78 μ.Χ. Ο Τσαστάνα, Ινδός σατράπης της Ουτζαί, Τιαστάνης όπως τον ονομάζει στα ελληνικά ο Πτολεμαίος στη «Γεωγραφία», ανακηρύσσεται βασιλιάς των βορειοδυτικών σατραπειών των Ινδιών, Σάκα, και ξεκινά η χρονολόγηση της περιόδου Σάκα με πρώτη ημέρα την εαρινή ισημερία του 78. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η περίοδος Σάκα ξεκινά με την ανάρρηση, την ίδια χρονιά, του Κανίσκα στον θρόνο της αυτοκρατορίας των Κοσσανών, η οποία καταλαμβάνει εδάφη που, δύο χιλιετίες μετά, θα αντιστοιχούν σε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Νεπάλ και Βόρεια Ινδία.
Αναφορές στην απαρχή της περιόδου Σάκα υπάρχουν μέχρι και στο Μπαλί. Τον 1ο αιώνα μ.Χ. έχουμε τις πρώτες επιρροές των Ινδών στο Ινδονησιακό Αρχιπέλαγος. Περί το 400 μ.Χ. αναδύονται ινδουιστικά βασίλεια στη δυτική Ιάβα και στο Βόρνεο. Στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν το Ισλάμ επεκτείνεται στην Ιάβα, οι Ινδουιστές του νησιού, αριστοκρατία, διανόηση και καλλιτέχνες καταφεύγουν στο Μπαλί, όπου κυβερνούν οι Βραχμάνοι του Γκέλγκελ, οπότε ξεκινά η χρυσή εποχή του Μπαλί.
Αντίθετα με τη Ινδία, ο ινδουισμός στο Μπαλί, ως επίσημη θρησκεία, εμπεριέχει στοιχεία ανιμισμού, καθώς, πέραν της βασικής θεϊκής τριάδος, Μπράμα, Σίβα και Βισνού, τους οποίους οι Μπαλινέζοι θεωρούν τρεις όψεις του μοναδικού θεού, οι ντόπιοι λατρεύουν ακόμη τον Σανγκυάνγκ Γουίντι ή Ασίντια, τον Ύψιστο Θεό, του οποίου εκδηλώσεις αποτελούν οι άλλοι θεοί του ινδουιστικού πανθέου, όπως επίσης λατρεύουν τους ντέβα ως προγονικές εφέστιες θεότητες και ιδρυτές των χωριών τους.
Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 1961. Δύο χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Κοινότητα Ινδουιστών της Ινδονησίας αποφασίζει, ελλείψει λατρευτικού χώρου, την κατασκευή ναού.
Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 1963. Ο κυβερνήτης του Μπαλί Ανάκ Αγκούνγκ Μπάγκους Σουτέτζα εγκρίνει την ανέγερση ναού με την ονομασία Πούρα Αγκούνγκ Τζαγκατνάτα.
Δευτέρα 13 Μαΐου 1968. Εορτάζεται η Πουρνάμα Τζυέστα. Πουρνάμα σημαίνει πανσέληνος και Τζιέστα είναι ο 11ος μήνας του σεληνιακού μπαλινέζικου ημερολογίου Σάκα. Μετά την αιματηρή περίοδο που ακολούθησε το κίνημα της 30ής Σεπτεμβρίου 1965 και τις σφαγές σε Ιάβα και Μπαλί που ανέστειλαν τις εργασίες, και ύστερα από τμηματικές αποπερατώσεις, εγκαινιάζεται ο ναός.
Παρασκευή 3 Ιουνίου 2016. Αφιερώνω τη σημερινή, τελευταία μου ημέρα στο Μπαλί προτού αναχωρήσω για Ιάβα, σε βόλτα στην πρωτεύουσα Ντενπασάρ. Αργά το μεσημέρι περιπλανώμαι στην ιστορική πλατεία Πουπουτάν όπου τιμάται η αποστολή αυτοκτονίας του τριαντάχρονου βασιλιά του Μπαντούνγκ Γκούστι Νγκούραχ Μάντε Αγκούνγκ και των αυλικών του το 1906, όταν αντιμετώπισαν τον ολλανδικό αποικιακό στρατό. Συναντώ ένα ολλανδικό ρολόι με καμπάνα του 1930, κληρονομιά της εποχής της αποικιοκρατίας. Το μεγαλοπρεπές γρανιτένιο άγαλμα του τετραπρόσωπου θεού της δημιουργίας Τσατούρ Μούκα, του Μπράμα των Ινδών, που δεσπόζει σε ύψος εννέα μέτρων στην ίδια διασταύρωση με το Ολλανδικό Ρολόι, στους δρόμους Γκάτζα Μάντα, Σουραπάτι, Ουνταγιάνα και Βέτεραν, μπροστά στο γραφείο του δημάρχου. Περνάω και από τον ναό Πούρα Ντέσα Λαν Πούχε Πεκραμάν.
