Αν θέλεις να κρύψεις ή να συγκαλύψεις την πραγματικότητα από τους πολλούς, ο τρόπος είναι ένας: οι λέξεις. «Χρησιμοποίησε πομπώδεις και ασαφείς εκφράσεις. Βρες λέξεις που δεν λένε τίποτε κι έτσι μπορεί να εμφανίσεις την καταστροφή ως ευκαιρία» θυμάμαι ότι έλεγε ένας καθηγητής μου στο πανεπιστήμιο.
Αυτές οι κουβέντες έχουν έλθει πολλές φορές στο μυαλό μου τον τελευταίο καιρό, καθώς όλο και πιο συχνά εμφανίζονται στον Τύπο δημοσιεύσεις για τη νέα δομή της οικονομίας. Έννοιες όπως: Βιομηχανία 4.0, τεχνολογία εκτύπωσης 3-D, Ίντερνετ των πραγμάτων και τεχνητή νοημοσύνη, χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το αύριο της οικονομίας. Με αυτό τον ασαφή, αλλά και εξίσου εντυπωσιακό τρόπο που προκαλεί συνειρμούς προόδου και ευημερίας κρύβεται μία μεγάλη αλήθεια. Οι αλλαγές που έρχονται στην πραγματικότητα θα είναι ένα ακόμα πλήγμα στην εργασία και τη μεσαία τάξη, η οποία στον ανεπτυγμένο κόσμο έχει δεχθεί θανατηφόρα πλήγματα.
Για παράδειγμα κάτω από την έκφραση «Βιομηχανία 4.0» βρίσκεται η προσπάθεια που ήδη έχουν ξεκινήσει τεράστιοι πολυεθνικοί κολοσσοί να βάλουν τα ρομπότ όχι μόνο στη διαδικασία παραγωγής αλλά και στις υπηρεσίες. Τα ίδια αποτελέσματα έχουν και οι υπόλοιπες καινοτομίες που σχετίζονται με την 3D εκτύπωση, το Ίντερνετ των πραγμάτων και την τεχνητή νοημοσύνη.
Όλα αυτά οδηγούν στην υποκατάσταση της εργασίας, την απομάκρυνση εργαζομένων που δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες, την εξαφάνιση σημαντικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και μέσω όλων αυτών τη μείωση του κόστους εργασίας. Κάποιοι, οικονομολόγοι, μάλιστα, δεν διστάζουν να συγκρίνουν τις επιπτώσεις που είχε το πέρασμα από τη μαζική βιομηχανική παραγωγή στην οικονομία του Ίντερνετ.
Στην εποχή της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής το μέγεθος της οικονομικής ισχύος ήταν ο αριθμός των εργαζομένων. Στην εποχή του Ίντερνετ η οικονομική ευρωστία μετριέται με βάση τα «πραγματικά» κέρδη ανά εργαζόμενο, αφού ο τζίρος έχει αυτονομηθεί από το μέγεθος της απασχόλησης. Στην αυριανή εποχή το μέγεθος της επιτυχίας θα κρίνεται από τον ρυθμό υποκατάστασης της εργασίας.
Το πραγματικά παράξενο σε αυτήν την ιστορία είναι ότι όλα αυτά δεν φαίνεται να απασχολούν τον δημόσιο λόγο. Όλες οι συζητήσεις είναι μια υπόθεση επιχειρηματιών, οικονομολόγων, μαθηματικών... Οι πολιτικοί δεν τολμούν να αγγίξουν δημόσια τα θέματα αυτά και προτιμούν να περιμένουν...
Έτσι, οι απλοί άνθρωποι βρίσκονται στο «μαύρο σκοτάδι» για το μέλλον που τους περιμένει -κυρίως εκείνους που είναι νέοι. Ακόμα χειρότερο δεν έχουν την παραμικρή γνώση για το μέλλον που περιμένει τα παιδιά και τα εγγόνια τους, και το οποίο σίγουρα δεν θα είναι και τόσο ευοίωνο.
Και εκεί ακριβώς θα πρέπει να αναζητηθεί ο ρόλος της Αριστεράς, καθώς η πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει δεν περιορίζεται μόνο στην ενημέρωση. Θα πρέπει να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα. Να προτείνει πολιτικές. Να διεκδικήσει ασφαλιστικές δικλίδες όχι μόνο για τις θέσεις εργασίας αλλά και για τους όρους και τις αμοιβές. Να καταστήσει όσον το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους όχι μόνο γνώστες της πραγματικότητας αλλά -το πιο σημαντικό- συμμέτοχους στις αποφάσεις για το μέλλον τους.
