Του Δημήτρη Π. Κυριακαράκου*
Ο μήνας Οκτώβριος, κατεξοχήν μήνας εποχιακής μετάβασης, σηματοδοτεί τη «μετάβαση» της πατρίδος σε νέες διομολογήσεις παλλαϊκών επιτευγμάτων.
Στις 11 Οκτωβρίου του έτους 1862 εκθρονίστηκε ο Όθωνας, μετά από τριάντα χρόνια βασιλείας, από εξέγερση υπό την ηγεσία ενός Μανιάτη μάλιστα, του Λεωτσάκου. Η βασιλεία του Όθωνος, με τις όποιες καλές προθέσεις της, δεν κατάφερε να δημιουργήσει ευρύτερα κοινωνικά ερείσματα προφανώς ούτε καν στους τραχείς και τότε «ακριτικούς» Μανιάτες, που προσπάθησε να αφοπλίσει και να δώσει ένα τέλος στο εθιμικό τους δίκαιο, στο πλαίσιο του πολιτικού εγχειρήματος της ενιαιοποίησης του δικαιικού συστήματος της χώρας στα πρότυπα του ηπειρωτικού δικαίου.
Στις 11 Οκτωβρίου του έτους 1912 είχαμε τη μάχη του Σαρανταπόρου και στις 26 Οκτωβρίου του ιδίου έτους, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, τη μάχη του Κιλκίς, αμφότερες αποφασιστικές για την προσάρτηση των Νέων Χωρών (Μακεδονία, Ήπειρος, νήσοι Βορείου Αιγαίου) στο Βασίλειο της Ελλάδος. Ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος ήταν το αποτέλεσμα του άμεσου στρατηγικού συντονισμού των ομόδοξων δυνάμεων της Βαλκανικής απέναντι στον κοινό δυνάστη και «μεγάλο ασθενή» της Ευρώπης, την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ένας «τοπικός» πόλεμος άνοιξε τον δρόμο προς Ανατολάς για τις δυνάμεις της εγκάρδιας συνεννόησης (Βρετανία, Ρωσία, Γαλλία, Ιταλία). Η Ευρασία δεν θα ήταν πια η ίδια, νέα εθνικά κράτη θα ιδρύονταν ως αποτέλεσμα της κινηματικής δράσης λαών με αναπτερωμένο συλλογικό ηθικό από τα δρώμενα του μετώπου της φιλελεύθερης Ευρώπης.
Στις 28 Οκτωβρίου του έτους 1940 η Ελλάς αρνήθηκε, διά στόματος του πρωθυπουργού (δικτάτορα) Ι. Μεταξά να διαθέσει τα εδάφη της ως «γέφυρα» επιχειρήσεων προς τη βόρεια Αφρική στη φασιστική Ιταλία. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος ξεκίνησε και τελείωσε με θέατρο εχθροπραξιών την Αλβανία, η οποία πρωτίστως είχε βιαίως, πλην «συναινετικά», προσαρτηθεί στο βασίλειο της Ιταλίας, στον μοναδικό αλλοδαπό «επενδυτή» της από τότε οπότε ιδρύθηκε ως επικράτεια, λίγο μετά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο. Το 'Όχι" σήμανε τη μεγαλειώδη ιστορική συνέχεια του "Μολών λαβέ".
Στις 12 Οκτωβρίου του έτους 1944 οι δυνάμεις κατοχής αποχώρησαν από τη χώρα ταπεινωμένες. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ, 50.000 πολεμιστών και πολεμιστριών, επέλεξαν να μην προελάσουν στην πρωτεύουσα, ορμώμενες από την Αττικοβοιωτία, αλλά να παραμείνουν σε επιφυλακή μέχρις ότου να επαναπατριζόταν η κυβέρνηση ούτως ώστε άπασες οι αντιστασιακές δυνάμεις να συνέβαλαν στην ομαλή μετάβαση της χώρας στη δημοκρατική νομιμότητα. Η Αριστερά σεβάστηκε τη νίκη ως τον καρπό των εθνικών θυσιών.
Όλα τα ως άνω επιτεύγματα μαρτυρούν πως όταν ο ελληνισμός δοκιμάζεται, αφυπνίζεται η πιο συλλογική του ευφυΐα, η πιο αξιοκρατική του συνείδηση. Όταν ηλικίες, γενιές, φύλα και κοινωνικές ομάδες αλληλοσυμπληρώνονται, όταν οι φορείς της κοινωνίας και της Πολιτείας συνδράμουν έκαστος από το μετερίζι του, όταν η ανταγωνιστική συμπεριφορά εγκαταλείπεται ως συνήθεια, η νίκη είναι ο μεγαλειώδης «μονόδρομος». Όταν όμως η μισαλλοδοξία εμφιλοχωρεί στην ατομική συνείδηση, η συλλογική απομειώνεται και η ήττα, ως διαδικασία πλέον, εκκινεί από τον ίδιο τον διεκδικητή της νίκης. Όπως διατυπώνει μία ρήση: «Οι Έλληνες όσο εύκολα νικούν στον πόλεμο άλλο τόσο εύκολα ηττώνται στην ειρήνη». Είμαστε διατεθειμένοι να τη διαψεύσουμε;
* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος - διεθνολόγος
