Του Γιώργου Κοροπούλη
Eδώ και χρόνια, οι παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο και αλλού ανταποκρίνονται στην ανάγκη των τουριστών να βλέπουν τα πέδιλα της Πανδρόσου σε αρχαιοελληνικό περιβάλλον και στην εθνική χρεία να τυλίξουμε τους γυφτοσκοπιανούς σε σαράντα πήχες χλαμύδα. Tο πατριωτικό marketing απαιτεί, φυσικά, ν' ανανεώνεται η αίγλη των σχετικών φεστιβάλ. Aλλά η ανανέωση προωθείται εκεί που κατά κύριο λόγο επιβαλλόταν - στη βιτρίνα: Στις κερκίδες προσελκύεται ολοένα πιο επίμονα, για να προστεθεί στο θέαμα, η όντως ελίτ (όλοι εκείνοι που η γυαλάδα και η κουφότητά τους ισολογίζονται διαρκώς στις κοσμικές στήλες των περιοδικών, στα σόου και στα δελτία). Συστοίχως, στο κοίλον του αρχαίου θεάτρου επιστρατεύονται τηλεαστέρες. Kαι παλιές, σπουδαίες, αποδιοπομπαίες σκηνοθεσίες επανεντάσσονται στο πρόγραμμα εκ του ασφαλούς, γιατί το «κοινό» διαπαιδαγωγείται ν' ανακαλεί το σκάνδαλο που κάποτε τις συνόδευσε χωρίς να ταράζεται πια από την ποιότητά τους.
Bεβαίως, οι αναπαλαιώσεις κι οι προεκτάσεις των σίριαλ σε μαιάνδρους δεν αρκούν, η ένταξή μας στο παγκόσμιο χωριό επιβάλλει ν' αναμειγνύονται με πιο global μπούρδες. Kι ο συγκερασμός ελληνικότητας και διεθνοποίησης δεν είναι εύκολος, εξού και οι περισσότερες σκηνοθεσίες καταγράφουν ένα 10% απωλειών επί του συνόλου θιάσου: δερβίσηδες που πνίγηκαν με τον χιτώνα καθώς στριφογύριζαν, μαινάδες που έφαγαν κουνέλια με AIDS, ο Αγαμέμνων που τσακίστηκε με το σκέιτμπορντ στο χαλί... Προβλέπεται άνοδος στο 30% - καθώς, πριν την απόβαση των επτά επί Θήβας, ο χορός θα πέσει από «Aπάτσι» με αλεξίπτωτα... Δεν απαιτούνται συνεπώς αλλαγές, αρκεί να ενισχυθεί η παραγωγή παραστάσεων που το νεοτερικό λαμπύρισμά τους συνδυάζεται αρμονικά με τη λάμψη της τηλεόρασης και τις ανταύγειες των κοσμημάτων. Eίναι γνωστό ότι, ως προς αυτές τις πηγές φωτός, οι χωριάτες (συλλήβδην τα γκρουπ ξένων επισκεπτών και ο «λαός») εμφανίζουν παγκοσμίως συμπεριφορά πυγολαμπίδας.
Η άνοιξη λοιπόν ήρθε - και διαρκεί: την εγγυώνται η καταστροφή του λίκνου των νεοτερισμών, δηλαδή η αποσύνδεση της νεοτερικότητας από το ήθος της (που δεν βρήκε άσυλο στη μετανεοτερικότητα, εννοείται), κι η επαναπροώθηση της αντιθεαματικής ποίησης του αρχαίου δράματος στα θυμαράκια. Eξού και η υπερπαραγωγή δήθεν μεταφράσεων (δίχως ίχνος ταλέντου, γνώσης της προσωδίας, μουσικότητας, απήχησης των ρυθμών του πρωτοτύπου) δεν οφείλεται τόσο στη βιασύνη να εισπραχθεί ο πλούτος τού ποσοστού που καταβάλλεται σ' όσους μεταφράζουν από «νεκρές» γλώσσες όσο στην ανάγκη να συνδυάζεται άψογα η μετάφραση με τους εξυπνακισμούς της σκηνοθεσίας.
*
Και τώρα το σχετικό κουίζ, που θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών και θα πολλαπλασιάσει τα like: Πότε γράφτηκε αυτό το κείμενο; Απάντηση: Το 2001. Η μια όψη του νομίσματος λοιπόν είναι παλιά και φθαρμένη... Για την άλλη, που μας επαναφέρει στο παρόν, θα τα πούμε από βδομάδα.
