Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2008
Ακόμη κι αν μπορούσα να επισκέπτομαι κάθε μία ώρα του εικοσιτετραώρου και από έναν ναό της Ινδίας, θα χρειαζόμουν 228 χρόνια για να τους δω όλους. Ανάμεσα σ’ αυτά τα 2 εκατομμύρια ναούς, ξεχωριστή θέση κατέχει ο Σρι Ρανγκαναθασουάμι που θα επισκεφθώ σήμερα στο Τιρουτσιραπάλι.
Τελειώνοντας την πρωινή περιήγηση στο Ροκ Φορτ και τον ναό Ούτσι Πιλάγιαρ, κατευθύνομαι με ταξί νότια, στο νησί Σριράνγκαμ στον ποταμό Κάβερι που διασχίζει την πόλη από δυτικά προς ανατολικά όπως κατεβαίνει προς τον Κόλπο της Βεγγάλης τέμνοντας το Τρίτσι, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το Τιρουτσιραπάλι, σε βόρειο και νότιο. Η τοποθεσία του το έχει καταστήσει ευάλωτο σε φυσικές καταστροφές και εισβολές μουσουλμανικών και ευρωπαϊκών στρατευμάτων.
Προτού περάσουν 10 λεπτά κατεβαίνω μπροστά στη Ρατζαγκοπούραμ, τη Βασιλική Γκοπούραμ, την κυριότερη και μεγαλύτερη από τις συνολικά 21 γκοπούραμ που οδηγούν στον ναό Σρι Ρανγκαναθασουάμι ή Σριράνγκαμ, όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι. Η «γκοπούραμ» είναι πύργος και ταυτοχρόνως πύλη εισόδου από τον δρόμο μιας πόλης ή χωριού σε κάποιον ινδουιστικό ναό. Είναι συνηθισμένες στον ινδικό Νότο και κατά κανόνα διακοσμημένες με γλυπτά, συχνά χρωματισμένα, γνώρισμα της δραβιδικής αρχιτεκτονικής. Όχι σπάνια, περνάς από διαδοχικές γκοπούραμ προκειμένου να φτάσεις στον κυρίως ναό. Αυτό συμβαίνει διότι, καθώς ανά τους αιώνες οι ναοί επεκτείνονται, δημιουργούνται νέες γκοπούραμ, οι οποίες κατ’ αναλογίαν μεγαλώνουν σε ύψος. Έτσι, η 73 μέτρων ύψους 13 ορόφων Ρατζαγκοπούραμ του Σρι Ρανγκαναθασουάμι, που εγκαινιάστηκε στις 25 Μαρτίου 1987, είναι ο υψηλότερος πύργος ναού στην Ασία. Στην κορυφή φέρει 13 χρυσαφί διακοσμητικά καλάσαμ. Αυτά έχουν μορφή ανεστραμμένου δοχείου, με μυτερή άκρη προς τον ουρανό, και κατά κανόνα είναι πέτρινα ή μεταλλικά. Συνήθως αποθηκεύονται σ’ αυτά σπόροι για τον φόβο πλημμυρών, σιτοδειών ή άλλων θεομηνιών, και τα αποθέματα ανανεώνονται κάθε 12 χρόνια σε ειδική τελετή. Οι υπόλοιπες 20 γκοπούραμ χτίστηκαν μεταξύ 14ου και 17ου αιώνα, μεταξύ τους και η Βελλάι Γκοπούραμ, ο «Λευκός Πύργος», σε μια απότομη πυραμιδική ανωδομή που φτάνει σε ύψος τα 44 μέτρα.
Με έκταση 631 στρεμμάτων, 350 φορές ο Άγιος Ανδρέας της Πάτρας, που είναι ο μεγαλύτερος ναός της Ελλάδας, και περίμετρο 4.116 μέτρων, ο Σρι, που θα πει «Ιερός» Ρανγκαναθασουάμι αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο συγκρότημα ναών οποιουδήποτε θρησκεύματος στον κόσμο μετά το Πασουπατινάθ των 2.460 στρεμμάτων στο Νεπάλ και το Άνγκορ Βατ των 1.626 στρεμμάτων στην Καμπότζη. Κάτι όχι και τόσο παράξενο, καθώς σ’ αυτόν εδώ τον ναό, που αποτελεί ξεχωριστή πόλη μέσα στην πόλη, συγκεντρώνονται κάθε χρόνο, συνήθως Ιανουάριο ή Δεκέμβριο, έως και 1 εκατομμύριο πιστοί για να γιορτάσουν το Βαϊκούντα Εκαντάσι προς τιμήν του Βισνού, το οποίο διαρκεί 21 ημέρες. Μάλιστα, ο ναός εδώ είναι ο μεγαλύτερος από τους 108 Ντίβια Ντέσαμ, τους 108 αναφερόμενους στα κείμενα των ινδουιστών αγίων, κυριότερους ναούς του Βίσνου.
