Της Πίκιας Στεφανάκου
Ο διάλογος για την Παιδεία ήταν πάντα το ζητούμενο του εκπαιδευτικού κόσμου. Ένα ζητούμενο που έμεινε ανεκπλήρωτο για δεκαετίες, καθώς όσες φορές οργανώθηκε -ακόμα και στις περιπτώσεις που υπήρχαν καλές προθέσεις- ήταν το άλλοθι για την επιβολή πολιτικών που τελικά βύθιζαν πιο βαθιά την εκπαίδευση σε κρίση. Μ' αυτό το βεβαρημένο παρελθόν έρχεται να αναμετρηθεί και να συγκρουστεί η πρόσκληση της κυβέρνησης για έναν εθνικό και κοινωνικό διάλογο για την Παιδεία που ξεκινάει τώρα.
Ο υπουργός Παιδείας, Ν. Φίλης, ανακοινώνοντας -την Πέμπτη που μας πέρασε- την έναρξη του διαλόγου, ήταν σαφής: «Η κρίση δεν μας αφήνει την πολυτέλεια να αναβάλουμε αποφάσεις που έπρεπε να έχουν ήδη ληφθεί μέσα από συναινετικές διαδικασίες. Είμαστε στο και πέντε σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της εκπαίδευσης. Δεν μπορούμε ν' αναβάλλουμε. Αντιθέτως, έχουμε καθήκον σ' αυτή την κρίσιμη στιγμή, που μπορεί να πάρει μια θετική στροφή η χώρα μας, να προετοιμάσουμε λύσεις σχετικά με το θέμα της εκπαίδευσης». Λύσεις που θα στηρίζονται στα πορίσματα ενός πραγματικού εθνικού και κοινωνικού διαλόγου.
Διπλή κρίση
Αναγκαστικά η κρίση θέτει το πλαίσιο αυτού του διαλόγου. Η οικονομική, αλλά και η εκπαιδευτική κρίση. Το Σχολείο είναι σε κρίση. Το Πανεπιστήμιο είναι σε κρίση. Και δεν είναι μόνο ελληνικό το φαινόμενο. Συνολικά στην Ευρώπη υπάρχει κρίση των εκπαιδευτικών θεσμών και οργανώνεται συζήτηση για την υπέρβασή της και τον επαναπροσδιορισμό των εκπαιδευτικών πολιτικών.
Ο εθνικός και κοινωνικός διάλογος που οργανώνει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δεν είναι ούτε άχρωμος ούτε άοσμος. Αντιθέτως, έχει σαφή χαρακτηριστικά και κατεύθυνση και εδώ εντοπίζεται η πρώτη διαφοροποίησή του σε σχέση με το παρελθόν. Όπως είπε ο Ν. Φίλης, ο εθνικός και κοινωνικός διάλογος για την Παιδεία είναι η αναγκαία συμβολή για τη διαμόρφωση ενός παράλληλου προγράμματος, που θα αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κρίσης με κοινωνική μεροληψία υπέρ των ασθενέστερων και με προτεραιότητα την ανόρθωση και τη βελτίωση του δημόσιου σχολείου, το οποίο βάλλεται πανταχόθεν.
Οι άλλες διαφοροποιήσεις αυτού του διαλόγου συνοψίζονται στα εξής:
* Στον προσδιορισμό του διαλόγου ως μία ανοιχτή δημοκρατικής αναζήτησης για τον επαναπροσδιορισμό και την επαναδιοργάνωση του σχολείου.
* Στο εύρος του διαλόγου. Ο διάλογος δεν θα εξαντληθεί στις επιτροπές. Δεν πρόκειται για μια εσωστρεφή διαδικασία. Η επιδίωξη είναι η ευρύτατη συμμετοχή κομμάτων, κοινωνικών φορέων, προσωπικοτήτων, εκπαιδευτικών, γονιών και πολιτών. Τα κεντρικά πρόσωπα του διαλόγου είναι οι εκπαιδευτικοί. Ο διάλογος θα κατέβει στη βάση για να αναδείξει την ανησυχία, τον προβληματισμό, την αγωνία, την πρωτοβουλία, την πρόταση του δασκάλου που μάχεται στην πράξη κρατώντας όρθιο το σχολείο. Ο διάλογος θα είναι αδιαμεσολάβητος. Δεν είναι υπόθεση κορυφής, αλλά υπόθεση της βάσης.
