Ο Νικήτας Σινιόσογλου εμβαθύνει διαρκώς στα θέματα που τον απασχολούν καταθέτοντας από βιβλίο σε βιβλίο τους λεπταίσθητους στοχασμούς του, γραμμένους θαρρείς με τη διαύγεια ενός εφιαλτικού ονείρου, καταφέρνοντας κάθε φορά να κομίζει κάτι εντελώς καινούργιο, μένοντας συνεπής στους αισθητικούς αλλά και νοητικούς όρους που ο ίδιος έχει θέσει, καθώς κατασκευάζει φιλοσοφικά κείμενα με πλούσια γλώσσα και θαυμαστή λογοτεχνικότητα ή λογοτεχνικά κείμενα πλούσιου φιλοσοφικού στοχασμού. Όπως και να ’χει, καταθέτοντας κείμενα υψηλής αναγνωστικής απόλαυσης. Δεν είναι σχήμα λόγου· η κατάδυση στον κόσμο του Σινιόσογλου ανταμείβει πολλαπλώς. Ο ίδιος ο συγγραφέας έχει πει το εξής: «Όλο και συχνότερα μου μένουν οι λογοτεχνικές εκτροπές των φιλοσόφων πάρα οι φιλοσοφίες τους». Μια «λογοτεχνική εκτροπή» είναι και η νουβέλα «Απομονωτήριο λοιμυπόπτων ζώων», όπου τα στοιχεία του φιλοσοφικού δοκιμίου δεν μπορούν να συσκοτίσουν την απόλαυση που μόνο η ατόφια ποίηση μπορεί να προσφέρει.
Βασανισμένα πλάσματα
Βυθιζόμαστε στο μυαλό και στην ψυχή ενός παροπλισμένου μοναχικού πλάσματος που προσφωνείται ως Ανεπιτήρητο Παραγωγικό Ζώο και το οποίο έχει χάσει τον δρόμο για το σπίτι - ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει η έννοια σπίτι: κοιτίδα, πατρίδα, αναφορά, ιδέα, οικειότητα. Μια καλοσυνάτη γριούλα που συναντά τυχαία τον οδηγεί αρχικά σε ένα μπουρδέλο και κατόπιν σε ένα κτίσμα που «έμοιαζε με παλιό οχυρό των Ετρούσκων». Το κτίσμα αυτό είναι το Απομονωτήριο Λοιμυπόπτων Ζώων.
Το Ανεπιτήρητο Παραγωγικό Ζώο θέλει να φωνάξει ότι δεν είναι λοιμύποπτο αλλά, όπως συμβαίνει στους εφιάλτες, μιλάει και δεν ακούγεται. Έτσι συμβιβάζεται με τη μοίρα του γνωρίζοντας καλά ότι «αυτός ο κόσμος θέλει να τον κοιτάς με χαμηλωμένα μάτια». Το μόνο που του μένει είναι να βυθιστεί στις ιστορίες των άλλων. Τον λόγο παίρνουν με τη σειρά οι συγκάτοικoί του -υπάρχει και μια υπέροχη διασκευή από «Το γατί» του Μιχαήλ Μητσάκη, ενός από τα ωραιότερα κείμενα της ελληνικής διηγηματογραφίας-, πλάσματα βασανισμένα, ζώα με ανθρώπινα χαρακτηριστικά ή άνθρωποι με ζωώδη χαρακτηριστικά, καθώς εναλλάσσονται διαρκώς στην αφήγηση η έννοια της «ανθρωπινότητας» -ό,τι κι αν σημαίνει αυτό- με την έννοια της ζωικότητας -επίσης ό,τι κι αν σημαίνει αυτό-, σε μια σύνθεση όπου, ενώ κυριαρχεί το ρεαλιστικό στοιχείο -σαν παραμύθι, σαν παραβολή, σαν σύγχρονη μυθολογία-, η σύγχυση και το παράλογο, η καφκική ατμόσφαιρα και η μπεκετική ένταση δημιουργούν τη δυστοπία.
