Μιλήσαμε με δύο αριστερές εργαζόμενες γυναίκες από την Κων/λη, την Α και τη Β, για τα αποτελέσματα των τουρκικών εκλογών. Τις ρωτήσαμε για τις καταγγελίες περί νοθείας. Η Α θεωρεί ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε με ακρίβεια, καθώς υπάρχει μόνο ένα πρακτορείο που μεταδίδει τα αποτελέσματα, ενώ όλα βρίσκονται στη δικαιοδοσία του Ανωτάτου Εκλογικού Συμβουλίου. Η Β στέκεται στην ανακοίνωση του υποψηφίου των Κεμαλιστών, Ince, ο οποίος παραδέχθηκε ότι διαφορά 10 εκατομμυρίων ψήφων δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα νοθείας. Είναι προϊόν πολιτικής ήττας.
Όσον αφορά στην αποτίμηση των ίδιων των αποτελεσμάτων, η Α αναφέρει τα εξής: «τα αποτελέσματα ήταν όπως τα περιμέναμε. Δεν υπήρχε καμία έκπληξη. Το θετικό φυσικά ήταν η νίκη του HDP. Αυτή τη στιγμή είναι το τρίτο κόμμα στη Βουλή. Στα θετικά είναι και οι ψήφοι που πήρε ο Demirtas, αν και φυλακισμένος υποψήφιος. Ο İnce δημιούργησε μια απογοήτευση, διότι οι περισσότεροι περιμέναμε να έχουμε και δεύτερο γύρο στις προεδρικές εκλογές. Στα αρνητικά των εκλογών ήταν ότι σε κάποιες περιοχές, όπως στα βάθη της Ανατολίας όπου υπάρχει περισσότερος κουρδικός πληθυσμός, είδαμε να αυξάνονται οι ψήφοι του ΜΗΡ, των Γκρίζων Λύκων. Αυτό σημαίνει ότι όσοι δεν ήθελαν να ψηφίσουν ΑΚΡ ψήφισαν ΜΗΡ. Επομένως, οι Κεμαλικοί βιώνουν μια πλήρη απογοήτευση, ενώ οι αριστεροί είναι κάπως πιο καλά λόγω της νίκης του ΗDP. Το χειρότερο βέβαια είναι η αύξηση των εθνικιστών, καθώς δεν δημιουργεί και το καλύτερο κλίμα. Ωστόσο, το İYİ (το κόμμα της Ακσενέρ) δεν έφερε το αποτέλεσμα που περίμεναν οι περισσότεροι».
Ρωτάμε σχετικά με τις σχέσεις των ερντογανικών και μη ερντογανικών μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Η Α μας λέει πως οι της κυβέρνησης Ερντογάν δεν είναι όσο επιθετικοί θα περίμενε κανείς, ίσως γιατί ένα μέρος των ψηφοφόρων τους κατευθύνθηκαν προς τους Γκρίζους Λύκους με τους οποίους θα αναγκαστούν να συγκυβερνήσουν και οι οποίοι έχουν αρχίσει να συμπεριφέρονται από τώρα ως κυβέρνηση.
Η Β όμως στέκεται στις σχέσεις μεταξύ οπαδών του Ερντογάν και των αντιπάλων του. «Τώρα είναι τελείως χωρισμένοι», μας λέει, αναφέροντας προς επίρρωση των λεγομένων της και ποσταρίσματα στο facebook του τύπου ‘Είμαι μορφωμένος/η, έχω λεφτά, οπότε μπορώ να φύγω από τη χώρα και να ζήσω αλλού’». Ενώ επικοινωνούσαμε, μας διάβασε την ανάρτηση ενός Τούρκου της Νέας Υόρκης: «Λυπάμαι, αλλά πρέπει να το μοιραστώ αυτό, γιατί κάποιοι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν. Αυτά τα αποτελέσματα δεν θα αλλάξουν καθόλου τη ζωή μου. Θα συνεχίσω τη ζωή μου, με τη νέα μου Mercedes, τρώγοντας μισό κιλό κρέας την ημέρα στο σπίτι μου στο Μανχάταν. Στο μεταξύ, εσείς θα συνεχίσετε να πηγαίνετε στη δουλειά σας με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τρώγοντας κάθε μέρα ζυμαρικά -οκ, παραδέχομαι ότι από καιρό εις καιρόν μπορεί να τρώτε κιμά. Ψήφισα για να σας δώσω την ευκαιρία να τρώτε κρέας κι εσείς, αλλά εσείς είστε συνηθισμένοι να τρώτε ζυμαρικά. Δεν σας δίνω σημασία πλέον».
