Παραγωγή, προσφορά, ζήτηση, εμπορικά δίκτυα, δίκτυα διανομής, αμοιβή εργασίας, κεφάλαια, επιτόκια, συναλλαγματική πολιτική, εθνική νομοθεσία, φορολογία, διμερείς συμφωνίες, πολυμερείς διεθνικές εμπορικές συμφωνίες, γεωπολιτική, τεχνολογία, επικοινωνία, διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον...
Φανταστείτε όλες αυτές τις παραμέτρους να επηρεάζουν τη συνάρτηση της εξωστρέφειας. Αναλογιστείτε τη μεταβλητότητα και την ευαισθησία τους. Σκεφτείτε ότι πολλές φορές αλληλοεξουδετερώνονται, άλλες πάλι έχουν πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις -με αρνητικό ή θετικό πρόσημο- και άλλες έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα.
Αν λοιπόν ολοκληρώσετε αυτό το "παίγνιο", ενδεχομένως να συνειδητοποιήσετε το πόσο δύσκολη υπόθεση είναι ο "στόχος της εξωστρέφειας". Θα συνειδητοποιήσετε επίσης ότι το να φθάσει ένα ελληνικό λεμόνι στη Ρωσία δεν είναι απλώς υπόθεση... τιμής και ποιότητας. Όσο “ανταγωνιστικό” και να είναι το ελληνικό λεμόνι, οι κυρώσεις τού κόβουν τον δρόμο προς τον πάγκο του ρωσικού σούπερ μάρκετ. Και το χειρότερο απ' όλα είναι ότι οι διεθνικές εμπορικές συμφωνίες που καθορίζουν τους όρους, τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις ακόμα και της μορφής της παραγωγής μπορεί να γκρεμίσουν τους δρόμους που συνδέουν τον τόπο παραγωγής με την τοπική αγορά.
Από αυτό το διεθνές αλισβερίσι εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό και η πορεία της οικονομίας, η εξέλιξη των χρηματοοικονομικών αναγκών και, σε τελευταία ανάλυση, το μέλλον της ίδιας της χώρας. Επειδή ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνουν αυτή την κατάσταση οι οικονομολόγοι είναι πολύ τεχνικός, απλώς σκεφτείτε ότι η σταφιδική και η καπνική κρίση που προκλήθηκε από την κατρακύλα της ζήτησης για σταφίδα και καπνό από το εξωτερικό είχε ως συνέπεια δύο... επίσημες χρεοκοπίες.
Μάλιστα, κάποιοι ιστορικοί δεν διστάζουν να συνδέσουν την εξωστρέφεια με τη δομή τού εξαγωγικού εμπορίου και την εξάρτησή του από κάποιες δραστηριότητες: Στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν η σταφίδα, στην κρίση του '30 ο καπνός, στη δεκαετία του '80 η κλωστοϋφαντουργία και σήμερα ο τουρισμός.
Όλα αυτά μετατρέπουν την εξωστρέφεια σε ένα τεράστιο στοίχημα. Αν το καλοσκεφτεί μάλιστα κανείς, από την επιτυχία –ή την αποτυχία- αυτών που συμμετέχουν στο στοίχημα της εξωστρέφειας, δεν επηρεάζονται μόνο τα οικονομικά μεγέθη αλλά και η θέση της χώρας στο πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι για πολλές δεκαετίες. Αναλογιζόμενοι λοιπόν τη δυσκολία του εγχειρήματος, δεν υποκύψαμε στον πειρασμό να παραθέσουμε προτάσεις. Άλλωστε, η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι η στρατηγική της εξωστρέφειας θα πρέπει να προσαρμόζεται ανά πάσα στιγμή στις αλλαγές του περιβάλλοντος - οικονομικού, τεχνολογικού και πολιτικού. Η ιστορία άλλωστε έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι, όταν αναφερόμαστε στο διεθνές εμπόριο, οι μοναδικές αδιαμφισβήτητες σταθερές είναι η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία. Κανείς άλλωστε δεν αμφισβητεί ότι στο παγκόσμιο παζάρι αυτό που θεωρείται σήμερα ως «σωστό» αύριο μπορεί να αποδειχθεί «καταστροφή». Αυτό το συνειδητοποιούμε μελετώντας την ελληνική οικονομία στις δεκαετίες του '60 και του '70 και το πώς σε διάστημα μόνο λίγων ετών οι κραταιές βιομηχανίες της εποχής εκείνης μετατράπηκαν σε «μαύρες τρύπες» για το τραπεζικό σύστημα και τον προϋπολογισμό. Το αντιλαμβανόμαστε επίσης αν μελετήσουμε τη δομή της ελληνικής οικονομίας και της παγκόσμιας οικονομίας από τη μεταπολεμική περίοδο μέχρι σήμερα.
Από την άλλη πλευρά, η πολυπλοκότητα του στοιχήματος και η σοβαρότητα των επιπτώσεών του καθιστά επιτακτική την ανάγκη της γνώσης. Με την έκδοση αυτή, κάνουμε μια προσπάθεια να συνεισφέρουμε στον δημόσιο διάλογο, φωτίζοντας μερικές από τις πτυχές αυτού του προβλήματος και αναδεικνύοντας το περιβάλλον μέσα στο οποίο η χώρα καλείται να αντιμετωπίσει αυτή την τεράστια πρόκληση.
