της Πόλυς Χατζημανωλάκη
Για δεύτερη φορά κρατώ στα χέρια μου λογοτεχνικό βιβλίο νεαρής λογίας που δανείζεται από σολωμικό στίχο τον τίτλο του «Μόνο το αρνί», τα διηγήματα της Βασιλικής Πέτσα, «Φιλιά στη γη», η πρώτη ποιητική συλλογή της Ελένης Κοσμά. Η λογιότητα, οι σπουδές, η επίγνωση, που συχνά ανησυχείς ότι αποτελεί τροχοπέδη στην έκφραση του αισθήματος, αντιθέτως μετράει - με βια μετράει τη γη - «μετράω σκέλη, συλλαβές και οργή» - ισορροπεί στίχους στα δάκτυλα για να εκφράσει το καθαρότατο ποιητικό απόσταγμα αυθεντικής ποιητικής αγωνίας. Ο σολωμικός τίτλος προδιαθέτει σε εγρήγορση τις αναγνωστικές προσδοκίες. Απαιτήσεις που εκπληρώνονται ευφρόσυνα χωρίς επιφύλαξη. Και το δηλώνω με θέρμη.
Μικρό, ολιγοσέλιδο πόνημα, μόλις 14 ποιήματα, όσοι και οι στίχοι ενός σονέτου, στοιχισμένο με «την ακρίβεια του διαβήτη», όπου η βελόνα, ως «ακονισμένη ρομφαία», καρφώνεται ισορροπώντας ολόκληρη τη συλλογή γύρω από το κεντρικό 7ο ποίημα, ένα χαϊκού: «Ισορροπία: / μέτρησα το ποίημα / στα δάχτυλά σου». Λεπτοφυής, συγκρατημένη έκφραση του αισθήματος, της αντίφασης ανάμεσα στην πειθαρχία του στίχου και το ποιητικό πάθος. Η πρώτη στροφή κάθε ποιήματος είναι ένα χαϊκού. Κάθε ποίημα είναι αριθμημένο από την ποιήτρια, όπως έκαναν και οι επιμελητές με τα ποιήματα της Έμιλι Ντίκινσον. Τα χαϊκού λειτουργώντας είτε ως μότο, ή ως πρώτο μέρος, μετρούν με αλλόκοτη χάρη δεκαεπτά συλλαβές πριν από την έμμετρη ανάπτυξη, παραλλαγή στο ίδιο θέμα του ποιήματος. Προαναγγέλλουν σιβυλλικά την έκφραση του ατόφιου πάθους στην κοίτη του άλλου μέτρου. Τρία είναι τα σονέτα από τα εν συνόλω δεκατέσσερα ποιήματα. Ο αναγνώστης αισθάνεται μαγεμένος σε μια μαστορική του αισθήματος, μια ύφανση περίπλοκη με κέντρο - αυτό το 7ο ποίημα - κυκλοδίωκτα σαν την αράχνη του Καλβικού ήλιου, κυκλοτερώς:
Η αράχνη υφαίνει αόρατο ιστό· / υφαίνει και υφαίνει μέχρις ότου / τον ύπνο παγιδεύσει ενός ασώτου / σε εφιάλτη κυλώντας τον φριχτό:
Αισθάνεσαι ότι μιλώντας για το μέτρο, θαυμάζοντας τη μαστορική, διακρίνοντας τις οφειλές στην ποίηση των προπατόρων, Διονυσίου Σολωμού, Dante Alighieri, Σαίξπηρ, την παιδεία και τις σπουδές στη συγκριτική λογοτεχνία, αλλά και τις αντηχήσεις του έργου και των άλλων των συγχρόνων ποιητών, που άφησαν να ακουστούν «νέοι ήχοι στο παμπάλαιο νερό» όπως δηλώνει στους στίχους της εμβληματικά η Άντεια Φραντζή, από τους σκαπανείς της εποχής μας που κατοίκησαν στον έμμετρο στίχο και τον καλλιέργησαν ξανά, θα μακρηγορήσεις, θα αμελήσεις την ουσία.
Διακρίνοντας ίσως ρωγμές στη μετρική, τα μεθυσμένα βήματα, ανάσες όπου αναπνέει το παρόν, ίσως δεν εκφράσεις εκ βαθέων τον θαυμασμό σου για το ακριβό ποιητικό όραμα της ποιήτριας, ένα άρωμα σολωμικό που θροΐζει σαν το δέντρο των ψυχών το Carmen Seculare. Το όραμα της επαναμάγευσης της ποίησης του Νάσου Βαγενά. - Πριν από σένα / αόρατη με υφαίνει / μια αράχνη - οι μαγικές επωδοί που οδηγούν από όνειρο σε όνειρο, σε κατασκευές mise en abyme, που υπνωτίζουν, παγιδεύουν τον ύπνο του αναγνώστη και μετατρέπουν την ποίηση σε δαντικό όραμα, όπου ο άλλος εαυτός σε παίρνει από το χέρι για τη βίωση, την εσωτερική εμπειρία του ποιητικού συγκλονισμού. Η πρώτη ποιητική συλλογή της Ελένης Κοσμά με τους τρέχοντες όρους θα ήταν άξια να διεκδικήσει τα βραβεία πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή και όχι μόνο.
Θαυμάζω πάντα την εικόνα από τους «Ελεύθερους πολιορκημένους» να διασχίζει τον χρόνο και τη συνθήκη του καιρού, να μεταστοιχειώνει με το ευγενές της μέταλλο τον λόγο μιας νέας ποιήτριας.
Αναπαύονται / φιλιά στη γη των πουλιών / και ένα γράμμα
info
Ελένη Κοσμά "Φιλιά στη γη"
εκδ. Πόλις
σελ. 24
Τιμή 7 ευρώ
