Παρασκευή πρωί... Μαθαίνω για τον θάνατο του Λέοναρντ Κοέν και η θλίψη είναι το πρώτο συναίσθημα, ακόμη ένας από τους αγαπημένους μου που φεύγει. Βάζω να παίζει το τελευταίο του άλμπουμ, και ο αφηγηματικός του λόγος μέσα στο θαυμάσιο μουσικό πλαίσιο που έφτιαξε γι’ αυτόν ο γιος του Άνταμ αλλάζουν αμέσως την εικόνα. Τα τραγούδια του μιλάνε κι αυτό που έχουν να πουν, να πουν στον καθένα από μας κι όχι μόνο τα καινούργια, αλλά όλα του τα τραγούδια, το πουλί πάνω στο σύρμα, η Μαριάν, Οι αδελφές του ελέους, το τραγούδι του ξένου, το εξαίσιο μπλε αδιάβροχο, η Ιωάννα της Λωραίνης, αυτό που μας τραγουδάνε είναι πως ο Λέοναρντ Κοέν δεν έφυγε, δεν χάθηκε, αλλά ξεκινάει τώρα ένας άλλος κύκλος με τον ίδιο να λείπει αλλά τα τραγούδια του να είναι παρόντα. Ο χρόνος μπορεί να τον νίκησε, όχι όμως τη μουσική και τα ποιήματά του, τα γραπτά και τον ψίθυρό του, τον τρόπο του να αφηγείται ιστορίες όπως κανένας άλλος.
Στις ειδήσεις μπορεί να λένε πως ο Κοέν δεν ζει πια, αλλά δεν λένε πόσους ποιητές άφησε πίσω του, πόσα ποιητικά πλάσματα γέννησε η τραγουδοποιία του, πόσοι έπιασαν σήμερα κιόλας μια κιθάρα κι έγραψαν ένα μελαγχολικό τραγούδι θέλοντας να του μοιάσουν. Μπορεί εδώ και μερικές μέρες ο ίδιος να μην είναι παρών, να ψάχνει απαντήσεις στον ουρανό για τον θεό, για την πίστη, για το καλό και το κακό, όμως είναι εδώ εκατοντάδες μουσικοί που ονειρεύτηκαν να γίνουν σαν κι εκείνον κι άλλοι τόσοι που διασκεύασαν τα τραγούδια του, χιλιάδες άνθρωποι που έζησαν με τα τραγούδια του, πήραν ανάσες, έγιναν καλύτεροι άνθρωποι, αισθάνθηκαν με έναν τρόπο που μόνο οι ποιητές μπορούν να σε κάνουν να αισθανθείς.
Κι αν η γενναιοδωρία είναι ένα χάρισμα πολύτιμο, που οδηγεί τους ανθρώπους στον παράδεισο, τότε ο Λέοναρντ Κοέν είναι ήδη εκεί, γιατί αυτό που ένιωσε την ανάγκη να πει για τον Μπομπ Ντίλαν και το Νόμπελ ήταν πως η βράβευσή του «είναι σαν να δίνεις βραβείο στο Έβερεστ επειδή είναι το ψηλότερο βουνό», μια υπέροχη φράση ενός χορτασμένου ανθρώπου, που η δικαίωση, η δόξα, η αποδοχή ήταν περισσότερα από όσα θέλησε ή μπορούσε να αντέξει. Έζησε όπως ήθελε, περιπλανήθηκε στον κόσμο, έγινε μοναχός, έπεσε και ξανασηκώθηκε, αφηγήθηκε τις πιο γοητευτικές νουάρ ιστορίες με μουσική υπόκρουση και μας άφησε παρακαταθήκη για να περάσουμε μαζί του μια ολόκληρη ζωή.
Κι όλα αυτά χωρίς ποτέ να μας δώσει και πολλή σημασία, χωρίς να το κάνει θέμα: «Δεν μου καίγεται καρφί για τις απόψεις σου περί ανθρώπινης αξιοπρέπειας, επειδή δεν συμπεριλήφθηκα ποτέ σε κάποια απ’ αυτές. Δεν με νοιάζει ποιος είσαι, ούτε ποια ανώτερη μορφή μαρτυρίου εκπροσωπείς. Μπορείς να κλείσεις αυτό το βιβλίο. Μην έρθεις κοντά μου όταν είσαι γλυκός και ψυχρός. Έλα όταν είσαι κακόκεφος και ζεστός αν θέλεις να ακούσεις μια ιστορία. Είναι μια γοητευτική ιστορία. Μιλάει για τον χοντρό, νεκρό κόσμο».
So long, Leonard. Μας πήγες ώς εκεί που δεν θα φτάναμε ποτέ μόνοι μας.
Μάκης Μηλάτος, δημοσιογράφος, μουσικός παραγωγός
