Με απλά πράγματα, όπως ένα παραμύθι, τα χέρια, αντί να χτυπούν ή να δείχνουν περιφρονητικά, ενώνονται. Όπως των παιδιών του 6ου Νηπιαγωγείου στον Γέρακα, όταν υποκλίθηκαν στο τέλος της παράστασής τους, που βασίστηκε σε παραμύθι Ρομά. Ένα από τα δέκα παραμύθια που συμπεριελήφθησαν στο πρώτο βιβλίο με παραμύθια των Ρομά.
"Από το στόμα στο χαρτί" είναι ο τίτλος του βιβλίου, απότοκο μιας συγκινητικής στιμής. Την έζησε η νυν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χρυσούλα Κατσαβριά - Σιωροπούλου όταν ακόμη δούλευε στις παιδικές βιβλιοθήκες Καρδίτσας.
"Είχαμε κάνει μια εκδήλωση για να έρθουν σε επαφή τα παιδιά των Ρομά με τα βιβλία. Έβλεπα τη λαχτάρα των παιδιών να πάρουν στα χέρια τους τα βιβλία, που μου θύμισε τα παιδικά μου χρόνια στο χωριό, όταν σπάνια βλέπαμε βιβλία και τρέμαμε από λαχτάρα και συγκίνηση όποτε τα ξεφυλλίζαμε" λέει στην “Αυγή” η βουλευτής. Θυμάται πως τότε σκέφτηκε ότι θα έπρεπε να γίνει ένα βιβλίο διαφορετικό. Ένα βιβλίο από τους Ρομά για εκείνους, αλλά και για όλους μας.
Η διαδικασία δεν τους άφηνε απέξω. Οι ίδιοι κατέγραψαν τις ιστορίες, που λέγονταν από στόμα σε στόμα για χρόνια και χρόνια, και συνέβαλαν στη μετάφραση. "H κοινότητα (σ.σ.: στον παλιό οικισμό των Ρομά στους Σοφάδες) εντυπωσιάστηκε πάρα πολύ μαθαίνοντας για την προσπάθεια" μας λέει ο Παναγιώτης Χαρίτος, που είναι μέλος της οργάνωσης Ρομά Χωρίς Σύνορα. "Στήσαμε μια κάμερα και ζητήσαμε από τους ανθρώπους να διηγηθούν" προσθέτει.
Στη συνέχεια η Χρ. Κατσαβριά επικοινώνησε με τη Βάσω Νίκα, πρόεδρο του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, που είναι τμήμα της διεθνούς οργάνωσης για τα βιβλία για νέους (IBBY). Με τη σειρά της επικοινώνησε με συγγραφείς, οι οποίοι αφιλοκερδώς μετέγραψαν τα παραμύθια ώστε αυτά να γίνουν πιο προσιτά και εικονογράφους για να πλαισιωθούν τα κείμενα. Η οργάνωση ανέλαβε επίσης την επιμέλεια και διόρθωση.
Πραγματικά βιώματα
"Στα παραμύθια συναντήσαμε πολύ 'σκληρές' εικόνες, κρίνοντας πάντα με κριτήρια για παιδικές ιστορίες. Όταν υπήρξε η συμβολή των συγγραφέων, ενώ δεν αφαιρέθηκαν οι 'σκληρές' σκηνές, δεν προδόθηκε το εκάστοτε αρχικό κείμενο. Ήταν όμως έτοιμο να φτάσει σε παιδικά χέρια" σημειώνει η Β. Νίκα.
Τις σκληρές εικόνες αποδίδει σε μια προσέγγιση που παραπέμπει στα παλιά ο συγγραφέας Βαγγέλης Ηλιόπουλος, που διασκεύασε ένα από τα παραμύθια. "Η έννοια του παραμυθιού για τους Ρομά έχει την κλασσική έννοια, αυτή που συναντάμε στον 18ο αιώνα. Δεν είναι η διασκέδαση μόνο των παιδιών, αλλά όλων. Έτσι διηγούνται ιστορίες που τις ακούνε όλοι. Εμείς προσπαθήσαμε να απαλύνουμε τη σκληρότητα και να κάνουμε τα παραμύθια για παιδιά".
"Τα παραμύθια είναι τα βιώματά μας" λέει ο Παναγιώτης Χαρίτος. "Είναι πραγματικά γεγονότα που έχουν διαπλαστεί έτσι ώστε να μοιάζουν οι πρωταγωνιστές φανταστικοί" συμπληρώνει για να υπογραμμίσει τον διαφορετικό χαρακτήρα των κειμένων. "Όλοι έχουν τον πολιτισμό τους" αναφέρει στην "Α" η συγγραφέας Αγγελική Βαρέλλα. Μέσα από το κείμενο που της δόθηκε, είπε πως συνάντησε "την καθημερινή πάλη των Ρομά να ζήσουν, κομμάτι που εξισορροπεί η κωμική πλευρά της ιστορίας".
Ανυπολόγιστης ηλικίας και αξίας
Τυπώθηκαν συνολικά 5.000 βιβλία με την υποστήριξη της Βουλής. Στο εισαγωγικό σημείωμα ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης σημειώνει: "Οι προφορικές ιστορίες είναι ανυπολόγιστης ηλικίας και γι’ αυτό είναι ανυπολόγιστης αξίας. Ο πολιτισμικός αυτός πλούτος εμπεριέχει τη σοφία και τις εικόνες ολόκληρων γενεών, αλλά και την προσωπική συμβολή του καθενός που τις αφηγήθηκε". Για την επιλογή της Βουλής να στηρίξει την ιδέα της Χ. Κατσαβριά, αναφέρει ότι "η Βουλή είναι ανοιχτή σε όλο το εύρος της ελληνικής κοινωνίας με σεβασμό στις ιδιαίτερες κουλτούρες της κάθε κοινωνικής ομάδας".
Ο στόχος που τίθεται για το μέλλον είναι το βιβλίο να φτάσει σε όσα περισσότερα σχολεία γίνεται. Όπως στον Γέρακα, έτσι και αλλού. "Στος τέλος της εκδήλωσης οι γονείς ήρθαν προς το μέρος μου συγκινημένοι και έδειξαν πραγματικό ενδιαφέρον για τα ζητήματα των Ρομά" λέει η νηπιαγωγός Κατερίνα Μανώλη. Κι έτσι, όπως επισημαίνει ο Β. Ηλιόπουλος, με τ' απλά, όπως ένα παραμύθι, "θα καταφέρουμε να γκρεμίσουμε τα τείχη των διαχωρισμών μέσα απο τον πολιτισμό".
