Βρυξέλλες. Χριστίνα Βασιλάκη
Την ώρα που ο ευρωπαϊστής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ κάνει λόγο για μια όλο και πιο αλληλοεξαρτώμενη Ευρώπη, οραματιζόμενος ακόμα περισσότερες κοινές πολιτικές μεταξύ των κρατών-μελών, η Καταλωνία και κάποιες ακόμα περιφέρειες της Ευρώπης ονειρεύονται... ανεξαρτησία. Ωστόσο, αν και ονειρεύονται αυτόνομο ΑΕΠ και πολιτικό σύστημα, παράλληλα επιθυμούν και την παραμονή τους κάτω από την ομπρέλα της Ε.Ε. και εντός των αυστηρών κανόνων της Ευρωζώνης.
Περισσότερη Ευρώπη αλλά λιγότερη Ισπανία, φωνάζουν οι Καταλανοί και δεν είναι οι μόνοι. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η Βαρκελώνη, η Φλάνδρα, η Σκωτία, η Κορσική, η Λομβαρδία κ.α. παρά τις αποσχιστικές τους τάσεις είναι οι πιο ένθερμοι οπαδοί της Ε.Ε. Μάλιστα, φαίνονται να υποστηρίζουν την άποψη ότι το ευρωπαϊκό «πρότζεκτ» θα μπορούσε να λειτουργήσει ως το εργαλείο που θα τους εξασφαλίσει την ελευθερία...
«Τελικά, δεν είναι καθόλου παράδοξο. Ζούμε σε ένα όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένο σύστημα και το να ανήκεις στην Ε.Ε. έχει σίγουρα προστιθέμενη αξία» λέει στην «Α» ο Μαρκ Ντεμεσμέικερ, ευρωβουλευτής από το φλαμανδικό εθνικιστικό και συντηρητικό κόμμα Νέα Φλαμανδική Συμμαχία (ΝVA) που υποστηρίζει τη σταδιακή απόσχιση της Φλάνδρας από το Βέλγιο. «Αλλά για να πετύχει αυτή η Ένωση χρειάζεται ισχυρές, τοπικές δημοκρατίες» προσθέτει, επισημαίνοντας ότι τα «μικρά έθνη» έχουν περισσότερο ανάγκη την Ε.Ε. και επομένως είναι «πιο συνεργάσιμα». Σύμφωνα με τον ίδιο, στην περίπτωση της Φλάνδρας θα μπορούσε να λυθεί το ζήτημα μέσα από διαπραγματεύσεις και όχι αντιπαράθεση και να επικρατήσουν τελικά δύο επίπεδα, το τοπικό και το ευρωπαϊκό, εξαφανίζοντας σιγά-σιγά τις αρμοδιότητες του βελγικού κράτους.
Η πρόσφατη όμως καταλανική κρίση υπενθύμισε την απέχθεια που τρέφει η Ε.Ε. για τα δημοψηφίσματα -απ’ όπου κι αν προέρχονται- και έφερε στην επιφάνεια την αδυναμία της να πάρει θέση έστω και ως διαμεσολαβητής όταν υπάρχουν αποσχιστικές τάσεις εντός του εσωτερικού μιας χώρας - μέλους της Ε.Ε. «Το ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν διευκόλυνε τον πολιτικό διάλογο μεταξύ της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης είναι βαθιά απογοητευτικό. Mετά τη βία που άσκησε η ισπανική αστυνομία ενάντια στους ειρηνικούς πολίτες που ήθελαν να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα την 1η Οκτωβρίου, η ουδετερότητα δεν είναι πια ουδέτερη», σημειώνει στην «Α» ο αντιπρόσωπος της Καταλωνίας στην Ε.Ε. Αμαντέου Αλταφάζ, προσθέτοντας ότι «η μόνη δυνατή εξήγηση είναι η έλλειψη πραγματικής αυτονομίας και πολιτικής ανεξαρτησίας της Επιτροπής». «Δυστυχώς, αποδείχθηκε ότι η Ε.Ε. παραμένει ένα ιδιωτικό κλαμπ κρατών», καταλήγει ο Καταλανός αντιπρόσωπος.
Από την πλευρά του ο Μ. Ντεμεσμέικερ ερμηνεύει την ευρωπαϊκή στάση ως την παραδοσιακή «απροθυμία» της Ε.Ε. απέναντι στην «αλλαγή». «Όταν έρθουν αντιμέτωποι με ένα πολιτικό γεγονός (σ.σ.: μια απόσχιση), θα στραφούν σε μια πιο πραγματιστική στάση», λέει χαρακτηριστικά.
Σε αυτή τη συζήτηση σίγουρα το ζήτημα της Σκωτίας έχει ιδιαιτέρως ξεχωριστή θέση, ειδικά μετά το δημοψήφισμα για το Brexit. Παρ’ όλο που οι Σκωτσέζοι ψήφισαν υπέρ της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε., είναι αντιμέτωποι τώρα με μια έξοδο λόγω του συνολικού αποτελέσματος. «H Σκωτία είναι κυρίαρχο έθνος» λέει στην «Α» ο βουλευτής του Σκωτικού Εθνικού Κόμματος (SNP) και αρμόδιος για θέματα Ευρώπης Στήβεν Γκέθενς, εξηγώντας ότι η Ε.Ε. είναι ελκυστική για τη Σκωτία γιατί αποτελεί ένωση «ανεξάρτητων χωρών», κάτι που δεν είναι το Ηνωμένο Βασίλειο.
Επίσης, ο ίδιος δηλώνει «εντυπωσιασμένος» από τη στήριξη των ευρωπαϊκών κρατών - μελών στη Σκωτία, μετά το δημοψήφισμα για το Brexit. Η κυβέρνηση της Σκωτίας αυτή τη στιγμή φαίνεται να κρατά στάση αναμονής για το πού θα οδηγήσουν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit, με το ζήτημα της ανεξαρτησίας, όμως να γίνεται όλο και πιο εμφανές.
Παρ’ όλο που η κάθε μία από τις παραπάνω περιπτώσεις είναι ξεχωριστή, τα πρόσφατα γεγονότα στην Καταλωνία έδειξαν ότι η Ε.Ε. δεν έχει καμία πρόθεση να ανταποκριθεί στον ρόλο που της έχουν αποδώσει τα εν λόγω αποσχιστικά κινήματα. Αντίθετα, εάν, όπως όλα δείχνουν, αποφευχθεί η αυτονόμηση της Καταλωνίας, η Ε.Ε. ίσως να ήταν αυτή που τελικά «εγκλώβισε» τη Βαρκελώνη εντός της Ισπανίας.
