"Ο Μίκης είναι βράχος. Παρ' όλο που τα πόδια του δεν τον κρατούν, η καρδιά του είναι πολύ μεγάλη. Δεν βλέπω γηρατειά πάνω του, αυτός είναι έτοιμος να τα πάρει όλα σβάρνα, είναι πανέτοιμος να κουβαλήσει όλη την εποχή μας στις πλάτες του" λέει η Μαίρη Λίντα. "Για τον Μίκη θα μπορούσα να μιλάω μια ολόκληρη ζωή" προσθέτει και αδράττουμε την ευκαιρία. Με αφορμή την αυριανή συναυλία στο Παλλάς προς τιμήν του κορυφαίου συνθέτη μας, όπου η πρώτη ερμηνεύτρια του Αρχιπελάγους θα ερμηνεύσει και πάλι τα σπουδαία τραγούδια του κύκλου που είχε ηχογραφήσει και τραγουδήσει στις περίφημες παραστάσεις του Κεντρικόν το 1961 μαζί με τον Μπιθικώτση, μιλήσαμε μαζί της. Η Μαίρη Λίντα θυμάται εκείνη την εποχή. Μιλάει για τον Θεοδωράκη, τη γνωριμία τους αλλά και την τωρινή συνάντησή τους, στο σπίτι του συνθέτη, στις πρόβες για την αυριανή συναυλία. Θυμάται τον Χιώτη, τον Χατζιδάκι, τον Χέντριξ και όσα της έλεγε η Μαρία Κάλλας.
* Όταν γνωριστήκατε και αρχίσατε να τραγουδάτε Θεοδωράκη, ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος.
Βρεθήκαμε στο πλευρό του με τον Χιώτη και δεν θέλαμε να φύγουμε με τίποτα, όσο κι αν μας φοβέριζαν, ό,τι και να μας έλεγαν. Είναι υπέροχος άνθρωπος και εξακολουθεί να είναι σπουδαίος.
* Βρεθήκατε να τραγουδάτε Έλληνες ποιητές με τη μουσική του. Γινόταν κατανοητή η σημασία αυτού του γεγονότος στις δεκαετίες του '50 και του '60;
Βέβαια γινόταν κατανοητό. Νομίζω ότι ο κόσμος τα αγάπησε όλα αυτά που κάναμε τότε με τον Μίκη. Περάσαμε αξέχαστες εποχές. Εισπράτταμε αγάπη από όλο τον κόσμο, χωρίς να ξεχωρίζουν κόμματα, πολιτικές και τέτοια, γιατί εμείς ήμασταν άνθρωποι που δουλεύαμε, αγαπάγαμε τη δουλειά μας αγαπάγαμε όλο τον κόσμο. Δεν αγαπάς ορισμένους και ορισμένους τους μισείς. Για ποιο λόγο; Αγαπάς όλο τον κόσμο, γιατί έτσι πρέπει να είναι ο άνθρωπος και γιατί έτσι είναι το τραγούδι. Το τραγούδι μας ενώνει, δεν μας χωρίζει.
* Πώς ήταν το κλίμα εκείνης της εποχής;
Στις παραστάσεις μας γινόταν χαλασμός. Ο κόσμος έδειχνε την αγάπη του σε μας, στον Μίκη.
* Θυμάστε εκείνες τις συναυλίες στο Κεντρικόν το '61, όταν πρωτοπαρουσιάσατε το "Αρχιπέλαγος";
Βεβαίως τις θυμάμαι και τα τραγούδια τα ακούω κάθε μέρα και συγκινούμαι. Τα είχε τραγουδήσει και ο Μπιθικώτσης, ο καθένας με τον τρόπο του. Όμως και οι δύο εκδοχές ήταν πολύ επιτυχημένες. Μπήκαμε στις καρδιές και των αριστερών, και των δεξιών. Γιατί όλοι Έλληνες είμαστε και όλοι αγαπάμε την Ελλάδα.
* Και το '63 μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη, βρεθήκατε στο Παρκ να τραγουδάτε στη “Μαγική Πόλη” του Μίκη και του Μάνου. Ήταν κάτι μαγικό;
Μαγικό δεν λέτε τίποτα, πολύ σπουδαίο. Εγώ αγάπησα και τους δύο, και τον Μάνο τον αγάπησα πάρα πολύ, δεν με ενδιέφεραν εμένα τα πολιτικά. Ήταν φανταστικό όλο αυτό, γιατί ήμασταν όλοι τόσο αγαπημένοι, που δεν ξεχώριζες ποιος είναι ο Μίκης, ποιος είναι ο Μάνος, ποια είναι η Μαίρη. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι συνεργασία ήταν αυτή, ανεπανάληπτη. Δεν έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο.
* Σήμερα δεν συμβαίνει κάτι αντίστοιχο;
Όχι, δυστυχώς, σήμερα είναι αυτό που λέμε πάρε εσύ τον δρόμο σου κι εγώ τον δικό μου. Κλεινόμαστε στις μοναξιές μας.
