Του Κώστα Καναβούρη
Συγκλονιστικά - και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς- τα όσα είπε στην Ιταλική εφημερίδα «La Reppublica» ο Αμπτουλά Κουρντί, πατέρας του μικρού Αϊλάν που πέρσι τον Σεπτέμβριο βρήκε τον θάνατο στα νερά του Αιγαίου μαζί με τη μητέρα και τον μεγαλύτερο αδελφό του. Η φωτογραφία με το ακίνητο κορμάκι του εκεί που ξεχνιούνται τα μυστικά της θάλασσας είχε προκαλέσει παγκόσμια συγκίνηση. Μια συγκίνηση όμως ανεπαρκής και τραγικά ατελέσφορη και επομένως υποκριτική, αφού το Αιγαίο αποδεικνύεται ένας απέραντος ομαδικός τάφος που καταπίνει τους απελπισμένους και το 2016, μια ανελέητη φονική μηχανή. Η πιο ανελέητη θα λέγαμε αν υπήρχαν διαβαθμίσεις στην τραγωδία, αν ο θάνατος ενός και μόνο ανθρώπου δεν συνιστούσε ανεπανόρθωτη καταστροφή. «Ο θάνατος ενός ανθρώπου είναι όπως η πτώση ενός σπουδαίου έθνους», γράφει ο Τσέσλαφ Μίλος στο ποίημά του «Η πτώση». Ένας στίχος που έχω επικαλεστεί πολλές φορές. Αλλά οι στίχοι από μόνοι τους δεν σταματούνε την καταστροφή, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι εμείς δεν πρέπει να τους επαναλαμβάνουμε, ακόμα και ουρλιάζοντας όταν χρειάζεται (και χρειάζεται διαρκώς στις μέρες μας) μέχρι που να φτάσουν στον προορισμό τους.
Όπως και να 'χει, ωστόσο, το 2016 παραμένει μια τερατώδης φονική μηχανή της Κόλασης. Μόνο την περασμένη εβδομάδα χάθηκαν σχεδόν μονομιάς 800 ψυχές στη Μεσόγειο των μεγάλων Πολιτισμών, των μεγάλων αριθμήσεων (που δεν ανακαλύφθηκαν για να μπορούμε να μετράμε νεκρούς, ούτε για να λέμε την πραγματικότητα με αριθμούς, χωρίς ανθρώπους, όπως πιστεύει ο δεινός φιλελευθερισμός), των μεγάλων γεωμετρήσεων (που δεν ανακαλύφθηκαν για να χαράσσονται οι εγκληματικές γραμμές που φτιάχνουν και διαλύουν κράτη ολόκληρα ανάλογα με την ανθρωποφάγο γεωπολιτική συγκυρία) και των μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών (που έγιναν για να προστατεύουν και να παρηγορούν το απαρηγόρητο της ανθρώπινης ύπαρξης και όχι για να κωφεύουν και να σιωπούν -πλην τιμητικών εξαιρέσεων και μερικές φορές ελάχιστα τιμητικών ενεργειών για το θεαθήναι- όταν το αίμα τρέχει ποτάμι). Οχτακόσιες ψυχές μέσα σε μια εβδομάδα! Και στο πρώτο πεντάμηνο του 2016 περίπου -γράφει η είδηση (Independent)- 2.500, σημειώνοντας αύξηση κατά τι περισσότερο από 33% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Ωραίοι, τακτοποιημένοι αριθμοί (που λένε την πραγματικότητα κατά τον Κυριάκο Μητσοτάκη). Ένα ωραίο 800, ένα ωραίο 2.500, ένα ωραίο 33%, όλα τακτοποιημένα στα κουτάκια τους, όπως τακτοποιημένη σε κουτάκια είναι και η συγκίνηση, και η φιλανθρωπία, και η συμπαράσταση της πολιτισμένης Δύσης.
Όλα; Όχι. Υπάρχει κι αυτό το θρασύ «περίπου». Περίπου -σου λέει- 2.500. Δεν ξέρουμε ακριβώς, περίπου. Είναι τέτοια η μαύρη τρύπα του χάους, ώστε όλα τα καταπίνει, όλα τα κάνει αναρίθμητα και ανώνυμα. Έναν πολτό της φρίκης. Έναν πολτό του τίποτα πάει να πει, λες και η ανθρωπότητα δεν υπήρξε ποτέ. Ή δεν υπήρξε περίπου; Οι απαντήσεις βρίσκονται ίσως στον βυθό της Μεσογείου, εκεί όπου το τίποτα και το περίπου γίνονται τυμπανιαία και ανασαίνουν με βλέμμα ψαριού που κοιτάζει το τίποτα και το περίπου των πνιγμένων παιδιών και των μανάδων, και των πατεράδων, κι εκείνων που δεν πρόλαβαν να αποκτήσουν παιδιά, και όλων που χάθηκαν σαν μην υπήρξαν ποτέ.
