8ος αιώνας, Ανδόρα. Με την αρχή του αιώνα ξεκινά ιστορικά για την Ανδόρα η εποχή του Μεσαίωνα, που θα διαρκέσει έως το 1512. Εδώ και λιγότερο από τρεις αιώνες οι Βησιγότθοι έχουν εξαφανιστεί και τη θέση των εισβολέων στην περιοχή έχουν πάρει πια οι μουσουλμάνοι Άραβες. Οι Ανδοραίοι θα διαθέσουν χιλιάδες στρατιώτες στη διάθεση του Καρλομάγνου προκειμένου να αποκρούσει τους μουσουλμάνους, οι οποίοι έχουν ήδη κάνει αισθητή στην περιοχή την παρουσία τους, αφού τη χρησιμοποιούν ως πέρασμα από την Ιβηρική χερσόνησο για την Τουλούζ, τη Ναρμπόν, την Καρκασσόν και τη Νιμ. Είναι η εποχή που ο Κάρολος Μαρτέλος, επικεφαλής Φράγκων και Βουργουνδών, θα υπερασπιστεί τον Οκτώβριο του 732 με επιτυχία τη χριστιανική Ευρώπη στην ιστορικής σημασίας νικηφόρα Μάχη του Πουατιέ. Ο πρώτος αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας δεν θα ξεχάσει τη βοήθεια που δέχθηκε και για ανταπόδοση θα χαρίσει το 788 στην Ανδόρα την ιδιότητα του πριγκιπάτου, υπαγόμενου για 200 χρόνια στον Κόμη του Ουρζέλ και από το 988 στη Ρωμαιοκαθολική Επισκοπή του Ουρζέλ. Αυτή του δε η κίνηση θα μνημονεύεται αιώνες αργότερα στον εθνικό ύμνο της Ανδόρας.
Περίπου την εποχή που η Ανδόρρα ανακηρύσσεται σε πριγκιπάτο, στα νότιά της ανεγείρεται μια εκκλησία η οποία είναι αφιερωμένη στην Αγία Κολόμα. Το όνομα της αγίας είναι η ισπανική απόδοση του λατινικού ονόματος Κολούμπα, που στα ελληνικά αντιστοιχεί στο Περιστέρα.
Τρίτη 22 Ιουνίου 2021. Έχοντας περιηγηθεί το προηγούμενο τριήμερο όλον τον Βορρά της Ανδόρας, αφιερώνω τη σημερινή μου ημέρα στον Νότο της. Έτσι, επισκέπτομαι νωρίς το πρωί την Αγία Κολόμα λίγα χιλιόμετρα νοτίως της πρωτεύουσας Ανδόρα Λα Βέγια, που θα πει Ανδόρα η Πόλη για να διακρίνεται από την ομώνυμή της χώρα.
Η εκκλησία ανοίγει στις 10 το πρωί και καθώς έχω φθάσει στο ομώνυμο χωριό, τη Σάντα Κολόμα, νωρίτερα βρίσκω την ευκαιρία να επισκεφθώ τα υπόλοιπα αξιοθέατά του, τη μεσαιωνική γέφυρα της Μαργινέδα, τη μοντέρνας τεχνοτροπίας Γέφυρα της Μαδρίτης, η οποία παραδόθηκε το 2008 και είναι η «δίδυμη» της Γέφυρας του Παρισιού στο κέντρο της πρωτεύουσας, και μερικά αξιόλογα δείγματα τέχνης του δρόμου.
Λίγο μετά τις 10 φθάνω στην εκκλησία. Αν υπάρχουν δύο - τρία από τα πολυάριθμα μνημεία της Ανδόρας που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτεί ένας ξένος που έρχεται στο πριγκιπάτο, τότε σίγουρα ένα από αυτά είναι και η εκκλησία της Αγίας Κολόμα. Παραδόξως, αν και Ιούνιος, αρχή της τουριστικής σεζόν, είμαι ο μοναδικός επισκέπτης. Η πανδημία γαρ... Το σχήμα της εκκλησίας είναι συνηθισμένο, με τον παραλληλόγραμμο σηκό και το τετράγωνο κοίλωμα. Ωστόσο, διαθέτει κάτι που την κάνει να ξεχωρίζει. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της είναι ο λομβαρδικού ύφους και ύψους 18 μέτρων κυλινδρικός πύργος του καμπαναριού που χτίστηκε το 1175.
Τον ίδιον αιώνα με τον καμπαναριό, τον 12ο, δημιουργήθηκαν και οι περίφημες τοιχογραφίες του ναού. Πολλές από αυτές μεταφέρθηκαν το 1933 στο Βερολίνο και επέστρεψαν το 2007 για να εκτεθούν στο παρακείμενο Μουσείο Ρομανικής Εκκλησιαστικής Τέχνης.
Δυστυχώς, είναι τεχνικώς αδύνατο να επανατοποθετηθούν στην αρχική τους θέση, ευτυχώς όμως διασώθηκαν μερικές, όπως ο Αμνός του Θεού, ώστε να θαυμάζει ο επισκέπτης το κοντράστ της ρομανικής περιόδου που εκπροσωπούν οι τοιχογραφίες μαζί με το καμπαναριό και της αρχαϊκής προρομανικής που εκπροσωπεί το κτίσμα του ναού, η πιο σωστά της εκκλησίας, καθώς στην Ανδόρα οι ναοί δεν αποτελούσαν παλιότερα μόνο τόπο λατρείας, αλλά και συνέλευσης των κατοίκων, αποτελούσαν δηλαδή «εκκλησίες» και με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης.
Η είσοδος στο καμπαναριό δεν επιτρέπεται, οπότε μπορώ να τον θαυμάσω μόνο εξωτερικά. Έχει τέσσερις ορόφους και ως εκ τούτου είναι ο μοναδικός στο είδος του στη χώρα και ένας από τους ελάχιστους στα Πυρηναία. Τα παλιά τα χρόνια κάθε οικογένεια του χωριού είχε για έναν μήνα το προνόμιο να χτυπά την καμπάνα.
Οι τοιχογραφίες αποδίδονται στον «Μάστορα της Αγία Κολόμα» μολονότι δεν πρόκειται για μόνο έναν δημιουργό, αλλά για περισσότερους νομάδες αγιογράφους πουν τηρούν την τοπική αγιογραφική παράδοση.
Αναχωρώντας για τον επόμενο προορισμό, συμφωνώ νοερά με όσους διατείνονται πως αυτή εδώ η εκκλησία, από τις αρχαιότερες της Ανδόρας, είναι το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα του ανδορικού ρομανικού ρυθμού, καθώς η ανακατασκευή του 12ου αιώνα πάντρεψε επιτυχώς τα προρομανικά με τα ύστερα ρομαντικά στοιχεία.