* Και στο Διαδίκτυο...
Δεν με ενδιαφέρει το Διαδίκτυο και δεν ξέρω να το χρησιμοποιώ. Εγώ ακούω τους ανθρώπους που καταλαβαίνω, τους ανθρώπους που μιλάμε και νιώθουμε όμορφα μεταξύ μας.
* Λείπει αυτή η σύμπνοια στην εποχή μας;
Μας λείπει πάρα πολύ. Τώρα περισσότερο κοιτάνε ποιος θα γίνει πρώτος φίρμα, ποιος θα αρπάξει τα λεφτά. Εμείς δεν μετράγαμε λεφτά. Έλεγε ο Μίκης στον Χιώτη. “Τι θα πάρετε, βρε παιδιά;. Για μας δεν θέλουμε τίποτα, φτάνει που συνεργαζόμαστε, που σε βλέπουμε και μας βλέπεις”.
* Ο Μίκης τι ρόλο έπαιξε στην καριέρα σας;
Πολύ σπουδαίο, γιατί ώς τότε τραγουδούσα απλά λαϊκά τραγουδάκια και με τον Μικη είπα τραγούδια αξεπέραστα μέχρι σήμερα. Με τον Μίκη και με τον Χατζιδάκι τραγούδησα τους μεγάλους Έλληνες ποιητές.
* Ωστόσο, ο άνθρωπος που σας καθόρισε ήταν ο Χιώτης.
Ακριβώς. Με τον Χιώτη ήμουν από κοριτσάκι 7-8 χρόνων που τραγουδούσα στο "Πιγκάλ". Ο Χιώτης ήταν το Α και το Ω στη ζωή μου. Νομίζω ότι ο Χιώτης έφτιαξε τη λαϊκή μουσική, που ήταν στα καταγώγια και πέντε νότες όλες κι όλες. Εξευγένισε το λαϊκό τραγούδι το έφτασε σε άλλα ύψη. Και με τον Μίκη μαζί και με τον Χατζιδάκι, γιατί συνεργαζόμασταν, πήγε πολύ μπροστά το ελληνικό, το λαϊκό τραγούδι. Ρεμπέτικα τα λέγανε τότε. Τι ρεμπέτικα, λαϊκά ήταν, τραγούδια του λαού. Τα βγάλανε από τα καταγώγια και τα φέρανε στα μεγαλύτερα σαλόνια, μέχρι και στο παλάτι είχαμε παίξει.
* Η Μαρία Κάλλας τι σας έλεγε;
Όταν ήταν στην Ελλάδα, μαζί με τη Γκρέις Κέλι έρχονταν κάθε βράδυ και μας ακούγανε. Η Κάλλας θυμάμαι μου είχε πει "Γλυκιά μου Μαίρη, είσαι σπουδαία φωνή. Αν είχες σπουδάσει κλασικό τραγούδι θα ήσουνα μια Κάλλας". Ήμουνα λετζέρα σοπράνο, η φωνή μου ήταν και στο κλασικό τραγούδι. Απλά εγώ τράβηξα τον λαϊκό δρόμο γιατί έσμιξα με τον Χιώτη, ερωτεύτηκα, δεν πήγα να σπουδάσω, οπότε τα άφησα όλα.
* Μετανιώνετε που δεν κάνατε σπουδές, που δεν γίνατε Κάλλας;
Δεν μετανιώνω για τίποτα στη ζωή μου. Αγάπησα, με αγάπησαν, είμαι γεμάτη.
* Περάσατε πολλά χρόνια μέσα στη νύχτα. Πώς είναι η νύχτα για μια γυναίκα;
Η νύχτα είναι σκληρή, αν δεν προσέξεις, θα σε φάει. Αλλά είχα δίπλα μου τον Χιώτη. Μπαμπούλας ήταν ο Χιώτης. Εγώ ήμουνα παιδάκι, εκείνος ήταν πατέρας μου, αδελφός μου, η πρώτη μου αγάπη, ο έρωτας, ο άντρας μου. Ο Χιώτης ήταν για μένα το παν. Εγώ απλά τον ερωτεύτηκα. Τον ερωτεύτηκα τόσο πολύ, που έλεγα στη μαμά μου ή θα είμαι με αυτόν ή θα πεθάνω. Ήταν και σπουδαίος μουσικός. Στην Αμερική ο Τζίμι Χέντριξ ερχόταν κάθε βράδυ στο μαγαζί που παίζαμε και καθόταν σε ένα σκαλοπατάκι και τον ρώταγε. "Αυτή την κατέτζα πώς την έκανες"; Ζητούσε να μάθει πράγματα από τον Χιώτη. Η Τζέιν Μάνσφιλντ, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ έρχονταν. Ο Πρόεδρος Τζόνσον, όταν πήγαμε στο Λευκό Οίκο να τραγουδήσουμε στη γιορτή του, μας ρώτησε αν αγαπάμε την Αμερική κι αν θα θέλαμε να μείνουμε εκεί. Του εξηγήσαμε τα προβλήματα που είχαμε για να βγάλουμε κάρτα διαμονής και μέσω του δικηγόρου του, που ήταν και δικός μας δικηγόρος, του κ. Καγκλής, τακτοποιήθηκε το θέμα. Έτσι, μέσα σε έξι μέρες πήραμε την πράσινη κάρτα.
