του Γιώργου Παγώνη
Το Σουδάν είναι μια μεγάλη αραβική και ισλαμική χώρα με πληθυσμό της τάξεως των 42.500.000. Η ανατροπή του Προέδρου του Ομάρ αλ Μπασίρ από τον σουδανικό στρατό, στις 11/4/2019, είχε δημιουργήσει προσδοκίες για τη δρομολόγηση των διαδικασιών που θα οδηγήσουν στην εγκαθίδρυση ενός πιο δημοκρατικού πολιτεύματος στη χώρα.
Ο Μπασίρ βρισκόταν στην εξουσία τα τελευταία 30 χρόνια, έχοντας καταλάβει πραξικοπηματικά τον προεδρικό θώκο από το 1989, με τη βοήθεια και την υποκίνηση των Ισλαμιστών. Ήταν ο μακροβιότερος Πρόεδρος του Σουδάν αλλά και όλου του αραβικού κόσμου. Η τρικυμιώδης θητεία του ταυτίστηκε με την πολυτάραχη πολιτική πορεία της χώρας στο ίδιο διάστημα. Οι προεδρικές εκλογές που διεξήγαγε ήταν από αυτές που δεν ήταν εύκολο να χάσει.
Στηρίχτηκε στο πολιτικό Ισλάμ και συνέχισε τον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στους αντάρτες των νότιων περιοχών, αλλά αναγκάστηκε να αποδεχτεί τελικά, το 2011, την ίδρυση του Νότιου Σουδάν, μετά από μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή που προκάλεσε περίπου 2.000.000 ανθρώπινες απώλειες. Αντιμετώπισε με βιαιότητα την εξέγερση της δυτικής επαρχίας του Νταρφούρ. Εναντίον του εκκρεμεί από το 2003 ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου [ICC], με την κατηγορία των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και της γενοκτονίας. Αντιμετώπισε την μήνη των Αμερικανών για την υποστήριξή του προς τον Σαντάμ Χουσεΐν στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου και την ανοχή του στους ακραίους ισλαμιστές.
Η ανατροπή του ήταν το επιστέγασμα μιας σειράς λαϊκών κινητοποιήσεων, που ξεκίνησαν στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου, σε μερικές περιπτώσεις πήραν τη μορφή εξέγερσης και ανάγκασαν τελικά τον στρατό να επέμβει. Η λαϊκή οργή πυροδοτήθηκε από τις αυξήσεις των τιμών σε βασικά αγαθά, αλλά στις ρίζες της θα πρέπει να αναζητηθούν η απολυταρχικότητα του σουδανικού καθεστώτος, οι εξωτερικές του εμπλοκές και η κυρίαρχη αίσθηση για εκτεταμένη διαφθορά στους κόλπους του.
Η ανατροπή του Μπασίρ δεν σημαίνει ότι ο δρόμος για τις δημοκρατικές εξελίξεις στο Σουδάν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Tην αρχική ευφορία διαδέχτηκε ο προβληματισμός. Ο στρατός και ο λαός του Σουδάν δεν είχαν την ίδια ατζέντα. Ο στρατός, μέσω του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου [TMC] που δημιούργησε, και οι εξεγερμένοι πολίτες, την επίσημη έκφραση των οποίων ανέλαβαν οι Δυνάμεις της Διακήρυξης για Ελευθερία και Αλλαγή [DFCF], συμφώνησαν για τον σχηματισμό ενός Μεταβατικού Κυβερνητικού Συμβουλίου, αλλά για τη σύνθεσή του υπήρξε απόλυτη διαφωνία.
Στην κόντρα αυτή, οι ισχυρότεροι εξωτερικοί παράγοντες της περιοχής βλέπουν με καχυποψία τη λαϊκή εξέγερση. Πρόκειται κατ΄αρχήν για τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της, που φοβούνται ότι ο περιορισμός του σουδανικού στρατού στους στρατώνες του μπορεί να οδηγήσει στην απόσυρση του σώματος των 6.000 Σουδανών στρατιωτών από την Υεμένη και σε επέκταση της αμφισβήτησης προς τον δικό τους χώρο. Αλλά και για τη συμμαχία της Τουρκίας με το Κατάρ, που φοβάται ότι οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν στη ματαίωση των σχεδίων ανακαίνισης στο νησί Σουακίν και σε υπονόμευση της επιρροής των φίλων της, των Αδελφών Μουσουλμάνων, στην πολιτική ζωή της χώρας.
Ανησυχούν όμως και οι σαλαφιστές. Που φοβούνται ότι η χώρα θα οδηγηθεί σ’ ένα νέο σύνταγμα, χωρίς τη Σαρία [ισλαμικό νόμο] ως κύρια βάση της νομοθεσίας. “Οι ελεύθεροι επαναστάτες δεν θα κυβερνώνται από τις δυνάμεις της Αριστεράς”, κραύγαζαν την Παρασκευή 24/5/2019, μετά την προσευχή [AFP]. Η εφαρμογή της Σαρίας παραμένει πάντα κεντρικό θέμα αντιπαράθεσης στον αραβικό κόσμο.
Τη Δευτέρα 3/6/2019, η κόντρα του στρατού με τους πολίτες μετατράπηκε σε αιματοχυσία. Ο στρατός διέλυσε με βαρβαρότητα την καθιστική τους διαμαρτυρία, προκαλώντας, σύμφωνα με τοπικές πηγές, 35 νεκρούς. Ακολούθησε διεθνής κατακραυγή. Την Τρίτη 4/6/2019, ο πρόεδρος του ΤMS στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν, με διάγγελμά του ανακοίνωσε ''τη διακοπή των διαπραγματεύσεων με τις DFCF, την ακύρωση των συμφωνηθέντων και την διεξαγωγή εκλογών εντός του προσεχούς εννεαμήνου” [AFP], κάτι που ήταν και η αρχική εξαγγελία του στρατού μετά την ανατροπή του Μπασίρ και είχε κατηγορηματικά απορριφθεί από τους Σουδανούς πολίτες.
Δεν έχουν σε ιδιαίτερη υπόληψη τις εκλογές που γίνονται κάτω από στρατιωτική σκιά και δεν θα κάνουν εύκολα πίσω οι πολίτες του Σουδάν. Αλλά ούτε κι αυτοί που έχουν απέναντί τους θα υποχωρήσουν εύκολα.
