Η απόφαση των ηγετών για την Ελλάδα επαναφέρει, επιτέλους, στο προσκήνιο τις μεταρρυθμίσεις σε αντιδιαστολή με τα μνημονιακά μέτρα, που συνέθλιψαν την ελληνική οικονομία. Το πρόβλημα της χώρας μας δεν είναι μόνο το δημόσιο χρέος, τώρα πια και το ιδιωτικό παρ' ότι ήταν από τα μικρότερα στην Ε.Ε. προ Μνημονίου, αλλά και το σαθρό παραγωγικό μοντέλο, το ανεπαρκές και διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, το αναποτελεσματικό, πελατειακό και γραφειοκρατικό Δημόσιο, το ελάχιστα εξωστρεφές και σε μεγάλο βαθμό κρατικοδίαιτο ιδιωτικό επιχειρηματικό μοντέλο. Η χώρα εγκλωβίστηκε στην κρίση μέσα από εσωτερικές κατά βάση ανεπάρκειες. Το δράμα είναι ότι οι μνημονιακές πολιτικές που εφαρμόστηκαν ως απάντηση στα αίτια της κρίσης αντί να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα, τις περισσότερες φορές το όξυναν.
Για παράδειγμα, η Ελλάδα έχει μια κρατικοδίαιτη αστική τάξη, η οποία έπαιξε αρνητικό ρόλο στην πρόκληση του προβλήματος. Η συγκρότηση του δημοσίου τομέα με πελατειακά κριτήρια, παρά τις πολλές νησίδες αποτελεσματικής λειτουργίας, ενίσχυσε τη γραφειοκρατία και έπληξε τον κοινωνικό του ρόλο. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξελέγη για να αλλάξει τη χώρα, όχι για να αποδεχθεί και να αφομοιωθεί από αυτό το σύστημα συμφερόντων. Η χώρα πρέπει να αλλάξει, όχι επειδή οι άνθρωποι, σύμφωνα με το ανόητο στερεότυπο, είναι αμέριμνοι τζίτζικες, αλλά επειδή το σημερινό σύστημα αναπαράγει τους όρους τις κρίσης.
Η χώρα πρέπει να αλλάξει παραγωγικό μοντέλο. Πρώτα από όλα πρέπει να υποκαταστήσει ορισμένες από τις εισαγωγές, να διαφοροποιήσει την παραγωγή της με στοχευμένες παρεμβάσεις και υψηλή προστιθέμενη αξία στοχεύοντας σε ειδικούς καταναλωτές. Οι βιομήχανοι παπουτσιών στην Πορτογαλία αντί να πετσοκόψουν τους μισθούς, όπως τους ζητούσε η τρόικα, επέλεξαν να διαφοροποιήσουν το προϊόν τους, παράγοντας ακριβότερα παπούτσια, στοχεύοντας στα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα. Το φθηνότερο δεν είναι πάντα πιο ανταγωνιστικό.
Λέγεται ότι η Ελλάδα πρέπει να στηριχτεί στα αγροτικά προϊόντα της. Σωστά αλλά έως ένα σημείο. Γιατί ώς ένα σημείο; Γιατί η συνηθισμένη αγροτική οικονομία, χωρίς διαφοροποίηση και ειδικά προϊόντα, είναι γνώρισμα των φτωχότερων χωρών. Και στον τομέα αυτόν επομένως απαιτείται διαφοροποίηση της παραγωγής, με επώνυμα ποιοτικά προϊόντα, με στόχο όχι μόνο τον γενικό πληθυσμό, ο οποίος θα βρίσκει φθηνότερα αγροτικά προϊόντα από άλλες χώρες πολύ φθηνότερες από την Ελλάδα, αλλά και ειδικές ομάδες με υψηλότερα εισοδήματα ή ειδικά χαρακτηριστικά.
Στην Ελλάδα, ακόμη και το αυτονόητο θέμα της ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων και του περιορισμού των πρόωρων συντάξεων, που ορισμένες φορές δίδονταν ακόμη και κάτω από τα πενήντα, θεωρείται ταμπού μέχρι και σήμερα, ενώ στην πραγματικότητα είναι δείγμα βαθιάς πολιτικής συντήρησης. Παίζει τον ρόλο της, βεβαίως, η καταιγίδα μέτρων των τελευταίων χρόνων που έκανε τους πολίτες δύσπιστους απέναντι σε αλλαγές. Δείγμα συντηρητικοποίησης της Αριστεράς είναι και η αδυναμία να κατανοηθεί ότι, ενώ το συνταξιοδοτικό σύστημα πρέπει να είναι βαθιά αναδιανεμητικό και όχι αυστηρά ανταποδοτικό, όπως θα ήθελαν οι νεοφιλελεύθεροι, αυτό ισχύει για τις κύριες συντάξεις μέχρις ενός ορίου και όχι για τις επικουρικές ή το εφάπαξ, που πρέπει να είναι αυστηρά ανταποδοτικές.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Σημαίνουν ότι ορισμένες αλλαγές φαντάζουν δύσκολες ή ανορθόδοξες, ενώ δεν είναι παρά αυτονόητες. Όπως αυτονόητο έπρεπε να είναι ένα αποτελεσματικό σύστημα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, που αποτέλεσε βασική αιτία της ελληνικής κακοδαιμονίας (σ.σ.: πελατειακές σχέσεις και αναποτελεσματικότητα).
Και η Αριστερά τι σχέση έχει με όλα αυτά; Αριστερά σημαίνει πρωτίστως ισότητα, αλληλεγγύη, όχι κορπορατισμός και πελατειακές σχέσεις ούτε βεβαίως ισοπεδωτική αντίληψη. Αν η Αριστερά δεν πάρει την πρωτοβουλία να προχωρήσει στις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται η χώρα, θα αφομοιωθεί από το σύστημα. Καμιά καταγγελία δεν σε αποτρέπει από την αφομοίωση. Ο κορπορατισμός δεν ήταν ποτέ αριστερή πολιτική...
Σταύρος Καπάκος
