Οι πληγές που άφησαν στην χώρα τα οκτώ χρόνια Μνημονίων δεν είναι μόνο οικονομικές. Είναι κοινωνικές αλλά και θεσμικές. Η σκληρά νεοφιλελεύθερη δημοσιονομική προσαρμογή, η εφαρμογή της εσωτερικής υποτίμησης, το δόγμα του σοκ που επιβλήθηκε, είχαν ως προϋπόθεση την εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας αλλά και την αποδυνάμωση των δημοκρατικών μηχανισμών του κράτους, ανοίγοντας συνεπώς τον δρόμο στις δυνάμεις που εχθρεύονται την δημοκρατία.
Η μεταδημοκρατική συνθήκη της κρίσης
Σε αυτή τη μεταδημοκρατική συνθήκη, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για τη συνταγματική αναθεώρηση, οι τομές για τον εκσυγχρονισμό και τη θωράκιση του δημοκρατικού πολιτεύματος δεν είναι απλώς μια πολιτική επιλογή αλλά ώριμη ανάγκη. Η κορυφαία αυτή κοινοβουλευτική και πολιτειακή διαδικασία εκκινεί πλέον και επίσημα, μετά την κατάθεση του κειμένου εκ μέρους 50 βουλευτών της πλειοψηφίας, με πρώτη την υπογραφή του Αλ. Τσίπρα.
Ο τερματισμός των Μνημονίων και η νέα εποχή στην οποία εισέρχεται η χώρα σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον θέτει ως επιτακτική ανάγκη η ανάκαμψη της οικονομίας και της κοινωνίας να συνδυαστεί με τη θωράκιση της δημοκρατίας, την επαναφορά της αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος και της εμπιστοσύνης της λαϊκής πλειοψηφίας σε αυτό, την προστασία των κοινωνικών αγαθών αλλά και τη δημιουργία αναχωμάτων στη διαφθορά και την ατιμωρησία.
Επιδίωξη συναινέσεων
Σε αυτά τα επίδικα έρχεται να απαντήσει η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τις συνταγματικές αλλαγές, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να καλούνται να τοποθετηθούν επί συγκεκριμένων ζητημάτων, να καταθέσουν προτάσεις και εντέλει να συμβάλουν στην ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Σε αυτήν άλλωστε, εκτός από τις προτάσεις που αντανακλούν το ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα της Αριστεράς, περιλαμβάνονται και αρκετές από τις προτάσεις αναθεώρησης της Νέας Δημοκρατίας του 2014, αλλά και από τα σημεία αναθεώρησης που πρότεινε πρόσφατα το ΚΙΝ.ΑΛΛ.
Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση θα επιδιώξει συναινέσεις, όχι μόνον ως προς τον κατάλογο των άρθρων που θα αναθεωρηθούν, αλλά και ως προς την κατεύθυνση της αναθεώρησής τους. "Όπως έκρινε και η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου 11/2003, θεωρούμε ότι τόσο η αρχική μας πρόταση όσο και η τελική απόφαση της Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αναθεώρησης του συντάγματος θα πρέπει να προσδιορίζει δεσμευτικά και το περιεχόμενο των αναθεωρητέων άρθρων", επισημαίνεται στο σχετικό κείμενο.
Ιστορικές τομές
Μεταξύ των πέντε αξόνων στους οποίους βασίζεται η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, τα "φώτα" συγκεντρώνουν οι αλλαγές στο άρθρο 86, στο οποίο βασίζεται ο νόμος περί ευθύνης υπουργών, ο τρόπος εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, οι σχέσεις Εκκλησίας - κράτους αλλά και η εποικοδομητική πρόταση δυσπιστίας. Η κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους αλλά και του πολιτικού όρκου, καθώς και το τέλος της παραγραφής των αδικημάτων που έχουν τελεστεί από υπουργούς με τον νόμο περί ευθύνης υπουργών, αποτελούν τομές εκσυγχρονισμού και επαναφοράς της ισονομίας μεταξύ πολιτών και πολιτικών.
Με στόχο τη σταθερότητα των κυβερνήσεων, αποσυνδέεται η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής καθώς μετά από τρεις άκαρπες ψηφοφορίες (των 2/3 του συνολικού αριθμού των βουλευτών στις δύο πρώτες ψηφοφορίες και των 3/5 στην τρίτη) θα ακολουθεί μία ψηφοφορία ανά μήνα για έξι μήνες, που θα απαιτεί τα 3/5. Σε περίπτωση ναυαγίου, ο λαός θα κληθεί να ψηφίσει μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων. Παράλληλα, η συνταγματική κατοχύρωση της απλής αναλογικής θα εξισορροπείται από την εποικοδομητική πρόταση δυσπιστίας, η κατάθεση της οποίας θα έχει ως προϋπόθεση την πρόταση για νέο πρωθυπουργό.
Ο λαός πρωταγωνιστής
Παράλληλα, για πρώτη φορά κατοχυρώνεται πως κάθε διεθνής συνθήκη ή συμφωνία που προβλέπει μεταβίβαση κυριαρχικών αρμοδιοτήτων του κράτους κυρώνεται υποχρεωτικά με δημοψήφισμα, ενώ ανοίγει ο δρόμος και για τη λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία. Θωρακίζεται ακόμη το κοινωνικό κράτος, με τη συνταγματική εγγύηση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους, τη ρητή κατοχύρωση της υγείας ως κοινωνικού δικαιώματος (και όχι απλώς ως κρατικής υποχρέωσης μέριμνας) και τον δημόσιο έλεγχο των βασικών κοινωνικών αγαθών. Ακόμη, διευρύνεται η προστασία αφενός της εργασίας και των συλλογικών και εργασιακών δικαιωμάτων, αφετέρου του δικαιώματος κοινωνικής ασφάλισης.