Φυσικά αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα -το παραδέχεται και η Β. Αλλά, μας διαβεβαιώνει ότι «αυτές οι εκλογές έχουν μεταβληθεί σε ποδοσφαιρικό ματς. Οι άνθρωποι γυρίζουν αριστερά και δεξιά και λένε σκληρά πράγματα ο ένας στον άλλο. Κανείς δεν καταλαβαίνει ότι αυτή είναι μια νέα αρχή και πως το πιο πιθανό μελλοντικό σενάριο για την Τουρκία δεν μοιάζει ευοίωνο». Τη ρωτάμε αν η επερχόμενη οικονομική κρίση αναμένεται να μειώσει τις διακομματικές αντιπαλότητες, αλλά η Β συνεχίζει: «Οι υποστηρικτές της αντιπολίτευσης λένε τώρα ‘εμείς θα επιβιώσουμε ούτως ή άλλως, εσείς έπρεπε να το σκεφτείτε’». Ομοίως, ένας Κεμαλιστής βουλευτής τουίταρε πως αν το 52% του λαού ψήφισε το ΑΚΡ, τότε του αξίζει να υποφέρει. Η Β θεωρεί ότι ούτε οι Κεμαλιστές ούτε οι Αριστεροί έχουν σωστή επικοινωνιακή στρατηγική απέναντι στους λαϊκούς ανθρώπους, ενώ συμπληρώνει πως «το να επιτίθεσαι στις αξίες των ανθρώπων δεν βοηθάει. Οι ριζοσπάστες αριστεροί κατηγορούν τους απλούς ανθρώπους ότι είναι πολύ θρησκευόμενοι και αμαθείς. Αντιθέτως, πιστεύω ότι πρέπει να τους κάνουμε να καταλάβουν πως η πολιτική δεν έχει να κάνει με τη θρησκεία τους, ότι είναι ή πρέπει να είναι ένα προσωπικό θέμα, και ότι εδώ μιλάμε για δικαιώματα».
Αναπόφευκτα η συζήτηση στρέφεται σε όλα όσα πρέπει να αλλάξουν προκειμένου η αντιπολίτευση να επιστρέψει δριμύτερη στην πολιτική σκακιέρα. Η Α μας θυμίζει ότι οι Κεμαλικοί έως την τελευταία στιγμή, κατά τη διάρκεια της καταμέτρησης, ήταν σίγουροι ότι θα υπάρξει και δεύτερος γύρος. «Μετά την πανηγυρική ομιλία/συγκέντρωση του Ince στο Μaltepe της Κων/λης πήρανε τα μυαλά τους αέρα. Τελικά είναι και πάλι στην κοσμάρα τους». Ο İnce δήλωσε ότι «θα συνεχίσουμε τον αγώνα», γεγονός που ίσως προοικονομεί κάποιες εσωκομματικές αλλαγές. Η Β μας ενημερώνει πως οι Κεμαλικοί κατηγορούν το μηχανισμό του κόμματος για εγκατάλειψη των αρχών του Ατατούρκ. «Οι αριστεροί, αντιθέτως, κατηγορούν το CHP ότι έχει γίνει κεντροδεξιό κόμμα, πράγμα που αληθεύει». Τη στιγμή που μιλάμε ο πρόεδρος του κόμματος, Kilicdaroglu, κάνει ανακοινώσεις. Ενώ έχει χάσει για πολλοστή φορά, αντί να παραδεχθεί την αποτυχία του, ισχυρίζεται ότι το κόμμα του Ερντογάν έχασε 5% από το ποσοστό που είχε λάβει στις προηγούμενες εκλογές, γεγονός που εξοργίζει την Β: «αν έλεγε ‘δώστε μου μια ευκαιρία κι εγώ θα κάνω αλλαγές’, ίσως το εκτιμούσα. Όχι όμως αυτό το πράγμα. Το CHP είναι το μόνο πράγμα που δεν αλλάζει. Μέχρι και το AKP έχει αλλάξει. Πλέον είναι σαφές ότι χρειάζεται μια νέα δομή».
Η Α, από την άλλη, δεν είναι τόσο κατηφής, δεδομένου ότι το HDP, το οποίο και ψήφισε, χάρη σε έναν ιστορικό άθλο είναι το τρίτο κόμμα της Βουλής. Οι Κούρδοι και οι αριστεροί είναι πολύ ευχαριστημένοι γι αυτό. Δεν λείπουν όμως και οι «λευκοί Τούρκοι», κοσμικοί Τούρκοι (συνήθως Κεμαλικοί), που, ενώ ψήφισαν το HDP, δυσανασχετούν βλέποντας τους Κούρδους να πανηγυρίζουν, γιατί αυτό ταυτίζει όλο και πιο πολύ το HDP με το κουρδικό κίνημα και του στερεί την εθνική του εμβέλεια. Ρωτάμε την Β αν θεωρεί ότι, όπως και το Γκεζί, αυτές οι εκλογές έφεραν κοντά τις αντιερντογανικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Δεν φαίνεται αισιόδοξη ως προς αυτό. «Χθες μιλούσα με ένα νέο υποστηρικτή του HDP, ο οποίος μου είπε ότι ‘εμείς υποφέραμε πολύ’, τώρα είναι η σειρά σας. Δεν το είπε ως εκδίκηση. Περισσότερο εννοούσε ότι ‘εμείς ξέρουμε να αντιστεκόμαστε και, όταν αντιστεκόμασταν, εσείς μας αφήνατε μόνους, τώρα είναι η σειρά σας να μάθετε να αντιστέκεστε’». Απέναντι στον ισχυρισμό μας ότι χρειάζεται μια νέα ενωτική αφήγηση, αρθρωμένη γύρω από το δίπολο «δημοκρατία - αυταρχισμός», στέκεται θετικά. Όμως και πάλι δεν πιστεύει ότι «όλοι αυτοί οι έξυπνοι και δυναμικοί άνθρωποι με διαφορετικές απόψεις, που μπορούν να κάνουν τη διαφορά, μπορούν και να δράσουν μαζί». Τώρα, καταλήγει, «εγώ και οι φίλοι/ες μου προσπαθούμε να πάρουμε μία απόφαση: να μείνουμε και να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ή να ψάξουμε για μια άλλη ζωή κάπου αλλού;».