Το ναϊκό συγκρότημα αποτελείται από 7 ομόκεντρα ορθογώνια περιβλήματα, από εκεί και η αρχιτεκτονική περιγραφή του ως «σάπτα-πράκαραμ». Τα επτά εν είδει προμαχώνων ομόκεντρα πράκαραμ σχηματίζονται από χοντρούς τεράστιους τοίχους που απλώνονται γύρω από το κυρίως ιερό. Ενώ οι εσωτερικοί πέντε περίβολοι του συγκροτήματος αποτελούν τον ναό, οι δύο εξωτερικοί λειτουργούν ως οικισμός, οπότε η διάκριση μεταξύ ναού και οικισμού καθίσταται ασαφής.
Ο Θιρουβαρανγκάμ, όπως επίσης ονομάζεται ο ναός, ένας από τους 105 Ντίβια Ντέσαμ της Ινδίας (από τους υπόλοιπους, ο Μούκτινα βρίσκεται στα 3.800 μέτρα υψόμετρο στο Νεπάλ με τους άλλους δύο σε νοερή μορφή, ως Κοσμικά Ύδατα και Κατοικία του Βίσνου) είναι αφιερωμένος στον Ραγκανάθα, μορφή του Κατακλιθέντος Βούδα. Εκτός των 21 πύργων, το συγκρότημα στεγάζει 50 ιερά, 39 περίπτερα, την περίφημη Αίθουσα των 1.000 κιόνων και αρκετές δεξαμενές εξαγνισμών. Δεκάδες ιερά του Βίσνου έχουν διάφορες μορφές και ονομασίες του, όπως του λεοντόμορφου Ναρασίμχα, τέταρτου αβατάρα του Βίσνου που κατήλθε στη Γη για να σώσει την ανθρωπότητα από τον δαίμονα Χιρανιακασίπου, του έβδομου αβατάρα Ράμα, του Κρίσνα και άλλων, καθώς επίσης της συντρόφου του Λάκσμι και αγίων που υπήρξαν ακόλουθοι του Βίσνου, όπως του ιατρού θεού της Αγιουρβέδα και βασιλιά του Βαρανάσι Ντανβαντάρι, κατόχου της Αμρίτα, του ελιξιρίου της αθανασίας, κάτι σαν το νέκταρ των Ολυμπίων. Μπροστά στο ιερό, το αρχαιότερο του ιατρού των θεών στην πολιτεία Ταμίλ Ναντού, πετρόγλυφη επιγραφή του 12ου αιώνα αναφέρεται στον αγιουρβεδικό ιατρό Γκαρούντα Βαχάνα Μπάτταρ που καθιέρωσε στο εσωτερικό του το άγαλμα του Ντανβαντάρι. Υπέροχο είναι και το ιερό του Βενογκοπάλα, ένα από τα επίθετα του Κρίσνα, με τα γλυπτά γυναικών που καλλωπίζονται, ερωτευμένων ζευγαριών, μουσικών, χορευτριών και του Κρίσνα.
Από τις αίθουσες ξεχωρίζει η γρανίτινη Αγιάραμ Καλ Μαντάπα ή «Αίθουσα των 1.000 Κιόνων», μολονότι οι κίονες είναι 953. Κατασκευάστηκε στη διάρκεια της Αυτοκρατορίας Βιταγιαναγκάρα, γνωστής και ως Καρνατικού Βασιλείου, κάπου μεταξύ 1336 και 1565. Πολλοί κίονες είναι γλυπτά έφιππων με τα άλογα να πατάνε με τις οπλές τα κεφάλια άγριων τίγρεων. Η μεγάλη αίθουσα διασχίζεται από έναν φαρδύ διάδρομο στο κέντρο στο μεγαλύτερο μήκος της. Άλλες αίθουσες είναι η αφιερωμένη στον πτηνόμορφο θεό Γκαρούντα «Γκαρούντα Μαντάπα», η «Κίλι Μαντάπα» ή η Αίθουσα του Παπαγάλου, η Σεσαραγιάρ Μαντάπα με τα εκατοντάδες υπέροχα ανάγλυφα και αγάλματα.
Αποχωρώντας, με πλησιάζει μια παρέα παιδιών. Μου πουλάνε μια δεσμίδα με πλαστικοποιημένα χαρτάκια με χρωματιστές φωτογραφίες των αγαλμάτων των κυριοτέρων θεοτήτων του Ινδικού Νότου. Τη βρίσκω δελεαστική προσφορά για ανάμνηση της επίσκεψής μου στο Σριράνγκαμ.