Λόγο μετά τις τρεισήμισι φτάνω στην Πούρα Αγκούνγκ Τζαγκατνάτα Κατς, στην ανατολική πλευρά της πλατείας Πουπουτάν Μπαντούνγκ, δίπλα στο Μουσείο του Μπαλί. Διαβαίνω την τυπική μπαλινέζικη είσοδο τσάντι μπέτα, τη «διχοτομημένη πύλη» με δύο λέοντες, όπως συνηθίζεται, εκατέρωθεν. Ο ναός παραμένει 24 ώρες ανοιχτός. Για να μπω, νοικιάζω ένα ασπρόμαυρο καρό σαρόνγκ, εκείνο το μεγάλο κομμάτι υφάσματος που τυλίγεται στη μέση και το φορούν από Αραβική Χερσόνησο και Αφρικανικό Κέρας μέχρι Ειρηνικό και, κυρίως, στην ινδική υποήπειρο.
Πρόκειται για το εμβληματικότερο και επιβλητικότερο αξιοθέατο του Ντενπασάρ, πρόκειται άλλωστε για τον μεγαλύτερο ναό του νησιού. Το πρώτο που μου προκαλεί εντύπωση είναι η απόλυτη ησυχία και η γαλήνια ατμόσφαιρα. Η λατρεία του Σανγκυάνγκ Γουίντι στον οποίον είναι αφιερωμένος ο ναός προσομοιάζει περισσότερο σε μονοθεϊστική θρησκεία παρά σε πολυθεϊστική. Αυτό εξηγείται ακόμη και πολιτικά. Οι 9 στους 10 κατοίκους της Ινδονησίας είναι μουσουλμάνοι. Έτσι, το ισλαμοκρατούμενο υπουργείο Θρησκευμάτων αναγνωρίζει ως επίσημες θρησκείες μόνο τις μονοθεϊστικές. Οι πολυθεϊστές δεν έχουν δικαιώματα, δεν θεωρούνται καν πολίτες, ούτε ψηφίζουν. Έτσι, οι Μπαλινέζοι Ινδουιστές, μόλις 1,7% του πληθυσμού της χώρας, προσάρμοσαν το δόγμα τους με τρόπο ώστε να καλύπτουν τα κριτήρια των αρχών για να θεωρούνται μονοθεϊστική θρησκεία και να γίνονται επισήμως αποδεκτοί.
Η Αγκούνγκ Τζαγκατνάτα Κοτς χτίστηκε με προσανατολισμό στα δυτικά προς το όρος Αγκούνγκ, το ανάκτορο όπου κατοικούν οι θεοί, κάτι σαν τον Όλυμπο του μπαλινέζικου ινδουισμού. Το συγκρότημα περικλείει ένα περίτεχνο κεντρικό ιερό ανάμεσα σε μια καταπράσινη αυλή φυλασσόμενη από πέτρινα είδωλα. Το εσωτερικό του απεικονίζει περιστατικά με τον Σανγκιάνγκ Γουίντι και άλλους Ινδουιστές θεούς.
Πούρα είναι η ονομασία των ινδουιστικών ναών του Μπαλί, του «Νησιού των Χιλίων Πούρα». Η ονομασία προέρχεται από το σανσκριτικό «πουρ», πόλη, συνήθως οχυρή, αλλά και ανάκτορο. Στα μπαλινέζικα το πούρα έγινε ναός και το πούρι ανάκτορο. Σε αντίθεση με τους κλειστούς ναούς της Ινδίας, τα μαντίρ, εδώ είναι υπαίθριοι.
Το σομόν χρώματος κεντρικό ιερό έχει μεν τη μορφή πύργου «μερού», από το ινδουιστικό Όρος Μερού, τον άξονα του κόσμου, είναι ωστόσο τύπου «Παντμάσανα», διαιρούμενο σε τρία μέρη. Χαμηλά ο Κόσμος των Δαιμόνων Μπουρ Λόκα, στο μέσον ο Κόσμος των Ανθρώπων Μπούβα Λόκα και ψηλά ο Κόσμος των Θεών Σγουάχ Λόχα. Στην κορυφή βρίσκεται ο θρόνος που προορίζεται για τον Ύψιστο Θεό.
Παρατηρώντας το πέτρινο γεφύρι της τάφρου με τους περίτεχνα σκαλισμένους βατράχους και άνθη λωτών και τις σκηνές της Ραμαγιάνα και της Μαχαμπαράτα στους τοίχους, απολαμβάνω και τη γαλήνια ατμόσφαιρα η οποία θα μου λείψει από αύριο που θα βρίσκομαι στην πολυπληθή Ιάβα.