* Και όταν χωρίσατε;
Ήταν το μεγάλο λάθος και για εκείνον, και για μένα. Για εκείνον περισσότερο γιατί το πλήρωσε πολύ ακριβά. Και για μένα, γιατί ήταν τα πάντα στη ζωή μου.
* Κρύβει πίκρα αυτό που λέτε.
Πολύ μεγάλη. Αυτή η πίκρα δεν σβήνει εύκολα. Ήταν η πρώτη μου αγάπη και η τελευταία. Μακάρι να τον έβλεπα μια στιγμή ζωντανό.
* Πώς ήταν να συνεργάζεστε με τον Μίκη;
Σπουδαίο, θαυμάσιο, τον λατρεύω. Πρώτα λάτρεψα τον Χιώτη και μετά τον Μίκη. Δεν έχω αγαπήσει άλλους, αυτοί οι δύο είναι.
* Πώς ήταν η συνάντησή σας τώρα στις πρόβες;
Πολύ συγκινητικές στιγμές παρ' ότι βλεπόμαστε κατά καιρούς. Είναι σπουδαίος άνθρωπος ο Μίκης. Εγώ μαγεύομαι με τη μουσική του. Στο σπίτι του προχθές μου είπε "Σου έχω είκοσι τραγούδια καινούργια". Συζητάμε να τα ηχογραφήσουμε με την Ελισάβετ και την Τατιάνα Παπαγεωργίου. Να προλάβουμε μόνο...
* Τι σημαίνει ο Μίκης για τη μουσική μας;
Τότε που συνεργαστήκαμε ίσως ήμουν πολύ μικρή για να εκτιμήσω μερικά πράγματα. Τώρα πια θεωρώ ότι ο Μίκης είναι σπουδαίος, για να μην πω ότι είναι το παν για τη μουσική μας. Και ο Μάνος ήταν σπουδαίος συνθέτης και σπουδαίος σαν άνθρωπος.
* Και σαν άνθρωπος;
Και σαν άνθρωπος είναι υπέροχος. Όταν καθίσεις να μιλήσεις μαζί του, είναι ποταμός, είναι σπουδαίος. Ήμασταν πολύ αγαπημένοι τότε που συνεργαζόμασταν, μιλούσαμε και μυστικά μου του έχω πει και μυστικά του μου έχει πει. Και τον Χιώτη τον λάτρευε. Ο Χιώτης είχε πάει και στη φυλακή απ' έξω, στον Ωρωπό και του τραγούδαγε το "Ροδόσταμο" με κίνδυνο της ζωής του. Έξω από τα σύρματα του τραγουδούσε. Ήταν αφάνταστο αυτό που έκανε και καλώς το έκανε.
* Τι σημαίνει ο Μίκης για την εποχή μας;
Είναι βράχος. Παρόλο που τα πόδια του δεν τον κρατούν, η καρδιά του είναι πολύ μεγάλη. Δεν βλέπω γηρατειά στον Μίκη, αυτός είναι έτοιμος να τα πάρει όλα σβάρνα, είναι πανέτοιμος να κουβαλήσει όλη την εποχή μας στις πλάτες του. Μόνο να βλέπεις αυτόν τον άντρακλα να μιλάει, σαν να πρόκειται να καταπιεί τη Γη, είναι σπουδαίο. Όταν τον ακούς να μιλάει, μαγεύεσαι. Είναι μεγάλη ψυχή και μεγάλος καλλιτέχνης, είναι άντρας με ψυχή.
* Το τραγούδι για σας τι είναι;
Η ζωή μου ολόκληρη.
* Είστε γενναία γυναίκα;
Όσο μπορώ. Όταν βρήκα το θάρρος να αφήσω τον Χιώτη και να γυρίσω από την Αμερική μόνη μου, χρειαζόταν μια γενναιότητα.
* Γιατί το κάνατε;
Γιατί μου είπε κάποια πράγματα που με πείραξαν, με χτύπησαν στην καρδιά, έτσι πήρα τη μεγάλη απόφαση. Ο Χιώτης ήταν ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης, μουσικός σπουδαίος και άνθρωπος. Μου έχει δώσει πάρα πολλά, τα χρωστάω όλα σ' αυτόν. Και στον Μίκη χρωστάω και στον Χατζιδάκι. Αλλά και ο Τσιτσάνης ήταν πολύ μεγάλος. Ο καθένας με τη δουλειά του έχει στιγματίσει μια ολόκληρη εποχή. Αυτοί οι άνθρωποι είναι σπουδαίοι. Πρέπει να τους θυμόμαστε πάντα με αγάπη.