Ο πολιτισμός νοσεί, η φύση νοσεί, ο άνθρωπος νοσεί. «Η πραγματικότητα είναι μια ρημαγμένη υπόθεση». Ο άνθρωπος έχει πάψει να δημιουργεί και διαρκώς καταστρέφει ακκιζόμενος πως είναι η «κορωνίδα της Δημιουργίας». Ο άνθρωπος κατεβαίνει από το βάθρο στο οποίο ανέβασε ο ίδιος τον εαυτό του. Ο Σινιόσογλου καυτηριάζει όλες τις παθογένειες του καιρού μας. Αποδομεί και αποκαθηλώνει το καθετί: νοοτροπίες, μόδες και εμμονές. Η πένα του είναι τολμηρή, ακριβής, οργισμένη, καυστική.
Επιστροφή στη ζωοσύνη
«Εδώ χρειάζεται αλλαγή είδους», λέει, «για να δεις τον κόσμο ανεμπόδιστα στ’ αλήθεια και με νέα μάτια, μήπως και τον ανανεώσεις τώρα που βυθίζεται σ’ ένα πολύ μελαγχολικό σούρουπο». Το ελάφι θέλει να πεθάνει σαν ελάφι και όχι σαν άνθρωπος, γιατί από αυτό προσπάθησε να ξεφύγει: «Τόσος κόπος και πεθαίνω σαν άνθρωπος, κι όχι σαν ελάφι, πάλι μιλώντας και πάλι εξηγώντας, το κέρατό μου! και ρωτώντας τι σας έφταιξα - εγώ που νόμιζα ότι με λύτρωσε η ζωοσύνη… Τελικά δεν μπορείς να βγεις απ’ το καυκί σου, ή δεν σ’ αφήνουν να βγεις απ’ το καυκί σου, ούτε καν να ξεκολλήσει απ’ το καθοίκι σου, που’ ναι ο πολιτισμός των ανθρώπων». Η πίστη στον άνθρωπο έχει προ πολλού χαθεί. Η επιστροφή στη ζωοσύνη ίσως είναι η μόνη λύση. «Η ζωοσύνη είναι το τελευταίο φάρμακο του ανθρώπου». Αλλά ποτέ τα πράγματα δεν είναι απλά σ’ έναν κόσμο όπου η «βία είναι έμφυτη στα ομορφότερα πλάσματα».
Το κείμενο του Σινιόσογλου βρίθει συμβολισμών και κρυφών νοημάτων. Γραφή πυκνή, στιβαρή, λόγια σε σημεία κι αλλού αβίαστη και καθημερινή, δουλεμένη στην εντέλεια, με έναν εσωτερικό ρυθμό που παρασύρει και ευνοεί την απόλαυση ακόμη και στα σημεία που δεν μπορείς εύκολα να την ξεκλειδώσεις. Άλλωστε η ποίηση εν πολλοίς κατανοείται μέσω της απολαύσεως. Πόσο μάλλον εδώ, όπου οι φιλοσοφικοί στοχασμοί μεταβολίζονται σε υπαρξιακές αναζητήσεις ανθρώπων και ζώων. Ή ανθρώπων ζώων και ζώων ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Η αφήγηση δεν είναι λυπημένη, είναι οργισμένη, κρατώντας όμως ταυτοχρόνως και την οπτική του αποστασιοποιημένου παρατηρητή, καταφέρνοντας να διηγηθεί την παράνοια του καιρού μας. Απαντήσεις φυσικά δεν υπάρχουν. Ούτε καν ερωτήματα υπάρχουν. Το συμπέρασμα έχει βγει από καιρό. Η αναγωγή στο μηδέν γίνεται με τον πιο κομψό, πυκνό, βαθύ, αστόλιστο τρόπο. Με λοξή ειρωνεία και υφέρποντα λυρισμό.
Info
Νικήτας Σινιόσογλου
«Απομονωτήριο λοιμυπόπτων ζώων»
Εκδόσεις Κίχλη
Σελίδες: 88
Τιμή: 11 ευρώ