«Βλέπω χώρες να χτίζουν τείχη και άλλες να μη θέλουν να μας δεχτούν» λέει ο πατέρας του μικρού Αϊλάν, ένας πατέρας όλων των μικρών και μεγάλων Αϊλάν, ο Αμπντουλά Κουρντί. «Ο Αϊλάν μου πέθανε για το τίποτα, ελάχιστα άλλαξαν».
Αυτό είναι λοιπόν. Το τίποτα. Το τίποτα που όλα τα εξαφανίζει, που εξαφανίζει το πρόσωπο και την πανανθρώπινη αξία του. Το τίποτα που είναι τόσο άυλο, όσο και τα λεφτά που σωριάζονται στα φονικά θησαυροφυλάκια όπου Γης, είτε λέγονται φορολογικοί παράδεισοι, είτε «συνεργαζόμενοι» φορολογικοί παράδεισοι. Συνεργαζόμενοι με τι; Με τον θάνατο; Αποδεχόμενοι τι; Να πληρώσουν λίγο «τίποτα» για να μπορούν να νομιμοποιούν το μεγάλο «τίποτα» που κάνει τη γη να σείεται από τη φρίκη για ένα τίποτα. Το τίποτα για το τίποτα. Και το περίπου της ανθρώπινης ζωής. Υπήρξε ή δεν υπήρξε; Ήταν 2.500οι πνιγμένοι. Ή μήπως 2.350; Ή μήπως 2.437; Που να κάθεσαι να λογαριάζεις... Βάλε ένα «περίπου» στο κενοτάφιο του 2.500, αφού είναι κούφιος αριθμός, ένα τίποτα δηλαδή και είσαι μέσα. Έτσι κι αλλιώς το τίποτα δεν αλλάζει. Παραμένει το ίδιο απειλητικό και έτοιμο να καταπιεί κι άλλες ζωές όσο «οι χώρες θα χτίζουν τείχη» για να μπορούν να «προστατευτούν» από τις αναρίθμητες πτώσεις των μεγάλων εθνών που είναι οι άνθρωποι κι ο καθένας ξεχωριστά.
Οι χώρες βέβαια που ξεχνούν ότι κανένας φράχτης, κανένα τείχος, κανένα λυσσασμένο σκυλί δεν μπορεί να προστατέψει από το τίποτα που κατακλύζει ραγδαία τον κόσμο και την Ευρώπη ειδικότερα. Γιατί είναι μάταιο να νομίζεις ότι αποκλείοντας τους απελπισμένους, αυτούς που επέζησαν από το «τίποτα» και βγήκαν ζωντανοί από το «περίπου», προστατεύεσαι. Ίσα - ίσα, χτίζεις τείχη για να μπορούν να έχουν τις πύλες διάπλατα κλειστές, δηλαδή ορθάνοιχτες στον εχθρό. Ορθάνοιχτες στις στρατιές των εμπόρων του «τίποτα» και τις στρατιές των λογιστών του «περίπου». Που επελαύνουν ακάθεκτοι και ανοικτίρμονες κρατώντας στο ένα χέρι το χαρτοφυλάκιο του χρηματιστή και του χρηματιζόμενου πολιτικού (με καταθέσεις στην κόλαση των πάντα πρόθυμων στις συνεργασίες παραδείσων) και στο άλλο το μαχαίρι του ναζί.
Κανείς δεν είναι ασφαλής όσο υπάρχουν άνθρωποι που περισσεύουν σ' αυτό τον κόσμο. Κανείς δεν είναι ασφαλής όσο κυριαρχεί το τίποτα της ζωής κι εκείνοι που θεωρούν τη ζωή των άλλων τιποτένια και την εξαφανίζουν με μια απλή κίνηση λογαριασμού στα παγκόσμια χρηματιστήρια του θανάτου. Για ένα τίποτα δηλαδή. Γιατί δεν είναι ο πόλεμος που γεμίζει φρίκη τον πλανήτη. Ο πόλεμος έρχεται δεύτερος. Περίπου. Προηγείται και εξαχνώνει τα πάντα το τίποτα του κέρδους. Αυτή η ύβρις.