* Στα πρόσωπα που θα ηγηθούν. Η Επιτροπή Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου που συγκροτήθηκε για να φέρει σε πέρας αυτό το έργο δεν είναι μια μονοκαλλιέργεια του κυβερνητικού σχήματος, όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο υπουργός Παιδείας Ν. Φίλης. Στην Επιτροπή συμμετέχουν και πρόσωπα με τα οποία «δεν συμφωνούμε ούτε σήμερα, ούτε στο παρελθόν. Όμως, στη χώρα μας υπήρξε μια τομή, είναι η τομή του 2008. Σ' αυτή την τομή, στην τομή της κρίσης και των μνημονίων, υπήρξαν άνθρωποι, φορείς, κοινωνικές ομάδες, πολίτες, οι οποίοι τοποθετήθηκαν, κι επανατοποθετήθηκαν και επανατοποθετούνται συνεχώς".
Άλλωστε και το πολιτικό σύστημα είναι αντανάκλαση αυτής της νέας περιόδου. Για δείτε τα παλιά κόμματα πού είναι, για δείτε τα νέα κόμματα που δημιουργούνται και κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτήν ακριβώς την επανατοποθέτηση των πολιτών, των κοινωνικών δυνάμεων, των επιστημονικών και άλλων συλλογικοτήτων, αυτό δεν εκπροσωπεί αυτή η πολιτική νέα εκπροσώπηση;" αναρωτήθηκε ο υπουργός Παιδείας, όταν του ετέθη ζήτημα για τη συμμετοχή προσώπων στην Επιτροπή με διαφορετικές πολιτικές διαδρομές. Και κατέληξε: "Αυτή είναι η δύναμη του διαλόγου ανάμεσα σε διαφορετικές ιστορικότητες, με έναν όμως κοινό στόχο: την αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου και της Εκπαίδευσης".
* Στη θεματολογία του διαλόγου. Ο διάλογος δεν θα περιοριστεί σε κατά τεκμήριο εξαντλημένα θέματα, αλλά θα ασχοληθεί με το σύνολο της εκπαίδευσης από τα κάτω, δηλαδή από την προσχολική ηλικία προς τα πάνω. Όλα τα θέματα, ακόμα και τα λεγόμενα δύσκολα, όπως για παράδειγμα η αξιολόγηση, θα αποτελέσουν θέμα του διαλόγου.
* Στη σαφή πολιτική δήλωση ότι η κατάληξη του διαλόγου θα δεσμεύει την κυβέρνηση.
Σε τρία επίπεδα
Διαδικαστικά ο διάλογος θα διαρθρωθεί σε τρία επίπεδα, ώστε χωρίς συγχύσεις να επιτελείται το έργο με λειτουργικό τρόπο: Στην Εθνική Επιτροπή του Εθνικού Κοινωνικού Διαλόγου, υπό την προεδρία του καθηγητή Α. Λιάκου. Στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, όπου πρόεδρος είναι ο καθηγητής Κ. Γαβρόγλου. Στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, το οποίο ανασυστήνεται, με πρόεδρο τον καθηγητή Ν. Θεοτοκά.
Ο διάλογος θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο και ξεκινάει από τη Βουλή, όπου την Τρίτη θα υπάρξει ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων. Στο επόμενο δεκαήμερο αναμένεται να πραγματοποιηθεί η πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Διαλόγου, ενώ θα υπάρξει κείμενο που θα θέτει το πλαίσιο του διαλόγου, χωρίς να προκαταλαμβάνει όμως την όλη διαδικασία. Μέχρι τις γιορτές θα εντοπιστούν και θα διατυπωθούν τα προβλήματα και οι προτεραιότητες και αμέσως μετά σε ομάδες εργασίας, αλλά και δημόσιες εκδηλώσεις, θα γίνει συζήτηση για τις αναγκαίες και ρεαλιστικές λύσεις.
Σύντομα θα λειτουργήσει και ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα, ενώ θα διοργανωθεί και ένα δίκτυο διαλόγου με αντίστοιχους φορείς στην Ευρώπη, καθώς πρόθεση του υπουργείου Παιδείας είναι ο διάλογος για την Παιδεία να υπερβεί τα σύνορα. Μάλιστα, υπάρχει η σκέψη της διοργάνωσης την άνοιξη ενός Διεθνούς Συνεδρίου για την εκπαίδευση.
