κοινωνικής οικονομίας, με πυρήνα της την αλληλεγγύη, όπου οι άνθρωποι θα παίρνουν τις τύχες στα χέρια τους και θα μπορούν να παράγουν πλούτο".
Παράλληλα, καλλιεργείται η οικολογική αντίληψη ότι «τίποτα δεν πετιέται», σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική να πετιούνται τόσα και τόσα προϊόντα επειδή δεν πουλιούνται. Στην προκειμένη, με την κίνηση του ΟΚΑΑ «ο άνθρωπος που λαμβάνει το αγαθό αυτόματα αναρωτιέται για την κίνηση και μέσα από τα ερωτήματα που θέτει ανακαλύπτει και τις προεκτάσεις της αξίας που έχει και της λογικής που τη διέπει».
Ψυγείο για το Χαμόγελο του Παιδιού
Ο ΟΚΑΑ προχωρά και σε άλλες δράσεις. Φιλοξενεί στις κεντρικές εγκαταστάσεις του στην Αθήνα ψυκτικό χώρο για το Χαμόγελο του Παιδιού, όπου συγκεντρώνονται δωρεές των εμπόρων σε νωπά φρούτα και λαχανικά. Στη συνέχεια, διανέμονται στις δομές του Χαμόγελου και σε άλλες συνεργαζόμενες δομές.
Τα δύο τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο Οργανισμός αύξησε σημαντικά το πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, κατευθύνοντας τα διαθέσιμα κονδύλια κατά προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Στο πλαίσιο αυτό συνεργάζεται με άλλους δημόσιους φορείς, κυρίως τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και την Περιφέρεια Αττικής. Οι δράσεις του κατευθύνθηκαν για την υποστήριξη των δομών φιλοξενίας με τρόφιμα αλλά και την παροχή εξοπλισμού.
Παράλληλα, ο Οργανισμός ενημερώνει ότι υλοποιεί ετήσιο πλάνο χορηγιών στα σώματα ασφαλείας, κυρίως με στολές, εξοπλισμό γραφείου και επισκευές, στο πλαίσιο της συνεργασίας που υπάρχει για την ασφάλεια των εγκαταστάσεών του.
12.000 μερίδες με φρούτα σε παιδιά
Η σημαντικότερη συνεργασία, όπως υπογραμμίζεται από τον ίδιο τον Οργανισμό, είναι με το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που υφίσταται επίσης τα τελευταία δύο χρόνια. Ο ΟΚΑΑ συμμετέχει στο πρόγραμμα «Δεκατιανό στο Σχολείο», με το οποίο καλύπτονται 12.000 μερίδες εβδομαδιαία σε δημοτικά σχολεία στη Αττική. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται επίσης η στήριξη στο εσπερινό Γυμνάσιο - Λύκειο Περάματος, περιοχή με μεγάλα προβλήματα ανεργίας και φτώχειας.
Όπως μας είπαν από το υπουργείο, η συμβολή του ΟΚΑΑ εκτιμάται ως πολύ σημαντική, καθώς συμβάλλει και στην υγιεινή διατροφή των παιδιών και επιπλέον φαίνεται πως τυγχάνει θετικής ανταπόκρισης από τα παιδιά, που κάθε εβδομάδα έχουν κάποιο φρούτο για δεκατιανό, είτε κάποιο σνακ, όπως μηλόπιτα ή κερασόπιτα. Είναι επίσης σημαντικό, τονίζει το υπουργείο, το γεγονός ότι η χορήγηση του δεκατιανού δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά για τα κυλικεία και για τον κόσμο που εργάζεται σε αυτά, καθώς στα σχολεία που δίνεται δεν υπάρχουν κυλικεία. Παράλληλα, απαλλάσσει τις οικογένειες από καθημερινή οικονομική επιβάρυνση.
Σε άλλες δράσεις, ο ΟΚΑΑ συμμετέχει επίσης στο Πρόγραμμα Επισιτιστικής και Βασικής Υλικής Συνδρομής του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας για τους Άπορους, έχοντας αναλάβει την παροχή υπηρεσιών παραλαβής, αποθήκευσης, συσκευασίας και διακίνησης στην Περιφέρεια Αττικής. Στο επόμενο διάστημα ο ΟΚΑΑ ενημερώνει ότι θα διευρύνει τη συμμετοχή του στα Προγράμματα Κοινωνικής Αλληλεγγύης στον τομέα των τροφίμων.
Αλφαβητάρι για την παιδική διατροφή
Ο Οργανισμός έχει συνεργαστεί επίσης με το υπουργείο Παιδείας για την ανάπτυξη υλικού σχετικά με την παιδική διατροφή, ενώ διατηρεί σταθερή συνεργασία με ειδική διατροφολόγο για τη συστηματική προαγωγή της ισορροπημένης και ποιοτικής διατροφής μέσα από ειδικές δράσεις αλλά και τα εταιρικά μέσα επικοινωνίας. Το «Αλφαβητάρι της Παιδικής Διατροφής» που δημιουργήθηκε και εκδόθηκε από τον ΟΚΑΑ, αποτελεί εγκεκριμένο από το υπουργείο εκπαιδευτικό υλικό και διανέμεται σε όλη την Ελλάδα, με ειδικές εκδηλώσεις για την ενημέρωση παιδιών, γονέων και εκπαιδευτικών.
Ο ΟΚΑΑ αναπτύσσει συνεργασίες με άλλους δημόσιους φορείς, και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, λαμβάνοντας αλλά και προσφέροντας και ο ίδιος υπηρεσίες σε άλλους φορείς, στηρίζοντας έτσι, όπως επισημαίνεται, την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των δημόσιων φορέων (μέσω προγραμματικών συμβάσεων, συμμετοχής σε προγράμματα κ.λπ.).
Για την επόμενη περίοδο, σχεδιάζεται η διεύρυνση των συνεργασιών με επιστημονικούς φορείς και εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, ιδιαίτερα στο πεδίο της έρευνας και καινοτομίας, για παράδειγμα για τη συλλογή και αξιοποίηση ζωικών υποπροϊόντων, για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων κ.ά.
